| Państwo działania | |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
6 października 1902 |
| Data i miejsce śmierci |
8 lutego 1984 |
| Profesor nauk technicznych | |
| Profesura |
21 października 1948 |
| Rektor Politechniki Warszawskiej nauczyciel akademicki | |
| Odznaczenia | |
              
| |
| Data i miejsce urodzenia |
6 października 1902 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
8 lutego 1984 |
| Przewodniczący Komitetu do Spraw Techniki | |
| Okres |
od 25 marca 1960 |
| Przynależność polityczna | |
Dionizy Smoleński (ur. 6 października 1902 w Łodzi, zm. 8 lutego 1984 w Warszawie) – polski specjalista z zakresu teorii spalania, materiałów wybuchowych oraz balistyki wewnętrznej, profesor Politechniki Wrocławskiej i Politechniki Warszawskiej. Pierwszy samodzielny rektor PWr (1951–1960), w latach 1965–1969 rektor PW. Członek PAN, sekretarz naukowy, potem wiceprezes, w latach 1960–1963 przewodniczący Komitetu do Spraw Techniki. Poseł na Sejm PRL II i V kadencji.
Syn Mariana, majstra przędzalniczego, i Weroniki z Ostrowskich. W 1921 zdał maturę w Państwowym Gimnazjum im. Mikołaja Kopernika w Łodzi[1]. 16 października 1923 usiłował wraz z kolegą Bohdanem Gablerem popełnić samobójstwo rozszerzone przy użyciu rewolweru; ponieważ to on obsługiwał broń i w przeciwieństwie do Gablera przeżył postrzał, został oskarżony o zabójstwo i skazany na sześć miesięcy więzienia (bronił go Eugeniusz Śmiarowski)[2]. 23 listopada 1926 ukończył studia na Wydziale Chemii Politechniki Warszawskiej z tytułem inżyniera chemika. Po studiach odbył roczną (1927–1928) służbę wojskową w Szkole Podchorążych Rezerwy Piechoty Nr 7 w Śremie. W 1929 podjął swoją pierwszą pracę w Komisji Doświadczalnej Centralnej Szkoły Strzelniczej w Toruniu, na stanowisku kierownika laboratorium chemicznego, pirotechnicznego i fotograficznego. W 1932 został przeniesiony do Centrum Wyszkolenia Piechoty w Rembertowie, a w 1935 trafił do Centrum Badań Balistycznych Instytutu Technicznego Uzbrojenia w Zielonce, gdzie pełnił funkcję referendarza w dziale doświadczalnym. W tym czasie został także starszym asystentem w Zakładzie Balistyki PW.
W trakcie II wojny światowej wstąpił do Armii Krajowej, gdzie służył jako zastępca Szefa Służby Uzbrojenia Komendy Głównej AK oraz dowódca oddziału AK w Zielonce. W 1944 został wywieziony z rodziną do Wrocławia, gdzie po wojnie współorganizował filię Państwowego Zakładu Higieny. Dionizy Smoleński miał duże zasługi w odbudowie wrocławskiej uczelni – Uniwersytetu i Politechniki (do 1951 uczelnie te funkcjonowały łącznie), z którą był związany od 1946 do 1960, obejmując najwyższe stanowisko w 1952, kiedy został mianowany rektorem PWr[3][4]. Następnie powrócił do Warszawy, gdzie kontynuował pracę naukowo-dydaktyczną. Przez pierwsze trzy lata przewodniczył Komitetowi do Spraw Techniki w rządach Józefa Cyrankiewicza, za jego sprawą rozpoczęto opracowywanie rocznych i pięcioletnich planów badań naukowych oraz zintegrowano badania naukowe prowadzone przez różne jednostki. W listopadzie 1947 wstąpił do Polskiej Partii Socjalistycznej, a w grudniu 1948 wraz z nią do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Pełnił mandat poselski na Sejm PRL II (w latach 1957–1961, w okręgu Wrocław) i V (w latach 1969–1972, w okręgu Katowice) kadencji.
Jako przewodniczący polskiej delegacji w Komisji Nauki i Techniki Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej, przyczynił się do powstania Międzynarodowego Instytutu Niskich Temperatur we Wrocławiu i Międzynarodowego Centrum Matematycznego im. Stefana Banacha w Warszawie[3].
Od 1961 pracował na Politechnice Warszawskiej na Wydziale Mechanicznym Energetyki i Lotnictwa, w 1970 był profesorem zwyczajnym w Instytucie Techniki Cieplnej na Wydziale Mechanicznym i Energetyki Cieplnej, a w latach 1965–1969 pełnił funkcję rektora uczelni, przyczyniając się do istotnych zmian organizacyjnych. Z jego inicjatywy powstał nowy kierunek studiów, dostosowany do potrzeb ówczesnego rynku pracy – inżynieria chemiczna, powołano Instytut Inżynierii Materiałowej na Wydziale Mechanicznym Energetyki i Lotnictwa, oraz ustanowiono nowy terminarz przyjęć na studia, umożliwiając kandydatom rekrutację w dwóch terminach – w lipcu i w lutym. Za jego kadencji uruchomiono Filię w Płocku (1967), podniesiono liczbę studentów po przyłączeniu Wieczorowej Szkoły Inżynierskiej do PW (1966), oraz uruchomiono dzienne studia inżynierskie (1967). W czasie pełnienia wysokich stanowisk w szkolnictwie wyższym, był bardzo aktywny na polu naukowym; w 1964 został członkiem korespondentem, w 1969 członkiem rzeczywistym Polskiej Akademii Nauk, w latach 1969–1980 był członkiem jej prezydium, w latach 1969–1971 sekretarzem naukowym, w latach 1972–1974 wiceprezesem PAN[5]. Należał także do wielu rad naukowych i towarzystw m.in. Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego i Polskiego Towarzystwa Cybernetycznego.
Badania naukowe, którym się poświęcił dotyczyły balistyki wewnętrznej, materiałów wybuchowych i techniki spalania. Swoje doświadczenia i wiedzę zawarł w książkach i licznych artykułach, m.in. na łamach „Wiadomości Chemicznych”, „Zeszytów Naukowych Politechniki Wrocławskiej” i „Archiwum Budowy Maszyn”.
W 1961 został pierwszym doktorem honoris causa Politechniki Wrocławskiej[6]. We wrześniu 1973 przeszedł na emeryturę. Tytuł doktora honoris causa w 1976 przyznała mu również Politechnika Warszawska[7].
Jego żoną była Wacława z Rażniewskich (1904–1989). Mieli córkę Barbarę (ur. 1931), historyk[3].
Zmarł 8 lutego 1984 w Warszawie, został pochowany w Alei Zasłużonych cmentarza Wojskowego na Powązkach (kwatera A32-tuje-12)[4].
| W dniu zaprzysiężenia |
|
|---|---|
| Późniejsi członkowie rządu |
|
Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.
Zawartość tej strony pochodzi stąd.
