Urodziła się w zubożałej rodzinie szlacheckiej[3], Antoniego, ogrodnika dworskiego, i Elżbiety z Kałużyńskich[4], krawcowej. Wkrótce rodzina przeniosła się do Nałęczowa, gdzie Ewa Szelburg uczęszczała do szkoły. W 1916 r. ukończyła gimnazjum Władysława Kunickiego w Lublinie. W 1916 r. założyła III Żeńską Lubelską Drużynę Skautową[5][6] przy prywatnym gimnazjum Arciszowej w Lublinie. Była członkinią organizacji „Zet”[4]. W tym okresie podjęła również pracę jako nauczycielka w lubelskiej szkole powszechnej[3].
W latach 1918–1922 studiowała filologię polską i pedagogikę na UJ w Krakowie. Jej studia przerwała wojna polsko-bolszewicka, w której brała udział jako sanitariuszka[3]. W latach 1921–1928 pracowała jako nauczycielka w seminariach pedagogicznych. Od 1928 mieszkała w Warszawie. W okresie okupacji była działaczką podziemia oświatowego i redaktorką konspiracyjnego miesięcznika „W świetle dnia”.
Życie prywatne
Dwukrotnie zamężna: w latach 1921–1925 z pedagogiem i pisarzem Jerzym Ostrowskim, oraz w latach 1926–1986 z polonistą i urzędnikiem Józefem Zarembą[3].
Działalność społeczno–polityczna
W roku 1949 była członkiem Zarządu Stołecznego Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Radzieckiej[2]. W 1964 podpisała list pisarzy polskich, protestujących przeciwko Listowi 34, wyrażając protest przeciwko uprawianej na łamach prasy zachodniej oraz na falach dywersyjnej rozgłośni radiowej Wolnej Europy, zorganizowanej kampanii, oczerniającej Polskę Ludową[7].
20 kwietnia 1965 zwróciła się do społeczeństwa z apelem uczczenia pamięcią bohaterstwa i męczeństwa młodzieży i dzieci w dziejach Polski. Apel wywołał gromki odzew i ze składek społecznych powstał Pomnik – Centrum Zdrowia Dziecka w Warszawie.
Zmarła w Warszawie, pochowana na cmentarzu parafialnym w Nałęczowie (sektor B1-9-3)[8].
Twórczość
Debiutowała w 1922 r. na łamach tygodnika „Moje Pisemko” jako autorka utworów dla dzieci. Dla dorosłego czytelnika wydała w 1924 r. Legendy żołnierskie i od tej pory pisała zarówno dla dzieci, jak i dla dorosłych.
Znana przede wszystkim jako autorka książek i wierszy dla dzieci, w swoich pracach często wracała do młodości spędzonej w Nałęczowie i Lublinie. Pisała[9]:
Wracając do Nałęczowa, choćby tylko w myślach, za każdym razem zastanawiać się muszę, czy wszyscy – godni pamięci nałęczowianie zostali uczczeni trwałym wyrazem pamięci, chociażby tylko zwyczajnie tablicami na murach domów, w których przebywali. Wprawdzie stary cmentarz cały jest – jak już pisałam – jakby jedną tablicą godną szacunku i głębszego jej poznania. Chciałabym bardzo, aby moja twórczość jako nałęczowianki i lublinianki, dziecka ziemi lubelskiej, ziemi, która była kolebką mowy polskiej, i która wydała tylu polskich twórców, mogła być nie tylko literaturą, ale świadectwem pracy społecznej, tak bardzo przenikającej całe moje życie.
Publikacje
1922: A było to tak
1922: Przedziwne przygody duszka Dzińdzinnika
1924: Legendy żołnierskie
1925: A…a…a… Kotki dwa
1928: Wesołe historie
1928: Za siedmioma górami
1928: Najmilsi
1929: Rzemieślniczek-Wędrowniczek
1930: Jasełka
1932: Ecce homo
1935: Dzieci miasta
1945: Dom wielki jak świat
1946: Zuch: powieść dla dzieci
1947: Niedziela
1947: Ziarno gorczyczne
1947: Chusta świętej Weroniki
1947: Wesoła praca
1947: Każdy Tomek ma swój domek
1948: Młodość
1948: Polne grusze
1949: Rycerze Tatr
1949: Jedzie traktor
1950: Marcjanna Fornalska
1951: Dom młodości
1951: Spotkania
1954: Przedziwna historia Don Kichota z Manczy i jego autora
1979: Anna Jantar, Zamiast słuchać bajek – program TV przygotowany z okazji Międzynarodowego Roku Dziecka. Zdjęcia kręcono w wałbrzyskiej Palmiarni. Muzykę do piosenek napisał Antoni Kopff. Piosenki: Buciczkowa wróżka, Jak słonko szło spać, Złoty jeż, Zamiast słuchać bajek, Szklana góra. Ostatni program TV Anny Jantar.
Nagroda Ministra Kultury i Sztuki za całokształt twórczości (1966)
Nagroda państwowa I stopnia (1966)
Upamiętnienie
Jest patronką szkół podstawowych w Skidziniu, nr 312 w Warszawie, w Drzewcach, w Niezabitowie[19], a także publicznego przedszkola w Górze Puławskiej, przedszkola nr 118 w Poznaniu, Przedszkola Publicznego nr 9 w Radomiu, Szkoły Podstawowej w Płośnicy i od 2009 roku – Specjalnego Ośrodka Szkolno-Wychowawczego w Karczmiskach[20]. Jej imię nosi również Dom Dziecka w Lublinie[21]. W Kołobrzegu jedna z ulic nosi nazwę Szelburg-Zarembiny.
We wrześniu 1996, w 10 rocznicę śmierci pisarki, na placu przed Nałęczowskim Ośrodkiem Kultury umieszczono kamień z tablicą pamiątkową ufundowaną przez Towarzystwo Przyjaciół Nałęczowa[22].
Od 1988 r. imię Ewy Szelburg-Zarembiny nosi ulica w Łodzi na osiedlu Andrzejów.[23]
Przypisy
↑Anna Marchewka: Ślady nieobecności. Poszukiwanie Ireny Szelburg. Kraków: DodoEditor, 2014, s. 9. ISBN 978-83-62972-12-8.
↑ abKs. Dominik Zamiatała, Towarzystwo Przyjaźni Polsko-Radzieckiej, w: Encyklopedia Białych Plam, t. XVII, Radom 2006, s. 179.
↑ abcdKatarzyna Wajda: "Wszystko opowiedziałam w książkach". Ewa Szelburg-Zarembina w niewoli u dzieci. gazeta.pl, 2019-05-10. [dostęp 2024-04-10].
↑ abcCzy wiesz kto to jest?. Stanisław Łoza (red.). Warszawa: Wydawnictwo Głównej Księgarni Wojskowej, 1938, s. 718.