Brzeżany
Бережани
Ilustracja
Panorama miasta
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Ukraina

Obwód

 tarnopolski

Rejon

tarnopolski

Hromada

Brzeżany

Prawa miejskie

1530

Burmistrz

Rostysław Bortnyk

Wysokość

269 m n.p.m.

Populacja (2020)
• liczba ludności


17 430

Nr kierunkowy

+380-3548

Kod pocztowy

47501, 47502

Położenie na mapie obwodu tarnopolskiego
Mapa konturowa obwodu tarnopolskiego, po lewej znajduje się punkt z opisem „Brzeżany”
Położenie na mapie Ukrainy
Mapa konturowa Ukrainy, po lewej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Brzeżany”
Ziemia49°26′28,42″N 24°56′35,16″E/49,441228 24,943100
Strona internetowa
Przedwojenny herb

Brzeżany (ukr. Бережани, Bereżany) – miasto na Ukrainie, w obwodzie tarnopolskim, w rejonie tarnopolskim, nad Złotą Lipą, siedziba administracyjna hromady. W 2020 roku liczyło ok. 17,4 tys. mieszkańców[1].

Historia

  • Od września 1939 do 1941 roku miasto pod okupacją sowiecką; miały wtedy miejsce deportacje ludności (głównie Polaków) w głąb ZSRR.
  • W ostatnich dniach czerwca 1941 roku funkcjonariusze NKWD zamordowali w miejscowym więzieniu od 174 do 300 więźniów. Zwłoki zamordowanych grzebano na terenie zamku lub wrzucano do rzeki Złota Lipa. Od 80 do 107 więźniów ocalało, gdyż nalot niemieckiej Luftwaffe spowodował ucieczkę strażników[12][13].
  • W następnych dniach ukraińscy nacjonaliści witają uroczyście wkraczający Wermacht[14].
  • 6 lipca 1941 r. odkrycie ciał ofiar NKWD wywołało pogrom Żydów (zob. pogrom w Brzeżanach), których oskarżono o sympatyzowanie z bolszewizmem. Ukraińscy nacjonaliści zabili podczas pogromu 250-300 osób[15].
  • W latach 1941–1944 pod okupacją niemiecką (Dystrykt Galicja)
  • 1941–1943 – Holocaust w Brzeżanach. Ocenia się, że zginęło 5,5–6,5 tys. Żydów[16] (zob. getto w Brzeżanach).
  • W latach 1942–1944 był to rejon działalności AK
  • W latach 1939 –1945 był to teren działalności nacjonalistów ukraińskich z OUN, a następnie z UPA. Z ich rąk zginęło ok. 40 polskich mieszkańców miasta, w tym Stefan Biliński, lekarz i ordynator szpitala miejskiego w Brzeżanach, oraz Tadeusz Mazurkiewicz, harcerz i członek AK[17].
  • W latach 1945–1991 na terytorium Ukraińskiej SRR w granicach ZSRR
  • 1946 wysiedlenie Polaków w nowe granice Polski
  • 1946–1947 w rejon Brzeżan i samego miasta została przesiedlona część ludności ukraińskiej z powiatu sanockiego
  • Od 1991 na terytorium Ukrainy.
położenie na mapie województwa tarnopolskiego w roku 1939

Zabytki

Kościół gr.kat. pw. św. Trójcy
Zabudowa miasta
Ruiny zamku w Brzeżanach
Ratusz miejski
  • Zamek Sieniawskich (w ruinach) – zbudował go Mikołaj Sieniawski w 1554 roku, rozbudowany został w XVII i XVIII wieku. Urządzony był z wielkim przepychem, należał do największych rezydencji magnackich Rzeczypospolitej, nazywany był Podolskim Wawelem. Na zamku przebywali m.in.: król August II Mocny (1698), książę Franciszek Rakoczy (1702) i car Piotr I Wielki (1707). Zdewastowany w XIX i XX wieku, za czasów gdy dziedzicem był Aleksander Potocki (1798–1868) – wojskowy, powstaniec 1830, emigrant, filantrop
 Osobny artykuł: zamek w Brzeżanach.

Sport

W czasach II RP w Brzeżanach istniał klub piłkarski Sieniawa Brzeżany[18].

Związani z Brzeżanami

 Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie związani z Brzeżanami.

Książki

  • Brzeżany 1530-1930. Złoczów : J. Landesberg, 1930.
  • Józef Czernecki, Brzeżany. Pamiątki i wspomnienia w setną rocznicę założenia gimnazyum (1905)
  • Shimon Redlich, „Razem i osobno. Polacy, Żydzi, Ukraińcy w Brzeżanach 1919–1945”, Sejny 2008, ISBN 83-86872-33-0.
  • Zbigniew Rusiński, „Tryptyk brzeżański”, Wrocław 1998, ISBN 83-907486-3-0.
  • Juliusz Słowacki, „Jan Bielecki”.
  • Witold Goliński, „Brzeżany na starej pocztówce”, Kluczbork 2006.
  • Zbigniew Harbuz, MOJA ULICA W BRZEŻANACH, 1998, opowiadanie, III nagroda w konkursie Cracovia Leopolis[27]

Miasta partnerskie

Przypisy

  1. Чисельність наявного населення України на 1 січня 2020 року. Статистичний збірник. За редакцією Марії ТІМОНІНОЇ. Київ: Державна служба статистики України, 2020, s. 64.
  2. Karol Szajnocha, Jadwiga i Jagiełło, Lwów 1861, t. III s. 315, wersja elektroniczna
  3. Aleksander Jabłonowski. Ziemie ruskie. Ruś Czerwona. [W:] Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. T. XVIII (VII), Cz. II-a. Warszawa: drukarnia Piotra Laskanera i S-ki, 1903, s. 199.
  4. Przedstawicielem rodu Uhnowskich był m.in. Dziersław z Uhnowa, kasztelan bełski; w literaturze – czasem Hunowskich.
  5. Zenon Guldon, Jacek Wijaczka. Skupiska i gminy żydowskie w Polsce do końca XVI wieku. w: „Czasy Nowożytne”, 21, 2008, s. 167.
  6. Zbigniew Hundert, Od towarzysza jazdy do wojewody podolskiego. Przebieg służby wojskowej Nikodema Żaboklickiego w latach 1656–1706 [online] [dostęp 2018-02-28] (ang.).
  7. Tekst deklaracji opublikowany w:Dz.U. z 1923 r. nr 49, poz. 333
  8. Strzelcy Kresowi [online], strzelcy-kresowi.pl [dostęp 2023-10-02].
  9. Bohaterowie 1939 [online], www.bohaterowie1939.pl [dostęp 2023-10-02].
  10. Batalion ON "Brzeżany" - Obrona Narodowa II RP 1937-1939 [online], obronanarodowa1939.pl [dostęp 2023-10-02].
  11. Stanisław Nicieja, Kresowa Atlantyda, t. I, 2012, s. 192, ISBN 978-83-61915-27-0.
  12. Jerzy Węgierski: Lwów pod okupacją sowiecką 1939–1941. Warszawa: Editions Spotkania, 1991, s. 278. ISBN 83-85195-15-7.
  13. Bogdan Musiał: Rozstrzelać elementy kontrrewolucyjne. Brutalizacja wojny niemiecko-sowieckiej latem 1941 roku. Warszawa: Stowarzyszenie Kulturalne Fronda, 2001, s. 135. ISBN 83-88747-40-1.
  14. Stanisław Nicieja, dz. cyt.
  15. Холокост на территории СССР: Энциклопедия, Moskwa 2009, ISBN 978-5-8243-1296-6, s. 78.
  16. Холокост..., Moskwa 2009, ISBN 978-5-8243-1296-6, s. 80.
  17. Henryk Komański, Szczepan Siekierka, Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie tarnopolskim 1939-1946, wyd. 2, Wrocław: Nortom, 2006, s. 101-103, ISBN 83-89684-61-6, ISBN 978-83-89684-61-5, OCLC 156875487.
  18. Klasa C Stanisławów-Tarnopol. plk1921.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-02-25)].
  19. Julian Fontana, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby). [dostęp 2021-04-08].
  20. a b Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum im. Króla Jana Sobieskiego w Złoczowie za rok szkolny 1920/21. Złoczów, 1921, s. 10.
  21. Sprawozdanie Dyrekcyi c. k. Gimnazyum w Brzeżanach za rok szkolny 1899. Brzeżany: Drukarnia i księgarnia A. Cichockiego, 1899, s. 41.
  22. Szematyzm 1869, s. 22. (niem.)
  23. Leon Madeyski h. Poraj (ID: psb.16463.1)
  24. Ślub. „Kurjer Lwowski”. 180, s. 5, 2 lipca 1885.
  25. Madejski (Madeyski) Leon. W: Polski Słownik Biograficzny. T. XIX. Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1974, s. 117.
  26. Józef Teodorowicz | Służyli Niepodległej [online] [dostęp 2022-09-09] (ang.).
  27. Cracovia Leopolis, 1998, [dostęp: 13.03.2017]

Babliografia

  • Z „Sokoła” brzeżańskiego. „Kurjer Lwowski”. 398, s. 5, 26 sierpnia 1909.

Linki zewnętrzne

  • Brzeżany. Jednodniówka akademicka 1927. Inauguracyjne wydawnictwo Polskiego Akademickiego Koła Brzeżańczyków we Lwowie.. Lwów: Polskie Akademickie Koło Brzeżańczyków, 1927.
  • Bogata strona o Brzeżanach, okolicznych miejscowościach i regionie
  • Brzeżany na stronie Fototeka Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Jagiellońskiego
  • Powiat brzeżański w przewodniku z 1929 roku
  • Historia Żydów w Brzeżanach na portalu Wirtualny Sztetl
  • Brzeżany w Encyklopedii Ukrainy (ang.)
  • Architektura i urbanistyka. artifex.uksw.edu.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-04-30)].
  • Brzeżany, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 417.
  • Galeria starych zdjęć i pocztówek
  • Kresowe zamki Rzeczypospolitej – Brzeżany YouTube
  • Archiwalne widoki miasta w bibliotece Polona
  • Informacje o mieście

Witaj

Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.

Źródło

Zawartość tej strony pochodzi stąd.

Odsyłacze

Generator Margonem

Podziel się