Bohorodczany
Ilustracja
Dawny klasztor dominikański, obecnie cerkiew Świętych Piotra i Pawła
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Ukraina

Obwód

 iwanofrankiwski

Rejon

bohorodczański

Powierzchnia

12 km²

Populacja (2020)
• liczba ludności


8220

Nr kierunkowy

+380 3471

Kod pocztowy

77700

Położenie na mapie obwodu iwanofrankiwskiego
Mapa konturowa obwodu iwanofrankiwskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Bohorodczany”
Położenie na mapie Ukrainy
Mapa konturowa Ukrainy, po lewej znajduje się punkt z opisem „Bohorodczany”
Ziemia48°48′N 24°32′E/48,800000 24,533333

Bohorodczany[1] (ukr. Богородчани) – osiedle typu miejskiego na Ukrainie, w obwodzie iwanofrankiwskim, siedziba rejonu bohorodczańskiego, do 1945[2] w Polsce, w województwie stanisławowskim, w powiecie stanisławowskim. 8220 mieszkańców (2020)[3], dla porównania spis powszechny w 2001 zanotował ich 7464[4].

Do roku 1932 Bohorodczany były siedzibą powiatu bohorodczańskiego, a w latach 1941-1944 gminy Bohorodczany.

Historia

Wieś królewska prawa wołoskiego, położona była w ziemi halickiej województwa ruskiego[5].

Pierwsza pisemna wzmianka o Bohorodczanach pochodzi z 1441 r. Właścicielem osady był Jan z Buczacza. Głównym zajęciem mieszkańców było rolnictwo i rzemiosło. W II połowie XV w. Bohorodczany stały się własnością Potockich[6].

W 1691 roku Konstancja Potocka, córka Mikołaja Truskolaskiego, podkomorzego halickiego, a żona Dominika Potockiego, podskarbiego nadwornego koronnego, uposażyła erygowaną rok wcześniej w Bohorodczanach parafię rzymskokatolicką oraz ufundowała tam drewniany kościół i klasztor dominikanów. Z tego roku pochodzi pierwsza o znajdującym się kościele obrazie Matki Bożej. Według Sadoka Barącza, autora opracowań o sanktuariach maryjnych, już w tym pierwotnym kościele znajdował się „obraz Maryi, na płótnie malowany w pół osobie, z dzieciątkiem na lewej ręce, w prawej z berłem i z koronami na głowach, długości 1 metr i 10 centim. szerokości pół metra i 26 centim., słynął wielkimi łaskami”[7][8]

Dobra bohorodczańskie w wyniku małżeństwa Katarzyny, jednej z córek Konstancji i Dominika[9], przeszły w ręce rodziny Kossakowskich. W 1741 r. Stanisław Kossakowski, kasztelan kamieniecki, rozpoczął budowę nowej, murowanej świątyni, która konsekrowana została w 1775 r[10].

Żydzi w Bohorodczanach zaczęli się osiedlać na początku XVIII wieku. W 1717 roku zgodnie z dokumentami uiścili podatek pogłówny wysokości 756 złotych monet. W 1764 roku zgodnie ze spisem w miejscowości mieszkało 543 dorosłych i 21 dzieci, a w sąsiednich wsiach 103 osoby wyznania mojżeszowego.

W latach 1772–1918 Bohorodczany należały do austriackiego Królestwa Galicji. Po 1772 r. należały do powiatu tyśmienickiego w cyrkule halickim[11], a od 1786 r. do cyrkułu XVII (stanisławowskiego)[12]. Zostały miastem powiatowym w 1854 r.

W latach 70. XIX wieku Żydów było 2009 na 4595 mieszkańców. Grekokatolików było 1788, a rzymskich katolików – 800.

5 listopada 1862 miasteczko zostało zniszczone podczas wielkiego pożaru, który wybuchł w godzinach przedpołudniowych. Pastwą płomieni padło ok. 70 domów, w większości drewnianych i miejscowa synagoga. Kościoły i urząd powiatowy zostały ocalone[13].

Pod koniec XIX w. na obszarze wsi znajdował się młyn Sadzawa, położony koło wsi Lachowce.

W 1910 roku w mieszkało tu 4378 osób: 1930 Żydów, 1647 Ukraińców, 795 Polaków i 6 Niemców. W mieście istniało 8 restauracji, 2 hotele, 4 pracownie krawieckie, 2 warsztaty produkujące wyroby z cyny, 5 kowali, 6 kuśnierzy i 10 szewców. Jedyna apteka należała do Żyda, Y. Gertnera[14].

Podczas I wojny światowej mieszkańcy Bohorodczan za sprawą kozaków dońskich dopuścili się pogromu na miejscowych Żydach. Zamordowano wiele osób (w tym także dzieci), zagrabiono również znaczną część należącego do nich majątku. W synagodze, w której schronienia szukały kobiety, miały miejsce brutalne gwałty[15].

W 1904 r. przeprowadzono gruntowną restaurację kościoła w Bohorodczanach. W r. 1914 prezbiterium pokryto neobarokowymi malowidłami. W 1916 r. kościół poważnie ucierpiał w wyniku działań wojennych (zniszczeniu uległa fasada, zawaliły się sklepienia i spłonął dach). W 1923 r. Alfred Broniewski sporządził projekty odbudowy świątyni i klasztoru. Prace trwały do 1933 r[16]. Na rok 1941 zaplanowano koronacja tutejszego obrazu Matki Bożej, ale nie doszła ona do skutku z powodu wybuchu wojny.

W latach 1919–1932 Bohorodczany były miastem powiatowym w województwie stanisławowskim. Jednym ze starostów bohorodczańskich był Józef Nowak, ojciec aktora Jerzego Nowaka[17].

W okresie międzywojennym gmina żydowska posiadała w mieście Wielką Synagogę (Grojse szul), Synagogę „Główną” (Algemajner szul), bet midrasz oraz dwa chasydzkie sztyble – wyżnicki i strutyński. Wszystkie obiekty były usytuowane na wspólnym dziedzińcu, na którym mieściła się też mykwa.

We wrześniu 1939 r. zajęte przez wojska sowieckie. Wszystkie szkoły stały się siedmioklasowymi szkołami ukraińskimi. Oprócz tego państwo sowieckie przejęło klub, bibliotekę, ośrodek zdrowia i aptekę

Od 27 czerwca 1941 roku okupowane przez Niemcy. W latach 1941–1944 miasto leżało w powiecie stanisławowskim w dystrykcie Galicja w Generalnym Gubernatorstwie. Podczas okupacji niemieckiej w Bohorodczanach funkcjonowało getto dla ludności żydowskiej. 11 maja 1942 800 mieszkańców getta wywieziono do Stanisławowa i rozstrzelano w obozie zagłady, tzw. „młynie Rudolfa”. Pozostałe w getcie 70 osób trafiło do Stanisławowa w listopadzie 1942[18] (inne źródła mówią o 1200 wywiezionych do Stanisławowa)[19].

27 lipca 1944 roku ponownie zajęte przez Armię Czerwoną[18].

W czasach sowieckich synagogi oraz domy modlitwy zostały zniszczone, a cmentarz żydowski ulegał stopniowemu zanikowi. Obecnie na jego terenie znajduje się stacja ciepłownicza.

Kościół i klasztor w Bohorodczanach zostały zajęte na szkołę, a później na magazyn. Ekspatriowani wierni zabrali ze sobą obraz Matki Bożej, który obecnie znajduje się w parafii dominikańskiej w Korbielowie. Po 1991 r. władze ukraińskie przekazały kompleks kościelny Cerkwi Prawosławnej, która po wybudowaniu własnej świątyni oddała go katolikom. Pierwsza msza św. w odzyskanym kościele została odprawiona 12 lipca 2020 r. przez rzymskokatolickiego arcybiskupa lwowskiego Mieczysława Mokrzyckiego[16].

Urodzeni w Bohorodczanach

  • Oleksa Hirnyk – ukraiński działacz nacjonalistyczny
  • Wincenty Skowroński – polski doktor nauk weterynaryjnych
  • Roman Żukowski (ur. 9 lutego 1913, zm. 30 listopada 1960 w Nowym Targu) – polski leśnik, lepidopterolog, kolekcjoner i faunista, autor 12 publikacji z zakresu lepidopterologii i muzeologii[20].
  • Józef Pasternak - dyrektor naczelny ZUS w latach 1945-1948[21]
  • Franciszek Herman – ksiądz rzymskokatolicki, w latach 1949–1958 proboszcz parafii św. Jana Chrzciciela w Gliwicach-Żernikach, a następnie parafii św. Antoniego w Wójtowej Wsi[22].

Pobliskie miejscowości

Miasta partnerskie

Przypisy

  1. Zarządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 28 lutego 1937 r. o ustaleniu urzędowych nazw miast (M.P. z 1937 r. nr 69, poz. 104).
  2. Ustawa z dnia 31 grudnia 1945 r. o ratyfikacji podpisanej w Moskwie dnia 16 sierpnia 1945 r. umowy między Rzecząpospolitą Polską a Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich o polsko-radzieckiej granicy państwowej (Dz.U. z 1946 r. nr 2, poz. 5).
  3. Чисельність наявного населення України на 1 січня 2020 року. (ukr.).
  4. Liczby ludności miejscowości obwodu iwanofrankiwskiego na podstawie spisu ludności wg stanu na dzień 5 grudnia 2001 roku. (ukr.).
  5. Grzegorz Jawor, Osady prawa wołoskiego i ich mieszkańcy na Rusi Czerwonej w późnym średniowieczu, Lublin 2000, s. 82.
  6. Historia miejscowości | Wirtualny Sztetl [online], sztetl.org.pl [dostęp 2022-10-24].
  7. Bohorodczany – klasztor dominikanów – Polska i Ukraina. Śladami historycznego dziedzictwa [online], Stowarzyszenie Integracja Europa-Wschód [dostęp 2022-10-24] (pol.).
  8. LEE, Matka Boża Korbielowska – Dominikanie Korbielów [online] [dostęp 2022-10-24] (pol.).
  9. Katarzyna Kossakowska [online], Nowy Kurier Galicyjski, 18 sierpnia 2017 [dostęp 2022-10-24] (pol.).
  10. LEE, Literatura o Matce Bożej Korbielowskiej – Dominikanie Korbielów [online] [dostęp 2022-10-24] (pol.).
  11. Carte nouvelle des Royaumes de Galizie et Lodomerie avec le District de Bukowine, Augsburg po 1772.
  12. Carte Generale de l’Atlas des Roiaumes Galicie et Lodomerie divisés en 19 Cercles avec la Buckowina, 1786.
  13. Czas”. 259, s. 3, Kraków, 11 listopada 1863.
  14. Historia społeczności | Wirtualny Sztetl [online], sztetl.org.pl [dostęp 2022-06-14].
  15. Pinkas Hakehillot Polin: Bogorodchany, Ukraine [online], www.jewishgen.org [dostęp 2022-06-14].
  16. a b Pierwsza Msza Święta powojenna w Bohorodczanach odbędzie się 12 lipca 2020 roku. [online], www.rkc.lviv.ua [dostęp 2022-10-24].
  17. Popularny aktor z akowską kartą [online], www.24ikp.pl [dostęp 2022-10-24].
  18. a b Холокост на территории СССР: Энциклопедия. Moskwa, 2009, s. 94. ISBN 978-5-8243-1296-6.
  19. H. Hasten, I Shall Not Die, Jerozolima – Nowy Jork 2003, s. 309.
  20. Jerzy Pawłowski, Wspomnienie pośmiertne o Romanie Żukowski: w: Sylwan, nr 5, s. 75–76, 1961.
  21. Poczet prezesów ZUS
  22. Parafia św. Jana Chrzciciela – Gliwice Żerniki [online], www.parafia-zerniki.pl [dostęp 2022-10-24].

Linki zewnętrzne


Witaj

Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.

Źródło

Zawartość tej strony pochodzi stąd.

Odsyłacze

Generator Margonem

Podziel się