.svg)
Geografia Brunei – dziedzina nauki zajmująca się badaniem Brunei pod względem geograficznym.
Brunei – jedno z najmniejszych państw Azji – leży w Azji Południowo-Wschodniej na wyspie Borneo. Od północnego zachodu Brunei oblewają wody Morza Południowochińskiego. Jest enklawą otoczoną terytorium Malezji. Kraj zaliczany jest do najbogatszych państw Azji.
Brunei[1][a] leży w Azji Południowo-Wschodniej na północnym wybrzeżu Borneo nad Morzem Południowochińskim[2], ok. 44 km na północ od równika [3].
Jest enklawą otoczoną terytorium Malezji – obejmuje dwie osobne części otoczone terytorium malezyjskiego stanu Sarawak, zachodnia część kraju jest większa od wschodniej[2]. Stolica Brunei Bandar Seri Begawan leży w części zachodniej[2]. Długość granicy z Malezją to 266 km[4].
Powierzchnia kraju wynosi 5765 km² (5265 km² zajmuje ląd a 500 km² wody)[4]. Długość linii brzegowej to 161 km[4].
Na północnym wybrzeżu Brunei rozciąga się wąska nizina, która przechodzi tereny pagórkowate na południu[2]. Na południowym wschodzie ciągną się góry Tamabo z najwyższym szczytem Bukit Pagon (1841 m n.p.m.)[5][b]. Wybrzeże jest na przemian piaszczyste i zabagnione, przede wszystkim w części wschodniej[5].
Brunei leży w strefie klimatu równikowego wybitnie wilgotnego, będącego pod wpływem wiatrów monsunowych[2].
W kraju występują dwie długie pory deszczowe, rozdzielone dwoma okresami przejściowymi, gdzie intensywność opadów jest mniejsza[2]. Od grudnia do marca gdy wieje monsun północno-wschodni, a od maja do września monsun południowo-zachodni, które przynoszą obfite opady[2]. Często występują burze[6]. Suma rocznych opadów to 2500–5000 mm[5]. Względna wilgotność powietrza jest wysoka przez cały rok – ponad 80%[6].
Temperatury mają zasadniczo przebieg typowy dla klimatu równikowego, gdzie przez cały rok jest gorąco, a średnia temperatura miesięczna to 27–28 °C[5].
| Miesiąc | Sty | Lut | Mar | Kwi | Maj | Cze | Lip | Sie | Wrz | Paź | Lis | Gru | Roczna |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Rekordy maksymalnej temperatury [°C] | 30.2 | 30.6 | 31.6 | 32.3 | 32.4 | 32.4 | 32.1 | 32.3 | 31.9 | 31.6 | 31.3 | 30.9 | 31,6
|
| Rekordy minimalnej temperatury [°C] | 23.0 | 22.9 | 23.1 | 23.4 | 23.4 | 23.0 | 22.6 | 22.7 | 22.8 | 22.9 | 22.9 | 22.9 | 23,0 |
| Opady [mm] | 308 | 158 | 129 | 177 | 228 | 201 | 219 | 198 | 285 | 304 | 359 | 243 | 2909 |
| Wilgotność [%] | 86 | 85 | 84 | 84 | 85 | 84 | 84 | 83 | 84 | 85 | 86 | 86 | 85 |
| Źródło: wetterkontor.de[6] 2021-08-12 | |||||||||||||
Wiele krótkich rzek uchodzących do Morza Południowochińskiego w Zatoce Brunei[5]. Główne rzeki to: Sungai Belait (32 km) – najdłuższa rzeka kraju[7], Sungai Tutong i Sungai Brunei w części zachodniej oraz Sungai Pandaruan i Sungai Temburong w części wschodniej – wszystkie uchodzą do Morza Południowochińskiego[2].
Słabo odwadniane nizinach rzek Sungai Belait i Sungai Tutong zajmują duże obszary bagien słodkowodnych i torfowych; w obszarach przybrzeżnych bagna namorzynowe[2].
W Brunei przeważają jałowe gleby tropikalne, w dolinach rzek i miejscowo na nizinach występują gleby aluwialne[2].
Dominującą formacją roślinną kraju jest wilgotny las równikowy, który zajmuje około 40% powierzchni kraju[5]. Wybrzeże jest porośnięte przez lasy namorzynowe[5]. W lasach występują przede wszystkim drzewa z rodziny dwuskrzydłowatych, zwłaszcza wiele damarzyków[2].
Fauna typowa dla Regionu Sundajskiego jest bardzo bogata. W lasach występują m.in. nosacze sundajskie, gerezy, gibbonowate, niedźwiedzie malajskie, sambary jednobarwne, łuskowce i nietoperze[2]. Wśród ptaków wyróżniają się argusy malajskie i dzioborożce[2]. W lasach i na bagnach spotkać można liczne gatunki gadów, m.in. pytony siatkowe[2].
Liczba ludności Brunei szacowana jest w 2021 roku na 471 103 tys., przy czym 26% stanowią imigranci (dane szacunkowe na 2019 rok)[4]. Dwie trzecie populacji mieszka w stolicy i jej okolicach[2]. Populacja Brunei charakteryzuje się wysoką liczbą osób młodych – jedna piąta ludności ma mniej niż 15 lat, połowa mniej niż 30 lat[2].
65,7% ludności to Malajowie, 10,3% – Chińczycy, 24% jest innego pochodzenia etnicznego (dane szacunkowe na 2019 rok)[4].
Językiem urzędowym jest język malezyjski, ponadto w powszechnym użyciu jest język angielski i chińskie dialekty[4].
78,8% ludności wyznaje islam, który jest religią oficjalną, 8,7% – chrześcijaństwo, 7,8% – buddyzm, 4,7% deklaruje inne wyznanie (dane szacunkowe na 2011 rok)[4].
Gospodarka Brunei oparta jest na eksporcie ropy naftowej i gazu ziemnego, który stanowi ok. 65% PKB[4][c]. Brunei jest uzależnione od importu żywności i dóbr przetworzonych[2].
PKB per capita jest jednym z najwyższych na świecie[4]. Obywatele Brunei nie płacą podatków; edukacja i usługi medyczne są bezpłatne[4].
Od końca XX w. Brunei rozwija inne gałęzie gospodarki – rolnictwo, rybołówstwo, turystykę i usługi finansowe[2].
.svg)
Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.
Zawartość tej strony pochodzi stąd.