Chorągiew – jednostka terenowa w ogólnopolskich organizacjach harcerskich – Związku Harcerstwa Polskiego i Związku Harcerstwa Rzeczypospolitej – o zasięgu terytorialnym odpowiadającym najczęściej województwu.
Związek Harcerstwa Polskiego
W ZHPchorągwie są terytorialnymi wspólnotami hufców. Zgodnie z uchwałą XXXIII Zjazdu ZHP i zmianami Statutu ZHP chorągwie posiadają osobowość prawną.
Chorągiew tworzy warunki do działania hufców i podległych jednostek organizacyjnych przez:
budowanie wspólnoty instruktorskiej i wspólnoty hufców,
inicjowanie i wzmacnianie działalności programowej i metodycznej,
kształcenie kadry instruktorskiej,
koordynację, nadzór i systematyczną ocenę komend hufców i jednostek organizacyjnych na szczeblu chorągwi,
współpracę z władzami regionalnymi,
pozyskiwanie środków finansowych i materialnych.
W celu realizacji swoich zadań chorągiew tworzy odpowiednie zespoły i referaty.
Chorągiew tworzy Główna Kwatera ZHP, po zasięgnięciu opinii zainteresowanych hufców, wyznaczając jej obszar działania i siedzibę władz. Likwidacja chorągwi następuje w drodze uchwały zjazdu chorągwi podjętej większością 2/3 głosów w obecności co najmniej 3/4 delegatów. W przypadku trwałej niemożności regulowania zaciągniętych i wymagalnych zobowiązań chorągwi – stwierdzonej uchwałą Centralnej Komisji Rewizyjnej ZHP – decyzje w sprawie likwidacji chorągwi podejmuje Rada Naczelna ZHP na wniosek Głównej Kwatery ZHP.
Chorągwie skupiają od 1,5 do ponad 11,5 tys. członków ZHP (2010). Do największych należą Chorągiew Wielkopolska w skład której wchodzi 11.633 harcerek i harcerzy oraz Chorągiew Śląska z 11.307 członkami.
Okres międzywojenny
W ZHP w okresie międzywojennym istniały odrębne chorągwie harcerek i harcerzy w ramach Organizacji Harcerek i Organizacji Harcerzy. Płaszczyzną ich współpracy były okręgi (oddziały), które nie zawsze pokrywały się terytorialnie z obszarem województwa.
Chorągwie ZHP w 1938 (kursywą oznaczono chorągwie istniejące w okresie międzywojennym przed 1938)
W latach 1939–1944 chorągwie harcerek funkcjonowały w ramach Pogotowia Harcerek. W harcerstwie męskim zorganizowano chorągwie Szarych Szeregów, działające pod kryptonimem ule.
Chorągwie funkcjonowały także w harcerstwie emigracyjnym.
Okres powojenny
Po II wojnie światowej do 1948, istniały nadal odrębne chorągwie harcerek i harcerzy w ramach Organizacji Harcerek i Organizacji Harcerzy. Po odrodzeniu harcerstwa w 1956 funkcjonowały już wspólne chorągwie ZHP – łącznie dla harcerek i harcerzy.
W większości przypadków przyjęte nazwy chorągwi odpowiadają nazwom nowych województw, z wyjątkiem czterech choragwi, których nazwy pochodzą od stolicy województwa. Dotyczy to:
Chorągiew harcerzy – jednostka organizacyjną której podlegają wszystkie męskie jednostki działające na terenie danego okręgu, obejmuje przynajmniej 3 hufce. Powołuje ją i rozwiązuje Naczelnik Harcerzy ZHR.
Istnieje także jedno namiestnictwo (odpowiadające poziomem chorągwi, ale o mniejszych uprawnieniach) – Północno-Wschodnie Namiestnictwo Harcerek ZHR[15]
