Gąsawa
miasto w gminie miejsko-wiejskiej
Ilustracja
XVII-wieczny kościół pw. św. Mikołaja
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Polska

Województwo

 kujawsko-pomorskie

Powiat

żniński

Gmina

Gąsawa

Data założenia

1136

Prawa miejskie

1388–1934, od 2024

Burmistrz

Błażej Łabędzki

Powierzchnia

6,9339[1] km²

Populacja (2021)
• liczba ludności
• gęstość


1406[2]
202,8 os./km²

Strefa numeracyjna

+48 52

Kod pocztowy

88-410

Tablice rejestracyjne

CZN

Położenie na mapie gminy Gąsawa
Mapa konturowa gminy Gąsawa, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Gąsawa”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na lewo u góry znajduje się punkt z opisem „Gąsawa”
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego
Mapa konturowa województwa kujawsko-pomorskiego, po lewej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Gąsawa”
Położenie na mapie powiatu żnińskiego
Mapa konturowa powiatu żnińskiego, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Gąsawa”
52,7667°N 17,7500°E/52,766670 17,750000
TERC (TERYT)

0419024

SIMC

0085189[3]

Urząd miejski
ul. Żnińska 8
88-410 Gąsawa
Strona internetowa

Gąsawa (niem. Gonsawa, 1939–1945 Gerlingen) – miasto w Polsce, położone w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie żnińskim, siedziba miejsko-wiejskiej gminy Gąsawa[3]. Leży nad jeziorem Gąsawskim.

Gąsawa uzyskała lokację miejską w 1388 roku[4]. Zdegradowana do rangi wsi 13 czerwca 1934 w związku z reformą administracyjną II RP, stając się przejściowo wiejską gminą jednostkową[5]. 1 sierpnia 1934 weszła w skład nowo utworzonej zbiorowej gminy Gąsawa w powiecie żnińskim[6], w której to granicach stała się gromadą (ówczesny odpowiednik sołectwa)[7]. W latach 1934–1954 siedziba wiejskiej gminy Gąsawa, 1954–1972 gromady Gąsawa[8], a od 1973 reaktywowanej gminy Gąsawa[9]. W latach 1975–1998 należała administracyjnie do województwa bydgoskiego. 1 stycznia 2024 odzyskała status miasta[1].

Położenie

Gąsawa leży w południowo-zachodniej części województwa kujawsko-pomorskiego, w odległości około 80 km od Poznania, 60 km od Bydgoszczy[10] i około 12 km od Żnina.

Pod względem historyczno-etnograficznym miasto znajduje się na Pałukach[11].

Według regionalizacji fizycznogeograficznej Polski Gąsawa leży na pograniczu dwóch mezoregionów: Pojezierza Chodzieskiego i Żnińsko-Mogileńskiego, stanowiących część makroregionu Pojezierza Wielkopolskiego[12].

Nazwa

Nazwa miasta Gąsawa wywodzi się od Gonzawy, Gonzowy – pierwotnej nazwy rzeczki Gąsawki, która łączy jezioro Gąsawskie z jeziorem Godawskim[13].

Historia

Pierwsza wzmianka o Gąsawie znajduje się w Złotej Bulli papieża Innocentego II z 1136 roku. W 1227 w czasie zjazdu książąt dzielnicowych 24 listopada doszło do napadu i tzw. zbrodnii gąsawskiej – mordu na ks. krakowskim, Leszku Białym.

W 1388 roku miała miejsce lokacja miasta[14]. Stanowiła prywatne miasto duchowne, własność opata klasztoru kanoników regularnych w Trzemesznie. Pod koniec XVI wieku leżało w powiecie gnieźnieńskim województwa kaliskiego[15].

W 1600 roku na czas panującej w Poznaniu epidemii cholery do miasta przeniesiono Kolegium Lubrańskiego – pierwszą humanistyczną szkołę w Polsce. W 1660 roku Gąsawa została ograbiona i zniszczona przez wycofujące się wojska szwedzkie.

Utraciła prawa miejskiej w 1934 roku[14]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa bydgoskiego.

Od 1 stycznia 2024 roku Gąsawa ponownie posiada prawa miejskie[16].

Zabytki

Sport

W mieście znajduje się stadion hokeja na trawie LKS Gąsawa.

Kultura

  • Miejsko-Gminny Ośrodek Kultury
  • Miejsko-Gminna Biblioteka Publiczna

Oświata

  • Zespół Szkół Niepublicznych
  • Zespół Publicznych Szkół
  • Przedszkole Samorządowe

Zobacz też

Przypisy

  1. a b Dz.U. 2023 poz. 1472.
  2. NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-04].
  3. a b GUS. Rejestr TERYT
  4. Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 38-39.
  5. Dz.U. z 1934 r. nr 48, poz. 422
  6. Dz.U. z 1934 r. nr 68, poz. 623
  7. Poznański Dziennik Wojewódzki. 1934, nr 41, poz. 520
  8. Uchwała Nr 24/19 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy z dnia 5 października 1954 r. w sprawie podziału na gromady powiatu żnińskiego; w ramach Zarządzenia Nr 9 Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy z 18 listopada 1954 w sprawie ogłoszenia uchwał Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy z 5 października 1954 dotyczących reformy podziału administracyjnego wsi (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy z dnia 1 grudnia 1954 r., Nr. 12, Poz. 63)
  9. Uchwała Nr XVIII/88/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy z dnia 6 grudnia 1972 w sprawie utworzenia gmin w województwie bydgoskim (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy z dnia 9 grudnia 1972, Nr. 17, Poz. 200).
  10. Gmina Gąsawa – Dane o gminie [online], www.gasawa.pl (pol.).
  11. Ziemia Pałucka [online], Kujawsko-pomorskie.travel, 10 kwietnia 2016 (pol.).
  12. Regiony fizycznogeograficzne Polski po zmianach w 2018 r. [online], warmaz.pl, 2018 (pol.).
  13. Gmina Gąsawa – Historia [online], www.gasawa.pl (pol.).
  14. a b Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 30-31.
  15. Atlas historyczny Polski. Wielkopolska w drugiej połowie XVI wieku. Część II. Komentarz. Indeksy, Warszawa 2017, s. 247.
  16. Marek Weckwerth, Trzy miejscowości w województwie kujawsko-pomorskim odzyskują prawa miejskie: Bobrowniki, Gąsawa i Kikół [online], Gazeta Pomorska, 27 grudnia 2023 (pol.).

Linki zewnętrzne


Witaj

Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.

Źródło

Zawartość tej strony pochodzi stąd.

Odsyłacze

Generator Margonem

Podziel się