Dobra
miasto w gminie miejsko-wiejskiej
Ilustracja
Dobra – fragment rynku
Herb
Herb
Państwo

 Polska

Województwo

 wielkopolskie

Powiat

turecki

Gmina

Dobra

Prawa miejskie

1392–1870, 1919

Burmistrz

Tadeusz Gebler

Powierzchnia

1,84 km²

Wysokość

123 m n.p.m.

Populacja (2021)
• liczba ludności
• gęstość


1352[1]
735 os./km²

Strefa numeracyjna

63

Kod pocztowy

62-730

Tablice rejestracyjne

PTU

Położenie na mapie gminy Dobra
Mapa konturowa gminy Dobra, u góry po lewej znajduje się punkt z opisem „Dobra”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, w centrum znajduje się punkt z opisem „Dobra”
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego
Mapa konturowa województwa wielkopolskiego, po prawej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Dobra”
Położenie na mapie powiatu tureckiego
Mapa konturowa powiatu tureckiego, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Dobra”
Ziemia51°54′58″N 18°36′55″E/51,916111 18,615278
TERC (TERYT)

3027034

SIMC

0949000

Urząd miejski
pl. Wojska Polskiego 10
62-730 Dobra
Strona internetowa

Dobramiasto w województwie wielkopolskim, siedziba władz miejsko-wiejskiej gminy Dobra.

W latach 1954–1972 miasto było siedzibą władz gromady Dobra. w latach 1975-1998 należało do województwa konińskiego. Dobra leży w historycznej ziemi sieradzkiej[2][3]. W I Rzeczypospolitej Dobra znajdowała się w powiecie sieradzkim województwa sieradzkiego[4].

Według danych z 1 stycznia 2021 roku miasto liczyło 1352 mieszkańców[1], czyli o 8,2% mniej niż w 2011 (1480 mieszkańców)[5].

Miasto położone jest na Wysoczyźnie Tureckiej, na prawym brzegu doliny rzeki Teleszyny, przy drodze krajowej nr 83, w odległości 14 km na południowy wschód od Turku.

Historia

 Osobny artykuł: Niezamyśl (Dobra).

Osada po raz pierwszy wzmiankowana była w 1386 roku. Prawa miejskie zostały nadane Dobrej przed 1392 rokiem. W dokumentach z 1511 roku Dobra występuje jako miasto należące do rodu Żarnickich. W 1538 roku Dobra zniszczona została przez pożar, po którym na prośbę właścicieli Zygmunt I Stary ponownie nadał przywilej lokacyjny.

Panująca tu w I poł. XVII wieku i na początku XVIII wieku zaraza znacznie wyludniła miasto. 23 stycznia 1770 roku na przedpolu miasta doszło do starcia konfederatów barskich z oddziałami rosyjskimi. W boju poległo wówczas ok. 500 konfederatów, tyluż ponoć też jeńców wymordowali już po bitwie Rosjanie.

Pomnik na nowym cmentarzu żydowskim

Po II rozbiorze Polski w 1793 roku miasto przeszło do zaboru pruskiego. Dobra liczyła wówczas ok. 900 mieszkańców w 134 domostwach, a ludność trudniła się rolnictwem i rzemiosłem. Czynnych było ponad 80 warsztatów rzemieślniczych, w tym 34 krawieckie, 28 szewskich, 13 kuśnierskich i 8 garncarskich oraz znaczna liczba kramów żydowskich. Pracowały również dwa młyny wodne i garbarnia. W ciągu roku w mieście odbywało się 12 jarmarków. Od 1807 miasto leżało w granicach Księstwa Warszawskiego, zaś po kongresie wiedeńskim w 1815 roku na terenie Królestwa Polskiego. Miasto prywatne Królestwa Kongresowego położone było w 1827 roku w powiecie wartskim, obwodzie kaliskim województwakaliskiego[6].

Wiek XIX przyniósł miastu znaczne ożywienie gospodarcze. Uruchomione zostały 4 olejarnie i 9 wiatraków oraz rozwijał się handel zbożem, trzodą i wełną. W połowie XIX stulecia Dobra liczyła już ponad 2500 mieszkańców. Podobnie jak inne niewielkie miasta (m.in. niedaleki Brudzew i Władysławów), Dobra utraciła prawa miejskie w 1870 roku zarządzeniem władz rosyjskich. Nie spowodowało to jednak zahamowania w jej rozwoju, bowiem w czterdzieści lat później osiąga, największą w swej historii, liczbę blisko 3900 mieszkańców. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, w 1919 roku Dobra ponownie uzyskuje prawa miejskie. W 1926 roku miasto miało 3486 mieszkańców, w tym 1850 Polaków (53,1%), 1589 Żydów (45,6%), 45 Niemców (1,3%) oraz 2 Rosjan.

W czasie okupacji niemieckiej miasto zostało włączone w granice Rzeszy. Cała ludność żydowska została wymordowana w obozach zagłady, zaś część Polaków wysiedlono do Generalnego Gubernatorstwa.

Krótko po wojnie Dobra przejściowo nie została zaliczona do miast w urzędowym wykazie miast i gmin z 28 lipca 1945[7]. W okresie PRL-u powstała w mieście Spółdzielnia Kółek Rolniczych.

Kalendarium

Pomniki: 600-lecia miasta i kard. Stefana Wyszyńskiego
Krzyż zerwany przez nawałnicę z wieży kościelnej w 1997

Demografia

  • Piramida wieku mieszkańców Dobrej w 2014 roku.


Zabytki

Kościół pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny
Fragment Rynku

Miejscowy kościół pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny wzniesiony został w stylu neobarokowym według projektu Tomasza Pajzderskiego w 1912 roku, na miejscu poprzedniego, wzmiankowanego w XV wieku, zniszczonego wielokrotnymi pożarami.

Podczas budowy obecnej świątyni odkryto w podziemiach szczątki ludzkie i tablicę z napisem: Tu leżą kości nieszczęśliwych Palaków, którzy zginęli w bitwie z Moskalami – zginęło ok. 500 w roku 1771 (owa bitwa rozegrała się w 1770 roku).

Wnętrze świątyni zdobią XVIII-wieczne obrazy malowane na deskach przedstawiające św. Rozalię, św. Barbarę, św. Katarzynę i anioła z Tobiaszem, które w 2007 roku zostały odrestaurowane. Krucyfiks umieszczony w łuku tęczowym pochodzi z XVI wieku, natomiast figura Chrystusa Zmartwychwstałego z XVII wieku.

Obok świątyni znajduje się neogotycka dzwonnica z 1840 roku, a także budynek plebanii z 1836 roku i głaz upamiętniający sześćsetlecie miasta (z 1992 roku).

Ponadto w mieście zachował się zespół dworski, w skład którego wchodzą: dwór z 1874 roku, zespół gospodarczy (gorzelnia, wozownia, magazyny) oraz park krajobrazowy o powierzchni 7,5 ha z dwustumetrową aleją kasztanowców (pomnik przyrody), stawami i wyspą otoczoną fosą.

Poza wyżej wymienionymi obiektami godne uwagi są także znajdująca się na cmentarzu mogiła żołnierzy polskich poległych w 1939 roku oraz rzeźba ludowa świętego Wawrzyńca stojąca w parku obok kościoła.

Tradycja

  • W Dobrej kultywowana jest tradycja Straży Grobu Pańskiego. Straż przy Grobie Pańskim trzymana jest przez tzw. Turków, których obowiązuje specjalna musztra. Najbardziej widowiskowa jest wielkanocna rezurekcja odprawiana rano w Niedzielę wielkanocną.
  • Procesja Emaus w Poniedziałek Wielkanocny. W drugi dzień świąt Wielkiej Nocy o godzinie 5:30 sprzed kościoła parafialnego wyrusza procesja złożona z samych mężczyzn oraz młodzieży i dzieci płci męskiej. Na czele procesji niesiona jest figurka Chrystusa Zmartwychwstałego i chorągwie kościelne, które w trakcie wędrówki ozdabiane są koronami splecionymi z młodych pędów zbóż. Procesja wędruje szlakiem dawnej granicy miasta, śpiewając przez całą drogę kościelne pieśni. W trakcie wędrówki pątnicy kilkunastokrotnie zatrzymują się przy napotkanych kapliczkach i krzyżach, zakopując przy nich wosk dla lepszego urodzaju.

Sport

W mieście działa klub piłki nożnej, Wicher Dobra, grający w sezonie 2016/2017 w IV lidze.

Zobacz też

Przypisy

  1. a b GUS. Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2021 roku. [dostęp 2020-09-01]. (pol.).
  2. Jan Wroniszewski (red.): Genealogia. Polska elita polityczna w wiekach średnich na tle porównawczym. Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Toruń 1993, s. 97. ISBN 83-231-0307-0
  3. Sobiesław Szybkowski: Studia z genealogii i prozopografii polskiej szlachty późnośredniowiecznej. Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2003, s. 138. ISBN 83-7326-177-X
  4. Atlas historyczny Polski. Mapy szczegółowe XVI wieku, t. 5: Województwo sieradzkie i województwo łęczyckie w drugiej połowie XVI wieku, cz. 2: Komentarz, indeksy, red. Stanisław Trawkowski, Wydawnictwo Instytutu Historii Polskiej Akademii Nauk, Warszawa 1998, ISBN 83-86301-75-9, s. 137.
  5. Najmniejsze gminy w Wielkopolsce. Nie uwierzycie, ile mają mieszkańców!
  6. Tabella miast, wsi, osad Królestwa Polskiego, z wyrażeniem ich położenia i ludności, alfabetycznie ułożona w Biórze Kommissyi Rządowéy Spraw Wewnętrznych i Policyi. T. 1 : A-Ł, Warszawa 1827, s. 101.
  7. Poznański Dziennik Wojewódzki. 1945, nr 5, poz. 38

Bibliografia

  • Dobra – zarys dziejów miasta, S. Stasiak
  • Piotr Maluśkiewicz, Ziemia konińska – przewodnik turystyczny, Konin: „Apeks”, 1997, ISBN 83-86139-28-5, OCLC 750945451.
  • Andrzej Czesław Nowak, Konin, Turek, Dobra, Golina, Rychwał, Tuliszków oraz okolice – przewodnik turystyczny, Poznań: Centralny Ośrodek Informacji Turystycznej, 1987, ISBN 83-85034-04-8, OCLC 69453891.

Linki zewnętrzne

  • Serwis Internetowy Miasta i Gminy Dobra
  • Biuletyn Informacji Publicznej Urzędu Miejskiego w Dobrej
  • Historia Żydów w Dobrej. sztetl.org.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)]. na portalu Wirtualny Sztetl
  • Dobra 1 (1), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 65.

Witaj

Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.

Źródło

Zawartość tej strony pochodzi stąd.

Odsyłacze

Generator Margonem

Podziel się