Data i miejsce urodzenia | |
---|---|
Pochodzenie | |
Data i miejsce śmierci | |
Instrumenty | |
Gatunki | |
Zawód |
Ernst von Dohnányi, węg. Ernő Dohnányi (ur. 27 lipca 1877 w Bratysławie, zm. 9 lutego 1960 w Nowym Jorku[1][2][3]) – węgierski kompozytor, dyrygent, pianista i pedagog muzyczny.
Pochodził ze zniemczonej rodziny węgierskiej[1]. Jego ojcem był wiolonczelista-amator Frigyes Dohnányi[1]. Uczył się w Bratysławie u Károlya Forstnera, następnie studiował w Akademii Muzycznej w Budapeszcie u Istvána Thomána (fortepian) i Hansa von Koesslera (kompozycja)[1][2][3]. W 1897 roku wyjechał do Niemiec, gdzie przez krótki czas był uczniem Eugena d’Alberta[1][2][3]. Debiutował jako pianista w 1897 roku w Berlinie[2], rok później za namową Hansa Richtera wystąpił w Londynie, gdzie wykonał IV Koncert fortepianowy Ludwiga van Beethovena[1][2]. W następnych latach koncertował w Europie i Stanach Zjednoczonych[1][2][3]. Grą Dohnányiego zachwycał się m.in. Johannes Brahms, który osobiście przygotował wiedeńską prapremierę jego I Kwintetu fortepianowego[1][3].
W latach 1908–1915 wykładał w Hochschule für Musik w Berlinie[1][2][3]. Po powrocie do Budapesztu został wykładowcą Akademii Muzycznej, w 1919 roku przez krótki czas pełnił też funkcję jej dyrektora[1][2]. Od 1919 roku dyrygował także orkiestrą budapeszteńskiego Towarzystwa Filharmonicznego[1][2]. W latach 1921–1927 wielokrotnie koncertował w Stanach Zjednoczonych[1]. Od 1928 roku prowadził mistrzowską klasę fortepianu w Akademii Muzycznej w Budapeszcie[1][2]. W 1931 roku został dyrektorem muzycznym radia węgierskiego[1][2][3]. Zrezygnował z tego stanowiska w 1941 roku na znak protestu przeciw antysemickiej polityce reżimu Miklósa Horthy’ego[1][2]. Syn Ernsta, Hans, został stracony za działalność antyhitlerowską[2].
W 1944 roku opuścił Węgry i przez terytorium Austrii wyemigrował na zachód[1][2][3]. W latach 1947–1948 koncertował w Wielkiej Brytanii[1][2]. W 1949 roku wyjechał do Argentyny, gdzie przez kilka miesięcy uczył gry na fortepianie w szkole w Tucumán[1][2][3]. W tym samym roku został kompozytorem rezydentem na Florida State University w Tallahassee[1][2][3]. Zmarł w trakcie przygotowań do jednych z nagrań płytowych swoich występów[1].
Jego wnukiem jest dyrygent Christoph von Dohnányi[1][2].
Ceniony był jako wykonawca utworów W.A. Mozarta i Ludwiga van Beethovena, propagował też twórczość fortepianową Franza Schuberta[1]. Był jednym z pierwszych wykonawców i propagatorów twórczości Béli Bartóka, z którym przyjaźnił się i często występował w duecie[1]. Wspólnie z Bartókiem i Zoltánem Kodályem działał na rzecz podniesienia poziomu węgierskiego szkolnictwa muzycznego[1]. Do grona jego uczniów należeli Annie Fischer, Georg Solti i Géza Anda[1].
Jako kompozytor operował w ramach tradycyjnych form i technik, dystansując się wobec nowszych trendów muzycznych[1]. W młodości pozostawał pod silnym wpływem Johannesa Brahmsa[1]. W przeciwieństwie do współczesnych sobie Bartóka i Kodálya nie przejawiał większego zainteresowania węgierską muzyką ludową[1].
(na podstawie materiałów źródłowych[1][2][3])
Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.
Zawartość tej strony pochodzi stąd.