 Wyróżniający się wysokością szczyt Denali | |
| Państwo | |
|---|---|
| Położenie | |
| Pasmo | |
| Wysokość |
6190 m n.p.m. |
| Wybitność |
6138 m |
| Pierwsze wejście |
7 czerwca 1913 |
Położenie na mapie Alaski  | |
Położenie na mapie Ameryki Północnej  | |
 63°04′10,20″N 151°00′26,64″W/63,069500 -151,007400
| |
Denali (w latach 1896–2015 Mount McKinley[1][2]; 6190 m n.p.m.) – najwyższy szczyt Ameryki Północnej (co zapewnia mu miejsce w Koronie Ziemi), położony w górach Alaska, na terenie Parku Narodowego Denali w stanie Alaska w Stanach Zjednoczonych.
Góra ta zbudowana jest ze skał krystalicznych (głównie granitów i łupków krystalicznych). Jej masyw jest stale pokryty śniegiem i lodowcami, a największy z nich – o długości ok. 50 km – to lodowiec Muldrow. Względem otaczających go dolin występuje u jego stoków jedna z największych deniwelacji na świecie – ponad 5500 metrów (dla porównania Mount Everest ma około 3700 metrów wysokości względnej). Ciśnienie na szczycie odpowiada ciśnieniu na wysokości 6900 m n.p.m. na terenach bliżej równika. Na szczycie notuje się bardzo niską temperaturę powietrza (do −60 °C) oraz wiatr o prędkości dochodzącej do 160 km/h[3].
W 1952 wyznaczono wysokość góry na 6193 m n.p.m. Wynik ten został zrewidowany w 2015, dzięki użyciu technologii GPS. Najwyższy szczyt mierzy 6190 m n.p.m.[4][5]
Nazwa Denali pochodzi od słowa deenaalee i oznacza "wielka" lub "wysoka" w języku Kuyukon używanym przez Atabasków, rdzenny lud zamieszkujący obszar na północ od gór Alaska. Inne okoliczne ludy rdzenne miały własne nazwy dla szczytu[6].
Pierwsza nierdzenna informacja na temat szczytu została podana przez brytyjskiego podróżnika George'a Vancouvera w 1794, ale również rosyjscy kolonizatorzy Alaski opisywali górę i nadawali jej nazwy nawiązujące do wielkości. Przez pierwsze dziesięciolecia po zakupie Alaski przez Stany Zjednoczone nazwa Denali była powszechnie używana przez amerykańskich osadników. Sytuacja ta zaczęła ulegać zmianie po 1897 roku, gdy poszukiwacz złota William Dickey opisując szczyt w New York Sun użył nazwy Mount McKinley. Dickey był zwolennikiem Williama McKinleya, ówczesnego nominata Partii Republikańskiej na prezydenta Stanów Zjednoczonych. Nowa nazwa rozpowszechniła się jeszcze bardziej po zamachu na prezydenta McKinleya w 1901.
W 1975 władze stanu Alaska przegłosowały przywrócenie dawnej nazwy i rozpoczęły się starania, by została ona zatwierdzona przez Gabinet Stanów Zjednoczonych. W opozycji przez ponad 40 lat stali przede wszystkim politycy ze stanu Ohio[7], z którego pochodził McKinley, opowiadający się za utrzymaniem dotychczasowej nazwy, mimo braku powiązań byłego prezydenta z Alaską[8]. 28 sierpnia 2015, decyzją sekretarz Departamentu Zasobów Wewnętrznych USA (Sally Jewell), przywrócona została pierwotna nazwa góry: Denali[9][10].
Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej nie musiała podejmować żadnej decyzji w tej sprawie, gdyż do tej pory góra ta nie miała ustalonego polskiego egzonimu, i pod tym względem sytuacja się nie zmieniła[11].
Po raz pierwszy szczyt został zdobyty 7 czerwca 1913 przez Hudsona Stucka, Harry’ego Karstensa, Waltera Harpera i Roberta Tatuma. 1 marca 1967 r. jako pierwsi w zimie weszli na szczyt Art Davidson, Dave Johnston i Ray Genet[12]. Pierwszym Polakiem, który wspiął się na Denali (wówczas McKinley) – 31 lipca 1970 – był Marek Głogoczowski[13].
23–28 maja 1989 r. na szczyt weszli (południową ścianą, trudnym filarem Cassina) czterej uczestnicy wyprawy Polskiego Klubu Górskiego: Leszek Cichy, Paweł Kubalski, Leszek Wolański i Andrzej Niżyński[14].
Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.
Zawartość tej strony pochodzi stąd.
