Góra Kalwaria
miasto w gminie miejsko-wiejskiej
Ilustracja
Klasycystyczny ratusz w Górze Kalwarii
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Polska

Województwo

 mazowieckie

Powiat

piaseczyński

Gmina

Góra Kalwaria

Data założenia

XIII wiek

Prawa miejskie

1670–1883, 1919

Burmistrz

Arkadiusz Strzyżewski

Powierzchnia

13,67[1] km²

Populacja (31.12.2019)
• liczba ludności
• gęstość


12 109[2]
885,8 os./km²

Strefa numeracyjna

+48 22

Kod pocztowy

05-530

Tablice rejestracyjne

WPI

Położenie na mapie gminy Góra Kalwaria
Mapa konturowa gminy Góra Kalwaria, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Góra Kalwaria”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Góra Kalwaria”
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Góra Kalwaria”
Położenie na mapie powiatu piaseczyńskiego
Mapa konturowa powiatu piaseczyńskiego, po prawej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Góra Kalwaria”
Ziemia51°59′05″N 21°12′50″E/51,984722 21,213889
TERC (TERYT)

1418014

SIMC

0920321

Urząd miejski
ul. 3 Maja 10
05-530 Góra Kalwaria
Strona internetowa

Góra Kalwaria (jid. ‏גער‎ Ger) – miasto w Polsce w województwie mazowieckim, w powiecie piaseczyńskim, w gminie Góra Kalwaria, położone nad rzeką Wisłą, 34 km od centrum Warszawy.

Góra Kalwaria uzyskała lokację miejską w 1670 roku, zdegradowana w 1883 roku, ponowne nadanie praw miejskich w 1919 roku[3].

Historia

Wieś rycerska Góra istniała już w XIII w. Wieś szlachecka Góra położona była w drugiej połowie XVI wieku w powiecie czerskim ziemi czerskiej województwa mazowieckiego[4].

Większe znaczenie zaczęła odgrywać od 1666, z chwilą, gdy stała się własnością biskupa poznańskiego Stefana Wierzbowskiego. Zniszczenie wsi w czasie potopu szwedzkiego umożliwiło zrealizowanie planowanego założenia urbanistycznego – systemu dróg kalwaryjskich, przystosowanych do odprawiania nabożeństw pasyjnych. W 1670 wydany został przywilej miejski (prawo magdeburskie) oraz nadana nazwa Nowa Jerozolima. Zostały osadzone zakony dominikanów, dominikanek, franciszkanów obserwantów, bernardynów, pijarów i marianów (1677), a samo miasto w całości przeznaczone dla katolików (zabroniono osiedlać się w nim Żydom). Po śmierci Wierzbowskiego nastąpił stopniowy upadek. Pod koniec XVIII w. i na początku XIX w. większość kościołów i kaplic została rozebrana, a na początku XIX w. uchylono zakaz osiedlania się Żydów, którzy w krótkim czasie stali się największą grupą wyznaniową w mieście. Góra Kalwaria wyrosła wtedy na jedno z ważniejszych w Polsce centrów chasydyzmu prowadzone przez osiadłych tu cadyków Alterów (od 1859).

Dawne kramy (jatki) w Górze Kalwarii

W latach 1867–1879 siedziba powiatu, 1883–1919 pozbawiona praw miejskich.

Do II wojny światowej w Górze Kalwarii istniała Główna Szkoła Straży Granicznej oraz stacjonował 1 pułk artylerii najcięższej (pan)[5].

W 1940 Niemcy utworzyli w mieście getto dla ludności żydowskiej[6]. Przebywało w nim ok. 3500 osób[6]. Getto zostało zlikwidowane w lutym 1941. Większość jego mieszkańców wywieziono do getta warszawskiego, a część rozstrzelano[6].

Na podstawie dekretu PKWN z 31 sierpnia 1944 zostały utworzone miejsca odosobnienia, więzienia i ośrodki pracy przymusowej dla „hitlerowskich zbrodniarzy oraz zdrajców narodu polskiego”. Obóz pracy nr 103 Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego utworzyło w Górze Kalwarii[7].

Demografia

Rok Liczba mieszkańców
1858 2 101
1869 2 388
1995 10 884
1997 11 022
2000 11 010
2002 10 960
2004 11 060
2006 11 225
2011 11 620
2012 11 651
2017 11 942
  • Piramida wieku mieszkańców Góry Kalwarii w 2019 roku[8].


Polityka

Burmistrzowie:

  • Jan Drobiecki (1989-1992)
  • Józef Latała (1992-1998)
  • Ryszard Janusz Baj (1998-2002)
  • Barbara Samborska (2002-2010)
  • Dariusz Zieliński (2010-2018)
  • Arkadiusz Strzyżewski (od 2018)

Transport

Port rzeczny w Górze Kalwarii

W Górze Kalwarii krzyżują się dwie drogi krajowe, droga krajowa nr 50 z drogą krajową nr 79. Od grudnia 2019 roku istnieje możliwość ominięcia centrum miasta dzięki obwodnicy drogowej[9].

Przez miasto przebiega także linia kolejowa nr 12, łącząca Łowicz z Łukowem.

Około 14 km na południowy wschód od miasta znajduje się lądowisko Sobienie Szlacheckie. Między mostem drogowym a mostem kolejowym znajduje się port rzeczny[10], wyposażony w pochylnię, która w 2021 została przebudowana z inicjatywy lokalnej społeczności[11].

Architektura

Zabytki

Widok na historyczny rynek
Kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego
Dawny pałac Biskupi - obecnie Gminna Biblioteka Publiczna oraz Centrum Informacji Kulturalnej i Turystycznej
Remiza strażacka w stylu klasycystycznym
Nowe osiedle mieszkaniowe na ul. Armii Krajowej

Kultura

  • W 2010 po dwustu latach, reaktywowano tradycję misteryjną, która jest ściśle związana z historią Góry Kalwarii – nazywanej często Kalwarią Mazowsza[12]. Patrz: Misterium męki Pańskiej w Górze Kalwarii.
  • W Górze Kalwarii działa również grupa teatralna „Młodzieżowa Inicjatywa Teatralna” oraz Ogólne Stowarzyszenie „Społeczna Inicjatywa Młodych”.

Oświata i nauka

Religia

Kościół parafialny pw. Niepokalanego Poczęcia NMP proj. J. Fontana
Mogiła żołnierzy poległych w czasie II wojny światowej na cmentarzu parafialnym

Sport

  • Korona Góra Kalwaria[15]

Wojsko

Formacje wojskowe i paramilitarne stacjonujące na terenie Góry Kalwarii.

Inne

W mieście działa ośrodek opiekuńczy pod nazwą Dom Opieki Społecznej w Górze Kalwarii im. Waleriana Łukasińskiego, przeznaczony dla osób przewlekle chorych i to zarówno somatycznie jak i psychicznie.

Miasta partnerskie

Zobacz też

T-34-85 przed siedzibą Związku Żołnierzy Wojska Polskiego (mieści się tu mały park militarny)
Cmentarz żydowski

Przypisy

  1. Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym w 2012 r..
  2. Wyniki badań bieżących - Baza Demografia - Główny Urząd Statystyczny [online], demografia.stat.gov.pl [dostęp 2020-09-14].
  3. Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 32-33.
  4. Adolf Pawiński, Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. T. 5: Mazowsze, Warszawa 1895, s. 213, Mazowsze w drugiej połowie XVI wieku ; Cz.1, Mapa, plany, Warszawa 1973, k. 4.
  5. Henryk Świderski: Okupacja i konspiracja w obwodzie AK Grójec – „Głuszec”. Warszawa: PAX, 1989, s. 8.
  6. a b c Czesław Pilichowski: Obozy hitlerowskie na ziemiach polskich 1939–1945. Informator encyklopedyczny. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1979, s. 188. ISBN 83-01-00065-1.
  7. Okupacja w imię sojuszu. Armia sowiecka w Polsce 1944-1956 (fragmenty), „forumemjot”, 9 maja 2012 [dostęp 2018-10-13] [zarchiwizowane z adresu 2018-10-13] (pol.).
  8. Góra Kalwaria w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-11] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  9. Góra Kalwaria ma już obwodnicę. tvnwarszawa.tvn24.pl, 2019-12-20. [dostęp 2019-12-20].
  10. Czy w Górze Kalwarii powstanie nowa przystań?. gorakalwaria.org, 2016-09-09.
  11. Wojciech Podgórski: W Górze Kalwarii powstała pochylnia do wodowania łodzi. Pomogła internetowa zbiórka. warszawa.wyborcza.pl, 2021-08-08.
  12. Kalwaria Mazowsza
  13. Zbory [online], baptysci.pl [dostęp 2024-03-12].
  14. Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2018-10-08].
  15. Korona Góra Kalwaria w bazie 90minut.pl [dostęp 4 lutego 2024]
  16. Gmina Góra Kalwaria [online], www.gorakalwaria.pl [dostęp 2020-07-21] (pol.).

Linki zewnętrzne

  • Góra-Kalwarya, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 689.
  • Cmentarz ewangelicki w Górze Kalwarii – zdjęcia. luteranie-piaseczno.cba.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-12-27)].
  • GoraKalwaria.Info. gorakalwaria.info. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-01-26)]. – lokalny serwis internetowy. Historia GK i okolicznych miejscowości.
  • Historia Żydów w Górze Kalwarii na portalu Wirtualny Sztetl

Witaj

Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.

Źródło

Zawartość tej strony pochodzi stąd.

Odsyłacze

Generator Margonem

Podziel się