| |
| |
| |
| królowa Anglii | |
| Okres |
od 1 maja 1464 |
|---|---|
| Jako żona | |
| Koronacja | |
| Poprzedniczka | |
| Następczyni | |
| Dane biograficzne | |
| Dynastia |
Woodville |
| Data i miejsce urodzenia |
ok. 1437 |
| Data śmierci | |
| Data pogrzebu |
12 czerwca lub 13 czerwca 1492 |
| Miejsce spoczynku |
Kaplica św. Jerzego w Windsorze |
| Ojciec | |
| Matka | |
| Rodzeństwo |
Anthony, Catherine, John, Lewis, Anne, Jacquetta, Lionel, Eleanor, Margaret, Martha, Richard, Edward, Mary |
| Mąż | |
| Dzieci |
Thomas Grey |
| Mąż | |
| Dzieci |
Elżbieta York, |
| Odznaczenia | |
| |
Elżbieta Woodville, (de) Wydeville, Wydville (ur. ok. 1437[1], zm. 8 czerwca 1492[2]) – królowa Anglii w latach 1464-1483 r. jako żona Edwarda IV, matka m.in. Edwarda V i Elżbiety York.
Elżbieta urodziła się około 1437 roku w Grafton Regis (Northamptonshire) jako pierwsze z czternaściorga dzieci Ryszarda Woodville'a i Jakobiny Luksemburskiej[1]. Jej matka była wdową po Janie księciu Bedford, bracie króla Anglii Henryka V[1] oraz daleką krewną cesarza Zygmunta Luksemburczyka (ich wspólnym przodkiem był hrabia Luksemburga Henryk V).
Małżeństwo jej rodziców zostało zawarte prawdopodobnie w 1436 r. i wywołało skandal ze względu na to, że Ryszard Woodville był niżej urodzony od żony, w dodatku był giermkiem jej zmarłego męża.
Dzięki bliskim kontaktom jej matki z królową Anglii Małgorzatą Andegaweńską w 1448 r. Ryszard Woodville otrzymał tytuł barona Rivers i od tego czasu rodzina Elżbiety zaczęła brać czynny udział w życiu angielskiej arystokracji[1].
Około 1452 r. poślubiła starszego o około 5 lat Johna Greya, barona Ferrers of Groby[3]. To małżeństwo było planowane przez obie rodziny od kilku lat[4]. Elżbieta zamieszkała w posiadłości swoich teściów w Groby w hrabstwie Leicestershire[4][3].
Z tego małżeństwa przyszło na świat dwóch synów[4]:
John Grey zginął w lutym 1461 r. w drugiej bitwie pod Saint Albans walcząc po stronie Lancasterów[6]. Królem Anglii został Edward IV. Elżbieta wkrótce po owdowieniu popadła w konflikt z teściową o spadek po swoim mężu, który należał się jej synom a który baronowa Ferres chciała zatrzymać dla siebie[7]. Elżbieta prawdopodobnie wróciła do rodzinnej posiadłości, jednak kontynuując walkę o spadek zwróciła się z pomocą do doradcy króla, Williama Hastingsa[8]
Nie wiadomo, jak i gdzie król Edward IV poznał Elżbietę[7]. Najprawdopodobniej podczas objazdu królestwa wiosną 1464 r. król zatrzymał się w Grafton i tam zwrócił uwagę na Elżbietę[9]. Edward słynął z romansowania z wieloma kobietami, jednak Elżbieta nie wyraziła zgody na pozamałżeńską intymną relację[7][10].
Ślub odbył się w sekrecie 1 maja 1464 r. w domu rodzinnym Elżbiety w Northamptonshire[8]. Jej matka Jakobina była jedynym członkiem rodziny obecnym podczas tej uroczystości[8]. Edward IV poinformował swoich doradców o zawartym małżeństwie kilka miesięcy później, we wrześniu 1464 r.[10][11] Ślub monarchy ze starszą od niego wdową, której zmarły mąż walczył w armii wrogiej dynastii, w dodatku niepochodzącą z królewskiej rodziny wywołał skandal[12][10]. Dodatkowo po raz pierwszy w historii Anglii król popełnił mezalians. Pojawiły się plotki, że ślub króla jest wynikiem czarów Elżbiety i jej matki[13].
Edward biorąc ślub z Elżbietą zniszczył też plany doradcy Richarda Neville’a, hrabiego Warwick (zwanego Twórcą Królów), który planował mariaż Edwarda z Boną Sabaudzką[12].
Koronacja Elżbiety odbyła się 26 maja 1465 r.[12]
Królowa była świadoma, że Edward miewa kochanki, jednak ich relacje przez cały okres małżeństwa były bliskie[14].
Edward z czasem zaczął faworyzować rodzinę żony, a ona wykorzystywała to i m.in. aranżowała korzystne małżeństwa swojemu licznemu rodzeństwu[12]. Jej siostry powychodziły za mąż za arystokratów. Największe oburzenie wywołał ślub jej brata Johna z trzykrotną wdową, ponad 60-letnią Katarzyną Neville, wdową po księciu Norfolk oraz małżeństwo najmłodszej siostry Katarzyny z Henrykiem Staffordem, księciem Buckingham[7]. Richard Woodville został wielkim lordem skarbnikiem i hrabią, najstarszy brat królowej Anthony otrzymał tytuł lorda wyspy Wight, a Leon rozwijał karierę duchową[7]. Dla Elżbiety jako królowej jednym z priorytetów było dbanie o interesy swojej rodziny[15].
Na wychowawcę następcy tronu, Edwarda, Elżbieta wybrała swego ukochanego brata Antoniego[7]. Gdy Edward IV w 1475 r. wyruszał na podbój Francji, wyznaczył żonę na głównego wykonawcę testamentu w razie jego ewentualnej śmierci[7].
Królowa uchodziła za piękną kobietę[16][10]. Cechowała ją chłodna inteligencja[10]. Cieszyła się dużym zaufaniem męża[14]. Zarzucano jej kłótliwość i ostry stosunek do wrogów a także wyniosłość[14]. Elżbieta wspierała instytucje religijne oraz interesowała się nauką[15]. Przez wrogów była nazywana czarownicą[17].
Królowa była skonfliktowana ze swoimi szwagrami, zwłaszcza z George'em, księciem Clarence[18]. Ich stosunki pogorszyły się jeszcze bardziej, gdy Edward IV prawdopodobnie pod wpływem Elżbiety odmówił bratu wydania zgody na jego ślub z Marią Burgundzką[19]. Do ślubu nigdy nie doszło[19]. Królowa obawiała się, że gdy George, już wcześniej spiskujący przeciwko jej mężowi, zyska burgundzką armię, może wykorzystać ją do odebrania dziedzictwa jej synom[19]. Książę Clarence został stracony w lutym 1478 r. poprze utopienie w beczce małmazji[19].
Elżbieta nie miała również dobrych kontaktów z matką króla, Cecylią Neville[18].
Podczas małżeństwa z Edwardem IV Elżbieta urodziła 10 dzieci[20]:
Niespodziewanie 9 kwietnia 1483 roku Elżbieta została wdową i królową matką[21].
Nowy król, niespełna 13-letni Edward V przebywał w Walii wraz ze swym przyrodnim bratem Richardem Grey'em i wujem Anthonym Woodville'em. Elżbiecie, przeczuwającej zagrożenie, zależało na jak najszybszej koronacji syna, którą zaplanowano na 4 maja 1483 r.[22] Wrogowie rodziny Woodville'ów obawiali się, że król zostanie całkowicie zdominowany przez Elżbietę i jej brata[23].
Elżbieta poleciła Anthony'emu eskortowanie młodego króla do Londynu[23]. 30 kwietnia 1483 r. w Stony Stratford Ryszard, książę Gloucester odbił swego bratanka i przejął nad nim kontrolę[23]. Brat i syn Elżbiety z pierwszego małżeństwa zostali uwięzieni[22].
Na wieść o tych wydarzeniach Elżbieta wraz z następcą tronu Ryszardem, pierworodnym synem Thomasem Grey'em oraz 5 córkami (Elżbietą, Cecylią, Anną, Katarzyną i Brygidą) schroniła się w opactwie westminsterskim[23]. Król na polecenie swego stryja przebywał w Tower a jego koronacja została przełożona na 22 czerwca 1483 r.[24]
Królowa spiskowała przeciwko Ryszardowi, księciu Gloucester m.in. z lordem Hastingsem, który został zamordowany przez żołnierzy księcia Buckingham[25]. 16 czerwca 1483 r. z rozkazu Ryszarda następca tronu opuścił sanktuarium i dołączył do swego brata w Tower[26].
22 czerwca 1483 r. małżeństwo Elżbiety i Edwarda IV zostało uznane za nieważne, gdyż pomiędzy 1461 r. a 1464 r. król zawarł małżeństwo (lub obiecał jego zawarcie) z Eleanor Talbot[27][26]. Obietnica ta była wiążąca, stąd uznano, że Edward żył w bigamii, jednak Eleanor Talbot zmarła 2 lata przed narodzinami Edwarda V[26]. Domniemana żona Edwarda IV ani jej rodzina nigdy nie wysuwali żadnych roszczeń przeciwko królowi w związku z tą relacją. Robert Stillington, biskup Bath i Wells twierdził, że udzielił ślubu tej parze[26]. Na tej podstawie wszystkie dzieci Edwarda i Elżbiety zostały uznane za nieślubne (w tym obecny król Edward V)[26][25].
Ryszard III został ogłoszony królem 26 czerwca 1483 r.[28] Dzień wcześniej stracono Anthony'ego Woodville'a i Richarda Grey'a[26]. O byłym królu i jego bracie krążyły sprzeczne informacje, jednak nie byli widziani publicznie już nigdy więcej.
Elżbieta straciła tytuł królowej matki i znana była odtąd jako lady Elizabeth Grey[29].
Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.
Zawartość tej strony pochodzi stąd.
