Bukan chilijski[5] (Nothofagus antarctica (G.Forst.) Oerst.) – gatunek rośliny z rodziny bukanowatych (Nothofagaceae). Występuje naturalnie w Chile (od przylądka Horn po północną część kraju) i południowej Argentynie. Rośnie między innymi na Ziemi Ognistej[6][7]. Ponadto bywa uprawiany[7]. Do Europy został sprowadzony w 1830 roku[8]. W Chile występuje pod lokalną nazwą nirre[5].
Morfologia
Pokrój
Zrzucające liście drzewo lub krzew[7][9]. Dorasta do 15 m wysokości i 10 m szerokości[10]. Pokrój jest kolumnowy i szeroki[5]. Korona drzewa jest luźna i nieregularna[11]. Kora ma ciemnoszarą barwę, z wiekiem staje się łuskowata[5]. Pędy są drobne i nieregularne[11]. Pąki liściowe mają jajowaty kształt i brązowo-czerwona barwę[8].
Ulistnienie jest naprzemianległe. Liście są pojedyncze, ciemne i błyszczące[8]. Rozwijają się wcześnie. Blaszka liściowa jest pofałdowana, pomarszczona i ma owalny kształt. Mierzy 1,5–2,5 cm długości oraz 1–2,5 cm szerokości, jest podwójnie tępo ząbkowana na brzegu, ma nasadę od zaokrąglonej do uciętej lub sercowatej i tępy wierzchołek. Ma 3–5 par nerwów. Liście po roztarciu wydzielają słodki zapach cynamonu i mydła. Jesienią przebarwiają się na kolor od żółtego po czerwony. Ogonek liściowy jest nagi i ma 2 mm długości[5][7][11].
Są niepozorne, jednopłciowe, zwisające, mają zielonkawą lub czerwonawą barwę, dorastają do 3 mm średnicy. Kwiaty męskie są pojedyncze lub zebrane po 2–3 w kwiatostany, rozwijają się w kątach liści[5][7].
Orzechy o brązowej barwie, osiągające 3–4 mm średnicy. Osadzone są po 3 w kupulach mierzących 4–6 mm długości. Kupule powstają ze zrośnięcia czterech liści przykwiatowych[7].
Gatunki podobne
Roślina podobna jest do gatunku N. fusca, który jednak różni się blaszką liściową pojedynczo ząbkowaną na brzegu[11].
Biologia i ekologia
Charakteryzuje się szybkim wzrostem. Rośnie w lasach zrzucających liście, na bagnach, stepach oraz zboczach górskich. Występuje na wysokości do 2000 m n.p.m. Kwitnie późną wiosną. Kwiaty zapylane są przez owady[5][7].
Zastosowanie
Gatunek ten jest uprawiany w północno-zachodniej Europie[12].
Przypisy
↑Michael A.M.A.RuggieroMichael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20](ang.).
↑Nothofagus antarctica, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species(ang.).
↑ abcdefgT. Russell, C. Cutler & M. Walters: Ilustrowana encyklopedia – Drzewa Świata. Kraków: Universitas, 2008, s. 148. ISBN 97883-242-0842-5. (pol.).
↑Discover Life: Point Map of Nothofagus antarctica. Encyclopedia of Life. [dostęp 2017-02-21]. (ang.).
↑D.J. Mabberley: The Plant-book: A Portable Dictionary of the Vascular Plants (Second Edition). Cambridge University Press, 1997, s. 492. ISBN 978-0-521-41421-0. (ang.).
↑Ch. Brickell: The Royal Horticultural Society. Gardeners’ Encyclopedia of Plants and Flowers. London: Dorling Kindersley Limited, 1994, s. 551. ISBN 978-0-7513-0147-2. (ang.).
↑ abcdO. Johnson, D. More: Przewodnik Collinsa. Drzewa. 1600 gatunków i odmian drzew rosnących w Europie. Multico Oficyna Wydawnicza, 2009, s. 200. ISBN 978-83-7073-643-9. (pol.).
↑B.P. Kremer: Arbres et arbustes. Paris: Ulmer, 2011, s. 168. ISBN 978-2-84138-509-6. (fr.).