Dwutlenek azotu

Gazowy NO2
Ogólne informacje
Wzór sumaryczny

NO2

Masa molowa

46,01 g/mol

Wygląd

brunatny gaz

Identyfikacja
Numer CAS

10102-44-0

PubChem

3609161

Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą
stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)

Dwutlenek azotu (nazwa Stocka: tlenek azotu(IV)), NO
2
nieorganiczny związek chemiczny z grupy tlenków azotu, w którym azot występuje na IV stopniu utlenienia. W temperaturze pokojowej jest to brunatny, silnie toksyczny gaz o ostrym zapachu przypominającym zapach gazowego chloru.

Układ NO
2
/N
2
O
4
w różnych temperaturach. Od lewej: –196, 0, 23, 35 i 50 °C

W temperaturze poniżej 147 °C zaczyna ulegać spontanicznej dimeryzacji do bezbarwnego tetratlenku diazotu:

2NO
2
N
2
O
4

Ze spadkiem temperatury stopień dimeryzacji rośnie. W temperaturze 27 °C zawartość NO
2
wynosi ok. 20%, a w temperaturze krzepnięcia, tj. w ok. −9 °C w układzie jest go ok. 0,7%.

Na skalę techniczną dwutlenek azotu otrzymuje się w wyniku spontanicznego utlenienia tlenku azotu tlenem. Tlenek azotu otrzymuje się wcześniej w reakcji utleniania amoniaku.

Dwutlenek azotu jest tlenkiem kwasowym i w reakcji z wodą tworzy równomolową mieszaninę kwasu azotowego i kwasu azotawego. Ma silne właściwości utleniające – utlenia wiele metali przejściowych, np. żelazo i miedź, tworząc odpowiednie tlenki tych metali i tlenek azotu, NO.

Z halogenami tworzy związki nazywane halogenkami nitrylu, np. NO
2
Cl
i NO
2
F
, które z kolei są używane niekiedy jako odczynniki do otrzymywania organicznych nitrozwiązków.

VSEPR

Dimeryzacja dwutlenku azotu

Obliczenie liczby przestrzennej dla dwutlenku azotu według metody VSEPR daje wartość 2,5, co zaokrągla się do 3. W efekcie dla cząsteczki NO
2
przyjmuje się hybrydyzację sp² (XR
2
E
budowa kątowa). Powodem takiej sytuacji jest fakt, iż NO
2
jest rodnikiem, czyli oprócz wiązań z tlenem, ma jeden wolny elektron. Wynika z tego stosunkowo duża reaktywność chemiczna oraz silne zabarwienie.

Oddziaływanie na organizm człowieka

Nawet krótkotrwały kontakt z substancją powoduje podrażnienie układu oddechowego, podrażnienie oczu oraz kaszel[8]. Ponieważ dwutlenek azotu ma właściwości utleniające, powoduje utlenienie Fe2+ zawartego w hemoglobinie do Fe3+, w efekcie czego hemoglobina traci zdolność do przenoszenia tlenu. Na zatrucie szczególnie narażeni są pracownicy silosów, gdyż dwutlenek azotu powstaje w wyniku rozkładu białek zawierających azot (choroba silosowa) oraz pozostali pracownicy zajmujący się otrzymywaniem i wykorzystywaniem kwasu azotowego[9]. Gaz ten występuje również w zanieczyszczonym przez transport i przemysł powietrzu i odpowiada za charakterystyczną barwę smogu[10]. U osób mieszkających w zanieczyszczonych miastach mogą wystąpić problemy z oddychaniem i choroby płuc[11].

Przypisy

  1. a b Nitrogen dioxide, [w:] GESTIS-Stoffdatenbank, Institut für Arbeitsschutz der Deutschen Gesetzlichen Unfallversicherung, ZVG: 1090 [dostęp 2011-06-24] (niem. • ang.).
  2. a b Lide 2009 ↓, s. 4-79.
  3. a b Lide 2009 ↓, s. 6-52.
  4. Lide 2009 ↓, s. 9-51.
  5. a b Dwutlenek azotu, [w:] Classification and Labelling Inventory, Europejska Agencja Chemikaliów [dostęp 2015-04-07] (ang.).
  6. Ditlenek azotu (nr 295582) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Polski. [dostęp 2011-06-24]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
  7. Dwutlenek azotu (nr 295582) (ang.) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Stanów Zjednoczonych. [dostęp 2011-06-24]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
  8. Czemu i w jakim stopniu szkodzi dwutlenek azotu – Blaue-Plakette.de [online], www.blaue-plakette.de [dostęp 2019-04-13] (pol.).
  9. Toksyczność tlenków azotu a bezpieczeństwo pracy – Artykuły – Laboratoria.net [online], laboratoria.net [dostęp 2019-04-13] (pol.).
  10. Czym się różni smog fotochemiczny od kwaśnego? [online], Airly [dostęp 2019-04-13] (pol.).
  11. Czym truje nas smog? Tlenki azotu (#1) – SmogLab [online], smoglab.pl [dostęp 2019-04-13] (pol.).

Bibliografia


Witaj

Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.

Źródło

Zawartość tej strony pochodzi stąd.

Odsyłacze

Generator Margonem

Podziel się