W latach 2021-2023 miała miejsca budowa I etapu nowego kampusu laboratoryjnego Głównego Urzędu Miar w Kielcach, natomiast samo zezwolenie na użytkowanie uzyskano na początku 2024 roku[4][5].
Zadaniem powołanego w 1919 urzędu było ujednolicenie systemu miar, gdyż dotąd polskie ziemie podlegały trzem różnym systemom Prus, Austro-Węgier i Rosji. Równocześnie powstawały okręgowe i obwodowe urzędy miar, które obecnie tworzą rządową administrację miar.
Administracja miar po II wojnie światowej przechodziła szereg zmian organizacyjnych i działalność w dziedzinie metrologii była łączona z działalnością w dziedzinie jakości i normalizacji.
W 1966 jego zadania przejął Centralny Urząd Jakości i Miar (CUJiM). W 1972 połączono go z Polskim Komitetem Normalizacyjnym tworząc Polski Komitet Normalizacji i Miar, przekształcony w 1979 w Polski Komitet Normalizacji, Miar i Jakości (PKNMiJ).
Ustawa z 3 kwietnia 1993 o utworzeniu Głównego Urzędu Miar[6] przywróciła urzędowi historyczną, pierwszą nazwę oraz zakres kompetencji. Stało się to 1 stycznia 1994 w 75-lecie działalności tej instytucji.
Główny Urząd Miar sprawuje nadzór nad administracją miar i administracją probierczą w Polsce. Podstawowym jego zadaniem jest:
Główny Urząd Miar łączy w sobie dwie funkcje: krajowego instytutu metrologicznego zajmującego się metrologią wzorców dla potrzeb przemysłu nauki i systemu laboratoriów wzorcujących oraz centralnego urzędu administracji państwowej w zakresie metrologii prawnej, obejmującej prawną kontrolę metrologiczną, system oceny zgodności i nadzór nad towarami paczkowanymi.
Czynności administracyjne muszą być poprzedzone pracami badawczymi – na odpowiednim stanowisku pomiarowym dokonywane jest badanie danego przyrządu pomiarowego i sprawdzanie, czy jego wskazania są wiarygodne i zgodne z wymaganiami prawnymi lub innymi. Sprawdzane przyrządy są często unikatowe, o wyjątkowo skomplikowanej, często jednostkowej konstrukcji i bardzo wysokiej dokładności pomiaru.
W Głównym Urzędzie Miar gromadzone są zbiory dawnych przyrządów pomiarowych, które stanowią Historyczne Zbiory Metrologiczne. Kolekcja GUM liczy ok. 3 tysięcy eksponatów. Oprócz muzealiów GUM posiada również bibliotekę fachową, gromadzącą literaturę metrologiczną, probierczą oraz z dziedzin pomocniczych (matematyka, fizyka, chemia, biologia itp.).
Główny Urząd Miar prowadzi współpracę z międzynarodowymi organizacjami metrologicznymi i podobnymi instytucjami w różnych krajach.
Okręgowy Urząd Probierczy w Warszawie (z Wydziałami Zamiejscowymi Gdańsku, Bydgoszczy, Łodzi i Białymstoku)
Okręgowy Urząd Probierczy w Krakowie (z Wydziałami Zamiejscowymi w Poznaniu, we Wrocławiu, w Częstochowie i Chorzowie)
Struktura Głównego Urzędu Miar
Organizację Głównego Urzędu Miar określa statut nadany przez ministra właściwego do spraw gospodarki (2021 - Minister Pracy, Rozwoju i Technologii) z dnia 17 marca 2021 r. w sprawie nadania statutu Głównemu Urzędowi Miar[15] oraz regulamin organizacyjny Głównego Urzędu Miar stanowiący załącznik do zarządzenia nr 3 Prezesa Głównego Urzędu Miar z dnia 31 grudnia 2019 roku[16]. Na strukturę organizacyjną Głównego Urzędu Miar w marcu 2021 składały się:
Samodzielne Laboratorium Akustyki, Ultradźwięków i Drgań;
Samodzielne Laboratorium Czasu i Częstotliwości;
Samodzielne Laboratorium Chemii;
Samodzielne Laboratorium Długości;
Samodzielne Laboratorium Elektryczności i Magnetyzmu;
Samodzielne Laboratorium Fotometrii i Radiometrii;
W 2019 wydatki w części 64 Budżetu Państwa wyniosły 50,495 mln zł (GUM) oraz 104,669 mln zł (administracja miar), a dochody 8,374 mln zł (GUM) oraz 64,244 mln zł (administracja miar)[18]. Przeciętne zatrudnienie w przeliczeniu na pełne etaty wyniosło 305 osoby (GUM) oraz 1 222 osoby (administracja miar), a średnie miesięczne wynagrodzenie brutto 6 665,2 zł (GUM) oraz 4 752,9 zł (administracja miar)[18].
W ustawie budżetowej na 2020 wydatki Głównego Urzędu Miar zaplanowano w wysokości 57,038 mln zł (GUM) oraz 113,578 mln zł (administracja miar), razem 170,620 mln zł, a dochody 65,552 mln zł[19].
Zobacz też
Zobacz w Wikiźródłach pełny tekst dekretu o miarach z dnia 8 lutego 1919
↑Sprawozdanie z wykonania budżetu państwa za okres od 1 stycznia do 31 grudnia 2019 r. (nr ewid. 59/2020/P/20/001/KGP)..
↑Informacja o wynikach kontroli wykonania budżetu państwa w 2019 r. w części 64 Główny Miar. [w:] Najwyższa Izba Kontroli [on-line]. nik.gov.pl, maj 2020. s. 18. [dostęp 2020-09-16].
↑Dekret o miarach z dnia 8 lutego 1919 r. (Dz.U. z 1919 r. nr 15, poz. 211).
↑Główny UrządG.U.MiarGłówny UrządG.U., Akt Erekcyjny pod budowę Świętokrzyskiego Kampusu Laboratoryjnego GUM wmurowany! [online], Główny Urząd Miar [dostęp 2021-08-26](pol.).
↑MichałM.ŁosiakMichałM., Kampus GUM rozpoczyna działalność [online], emkielce.pl [dostęp 2024-02-19](pol.).
↑Ustawa z dnia 3 kwietnia 1993 r. o utworzeniu Głównego Urzędu Miar (Dz.U. z 1993 r. nr 55, poz. 247).
↑Kierownictwo [online], Główny Urząd Miar [dostęp 2019-08-05](pol.).
↑AndrzejA.BarańskiAndrzejA., 100 lat Głównego Urzędu Miar, s. 344, Warszawa: Główny Urząd Miar, 2019, ISBN 978-83-940756-3-7(pol.).brak strony (książka)
↑Kierownictwo GUM od 1919 r. [online], gum.gov.pl [dostęp 2020-06-04] [zarchiwizowane z adresu 2020-06-04](pol.).
↑Profesor Jacek Semaniak powołany na stanowisko Prezesa Głównego Urzędu Miar. [w:] Główny Urząd Miar [on-line]. gum.gov.pl. [dostęp 2020-11-10].
↑Piotr Ziółkowski nowym Dyrektorem Generalnym Głównego Urzędu Miar. gum.gov.pl, 1 lutego 2021. [dostęp 2021-02-14].
↑Główny UrządG.U.MiarGłówny UrządG.U., Administracja miar [online], Główny Urząd Miar [dostęp 2022-01-01](pol.).
↑Rządowe CentrumR.C.LegislacjiRządowe CentrumR.C., Ustawa z dnia 23 marca 2017 r – Dziennik Ustaw [online], dziennikustaw.gov.pl [dostęp 2018-01-06](pol.).
↑Strona Głównego Urzędu Miar [online] [dostęp 2020-03-30].
↑Strona Głównego Urzędu Miar. [dostęp 2020-03-30].
↑Obwieszczenie Ministra Finansów z dnia 30 czerwca 2016 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie klasyfikacji części budżetowych oraz określenia ich dysponentów (Dz.U. z 2016 r. poz. 1026)
↑ abNajwyższa IzbaN.I.KontroliNajwyższa IzbaN.I., Informacja o wynikach kontroli. Wykonanie budżetu państwa w 2019 r. w części 64 – Główny Urząd Miar, 4 maja 2020.brak strony (książka)
↑MinisterstwoM.FinansówMinisterstwoM., Ustawa budżetowa na rok 2020 z dnia 14 lutego 2020 roku - podpisana przez Prezydenta RP 30 marca 2020 r. (Dz.U. z 2020 r. poz. 571), 30 marca 2020.brak strony (książka)
Linki zewnętrzne
Strona Głównego Urzędu Miar
Metrologia i Probiernictwo. Biuletyn Głównego Urzędu Miar
Przepisy obowiązujące w miernictwie. Czasopismo wydawane przez Główny Urząd Miar w latach 1919-1938