Benoît B. Mandelbrot , imię przy narodzeniu: Benedykt [1] (ur. 20 listopada 1924 w Warszawie , zm. 14 października 2010 w Cambridge, Massachusetts ) – francuski i amerykański matematyk [2] [3] pochodzenia polsko-żydowskiego . Zajmował się szerokim zakresem problemów matematycznych, znany jest przede wszystkim jako ojciec geometrii fraktalnej, opisał zbiór Mandelbrota oraz wymyślił samo słowo „fraktal ”.
Bratanek Szolema Mandelbrojta [1] .
Życiorys
Urodził się w rodzinie litewskich Żydów mieszkających po I wojnie światowej w Polsce, jako syn lekarki i handlarza odzieżą[1] . W latach 1924–1936 mieszkał w Polsce, a w latach 1936–1957 we Francji. Pracował w Centre national de la recherche scientifique w Paryżu , a następnie na Uniwersytecie w Lille . Od 1957 pracował w USA dla firmy IBM , miał zatem dostęp do najnowocześniejszych komputerów . Mandelbrot dotarł do prac dwóch francuskich matematyków: Gastona Julii i Pierre’a Fatou, którzy badali zachowanie się iteracji pewnych funkcji zespolonych . Wykorzystał do tego celu komputery. Uzyskane przez niego wykresy zostały nazwane fraktalami .
W 1993 został uhonorowany Nagrodą Wolfa w fizyce , a w 2003 został wyróżniony prestiżową Nagrodą Japońską . Otrzymał 16 tytułów doktora honoris causa[4] oraz inne wyróżnienia, m.in. Medal im. Wacława Sierpińskiego [5] .
Zmarł w hospicjum w Cambridge (Massachusetts) na raka trzustki [6] .
Fraktale
Seria kolejnych powiększeń zbioru Mandelbrota
Przypisy
↑ a b c Zofia Gołąb-Meyer. Benoit Mandelbrot (1924–2010) – ojciec geometrii fraktalnej . „Foton”. 112, s. 50, Wiosna 2011. Instytut Fizyki Uniwersytetu Jagiellońskiego.
↑ Benoit B. Mandelbrot Biography. Bookrags. [dostęp 2017-09-09]. (ang. ) .
↑ Mandelbrot Benoît B. , [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2017-09-09] .
↑ Marek Matacz. Pan od fraktali . „Wiedza i Życie”. 7/2010. s. 60–63.
↑ Medal i Wykład im. Wacława Sierpińskiego na stronie PTM, https://www.ptm.org.pl/konkursy/wyklady-im-waclawa-sierpinskiego.
↑ Jascha Hoffman: Benoit Mandelbrot, Novel Mathematician, Dies at 85. The New York Times, 2010-10-16. [dostęp 2017-09-09]. (ang. ) .
Linki zewnętrzne
John J. O'Connor; Edmund F. Robertson: Benoît Mandelbrot w MacTutor History of Mathematics archive (ang. )
Benoit B. Mandelbrot. Yale University. [dostęp 2017-09-09]. (ang. ) .
Benoît Mandelbrot: Fractals and the art of roughness. Ted – Ideas worth spreading , luty 2010. [dostęp 2017-09-09]. (ang. ) .
A Radical Mind. Public Broadcasting Service, 10 stycznia 2008. [dostęp 2017-09-09]. (ang. ) .
XX wiek
1978: Chien-Shiung Wu
1979: George Eugene Uhlenbeck , Giuseppe Occhialini
1980: Michael E. Fisher, Leo P. Kadanoff, Kenneth G. Wilson
1981: Freeman J. Dyson , Gerardus ’t Hooft , Victor F. Weisskopf
1982: Leon Max Lederman , Martin Perl
1983/1984: Erwin L. Hahn, Peter B. Hirsch, Theodore H. Maiman
1984/1985: Conyers Herring, Philippe Nozieres
1986: Mitchell J. Feigenbaum , Albert J. Libchaber
1987: Herbert Friedman, Bruno B. Rossi, Riccardo Giacconi
1988: Roger Penrose , Stephen Hawking
1989: nie przyznano
1990: Pierre-Gilles de Gennes , David J. Thouless
1991: Maurice Goldhaber , Valentine L. Telegdi
1992: Joseph H. Taylor Jr.
1993: Benoît Mandelbrot
1994/1995: Witalij Ginzburg , Yoichiro Nambu
1995/1996: nie przyznano
1997: John Archibald Wheeler
1998: Jakir Aharonow , sir Michael V. Berry
1999: Dan Szechtman
2000: Raymond Davis , Masatoshi Koshiba
XXI wiek
2001: nie przyznano
2002/3: Bertrand I. Halperin, Anthony J. Leggett
2004: Robert Brout, Francois Englert , Peter W. Higgs
2005: Daniel Kleppner
2006/2007: Albert Fert , Peter Grünberg
2008/2009: nie przyznano
2010: John Clauser , Alain Aspect , Anton Zeilinger
2011: Maximilian Haider, Harald Rose, Knut Urban
2012: Ja’akow Bekenstein
2013: Peter Zoller, Ignacio Cirac
2014: nie przyznano
2015: James D. Bjorken, Robert P. Kirshner
2016: Josef Imry
2017: Michel Mayor , Didier Queloz
2018: Charles Henry Bennett , Gilles Brassard
2019: nie przyznano
2020: Rafi Bistritzer, Pablo Jarillo-Herrero, Allan MacDonald
2021: Giorgio Parisi
2022: Ferenc Krausz , Paul Corkum, Anne L’Huillier
XX wiek
1985: John R. Pierce i Ephraim Katchalski
1986: David Turnbull i Willem J. Kolff
1987: Henry M. Beachell, Gurdev S. Khush i Theodore H. Maiman
1988: Georges Vendryes, Donald A. Henderson, Isao Arita, Frank Fenner, Luc Montagnier i Robert C. Gallo
1989: Frank Sherwood Rowland i Elias James Corey
1990: Marvin Minsky , William Jason Morgan, Dan Peter Mckenzie i Xavier Le Pichon
1991: Jacques - Louis Lions i John Julian Wild
1992: Gerhard Ertl i Ernest John Christopher Polge
1993: Frank Press i Kary B. Mullis
1994: William Hayward Pickering i Arvid Carlsson
1995: Nick Holonyak Jr. i Edward F. Knipling
1996: Charles K. Kao i Masao Ito
1997: Takashi Sugimura, Bruce N. Ames, Joseph F. Engelberger i Hiroyuki Yoshikawa
1998: Leo Esaki , Jozef S. Schell i Marc C. E. Van Montagu
1999: W. Wesley Peterson, Jack L. Strominger i Don C. Wiley
2000: Ian L. McHarg i Kimishige Ishizaka
XXI wiek
2001: John B. Goodenough i Timothy R. Parsons
2002: Tim Berners-Lee , Anne McLaren i Andrzej K. Tarkowski
2003: Benoît Mandelbrot , James A. Yorke i Seiji Ogawa
2004: Ken’ichi Honda, Akira Fujishima, Keith J. Sainsbury i John H. Lawton
2005: Makoto Nagao, Masatoshi Takeichi i Erkki Ruoslahti
2006: John Houghton i Akira Endō
2007: Peter Shaw Ashton, Albert Fert i Peter Grünberg
2008: Victor McKusick , Bob Kahn i Vinton Gray Cerf
2009: Dennis L. Meadows i David E. Kuhl
2010: Shun’ichi Iwasaki i Peter Vitousek
2011: Kenneth Thompson , Dennis Ritchie , Tadamitsu Kishimoto i Toshio Hirano
2012: Janet Rowley, Brian Druker , Nicholas Lydon i Masato Sagawa
2013: C. Grant Willson, Jean M. J. Fréchet i John Frederick Grassle
2014: Yasuharu Suematsu i C. David Allis
2015: Yutaka Takahasi, Theodore Friedmann i Alain Fischer
2016: Hideo Hosono i Steven D. Tanksley
2017: Emmanuelle Charpentier , Jennifer Doudna i Adi Szamir
2018: Akira Yoshino , Max D. Cooper, Jacques Miller
2019: Yoshio Okamoto, Rattan Lal
2020: Svante Pääbo , Robert G. Gallager
2021: Martin A. Green, Bert Vogelstein, Robert A. Weinberg
2022: Katalin Karikó , Drew Weissman , Christopher Field
2023: Masataka Nakazawa, Kazuo Hagimoto, Gero Miesenböck, Karl Deisseroth
Identyfikatory zewnętrzne: