Bella Szwarcman-Czarnota (ur. 1 września 1945 w Ferganie) – pisarka, publicystka, redaktorka, tłumaczka i filozofka. Znawczyni tematu dotyczącego kobiet żydowskich. Siostra Doroty.
Życiorys
Absolwentka Wydziału Filozofii Uniwersytetu Warszawskiego i Studium Podyplomowego dla Tłumaczy Języka Francuskiego. Tłumaczy z języka francuskiego, rosyjskiego i jidysz. Była wieloletnią redaktorką Państwowego Wydawnictwa Naukowego w redakcji filozofii. Następnie pracowała w Archiwum Żydowskiego Instytutu Historycznego oraz była sekretarzem redakcji Biuletynu Żydowskiego Instytutu Historycznego. Do 2019 była redaktorką i felietonistką czasopisma „Midrasz”.
Wspólnie z córką Różą Ziątek-Czarnotą i siostrą Dorotą Szwarcman opublikowały śpiewnik rodzinny „W poszukiwaniu złotego jabłka”[1]. Jest także współautorką materiałów pomocniczych dla nauczycieli programu „Przywróćmy Pamięć” realizowanego przez Fundację Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego[2].
Stypendystka Urzędu M.St. Warszawa 2010, stypendystka nowojorskiego YIVO 2011. Laureatka nagrody im. ks. Stanisława Musiała za rok 2016, przyznawaną osobom zasłużonym dla dialogu chrześcijańsko- i polsko-żydowskiego[3]. Laureatka Nagrody im. Jana Karskiego i Poli Nireńskiej 2018[4].
Twórczość
Prace własne
- 2016: W poszukiwaniu złotego jabłka (wspólnie z Różą Ziątek-Czarnotą i Dorotą Szwarcman) oraz płyta CD pod tym samym tytułem, Austeria
- 2014: Księga kobiet – kobiety Księgi, Wydawnictwo M
- 2010: Cenniejsze niż perły. Portrety kobiet żydowskich, Austeria
- 2009: Znalazłam wczorajszy dzień. Moja osobista tradycja żydowska, Homini
- 2006: Mocą przepasały swe biodra. Portrety kobiet żydowskich, Fundacja im. M. Schorra
Tłumaczenia
- 2023: Lamed Szapiro, Wylej swój gniew, Warsztaty Kultury w Lublinie[5]
- 2021: Lejb Zylberberg, Żyd z Klimontowa opowiada..., Żydowski Instytut HIstoryczny im, Emanuela Ringelbluma
- 2021: Kadia Mołodowska, Spadek po pradziadku. Opowieść, z własnym wprowadzeniem i opracowaniem, PWN
- 2019: Icchok Lejbusz Perec, Martwe miasto i inne opowiadania, Austeria
- 2019: Szolem Alejchem, Scyzoryk, Austeria
- 2018: przekłady wierszy w: Moja dzika koza. Antologia poetek jidysz, Austeria
- 2018: opowiadania Jeszai Szpigla, Jozefa Okrutnego w: Nowe życie. Antologia literatury jidysz w powojennej Łodzi (1945 - 1949)
- 2016: Marc-Alain Ouaknin, Dziesięć przykazań, Żydowski Instytut Historyczny im. Emanuela Ringelbluma
- 2015/2016 Rejzl Żychlińska, Wiersze. Przekład i wybór w: Etnografia Nowa
- 2015: Sygmunt Stein, Moja wojna w Hiszpanii, Wydawnictwo Literackie
- 2014: Eliezer Sztejnbarg, Żydowskie bajki z Czerniowców, Austeria
- 2013: Menachem Kipnis, Rabin bez głowy, Austeria
- 2012: Eliezer Sztejnbarg, Jak ptaszki studiowały Torę, Austeria
- 2011: Jechiel Rajchman, Ocalałem z Treblinki. Wspomnienia 1942–1943, Czytelnik
- 2009: Robert Muchembled, Dzieje diabła, Oficyna Naukowa
- 2008: Emil Draitser, Wesele w Brighton Beach i inne opowiadania, Stowarzyszenie Midrasz
- 2007: Anne Muratori-Philip, Stanisław Leszczyński. Król-tułacz, Świat Książki
- 2006: Romain Sardou, Okruchy Boga, Świat Książki
- 2005: Grigorij Kanowicz, Park niepotrzebnych Żydów, Pogranicze
- 2004: Claude Dufresne, Pani Walewska, Świąt Książki
- 2004: Jacques Le Goff, Historia Europy dla dzieci, Świat Książki
- 2003: Georges Bordonove, Joanna d’Arc, Świat Książki
- 2002: Mireille Calmel, Noce królowej, Świat Książki
- 1998: Aleksander Korżakow, Borys Jelcyn: od świtu do zmierzchu, Rytm
- 1997: Marie-Jo Bonnet, Związki miłosne między kobietami od XVI do XX wieku, SiC!
- 1997: Marguerite Duras, Chory na śmierć – La maladie de la mort, wab
- 1997: Jean Bernard, Nadzieje medycyny, wab
- 1996: Phoolan Devi, Ja, Phoolan Devi, królowa bandytów, Tenten
- 1996: Philippe Aries, Czas historii, Marabut/wolumen
- 1996: Gaston Leroux, Człowiek, który wraca z daleka, Rytm
- 1996: Georges Vigarello, Czystość i brud: higiena ciała od średniowiecza do XX wieku
- 1995: Anne de Kervasdoue, 28 dni z życia kobiety: [od pokwitania do menopauzy], wab
- 1994: Juliette Benzoni, Katarzyna, BIS
- 1994: Jean Genet, Cud róży, Tenten
- 1994: Francois Brune, Umarli mówią, Adam
- 1993: Van Hamme, Largo Winch i kobieta-Cyklop, Orbita
- 1993: Guy Le Cars, Smak zemsty, Temark
- 1992: Lucien Levy-Bruhl, Czynności umysłowe w społeczeństwach pierwotnych, PWN
- 1992: Thierry Jonquet, Bestia i piękna, Orbita
- 1992: Bernard Noel, Zamek Ostatniej Wieczerzy oraz Zamek Poza; Obraza słów; Pornografia
- 1991: Van Hamme, Largo Winch i Grupa W, Orbita
- 1990: Francoise Thom, Drewniany język cdn (wydawnictwo podziemne)
- 1988: Aleksander Zinowiew, Gorbaczowizm, czyli Rządy iluzji, cdn (wydawnictwo podziemne)
Wywiady z Bellą Szwarcman-Czarnotą
- 2011: Agnieszka Drotkiewicz, Jeszcze dzisiaj nie usiadłam, Czarne
- 2008: Ważne było żywe słowo w: Pamięć wędrówki. Wędrówka pamięci (rozmawiała Ewa Koźmińska-Frejlak), pod red. Anny Lipowskiej-Teutsch i Ewy Ryłko, Towarzystwo Interwencji Kryzysowej, Kraków
Teksty w pracach zbiorowych
- 2020: Music as a Paper Bridge between Generations before and after the Holocaust in: Polin: Studies in Polish Jewry, vol.32
- 2017: Der Erste Weltkrieg in der jiddischen Literatur in: "Maschine zur Brutalisierung der Welt"? Der Erste Weltkrieg - Deutungen und Haltungen 1914 bis heute, Westfaelisches Dampfboot
- 2016: Jewish Jews on Tuwim in: Polin: Studies in Polish Jewry, vol.28
- 2015/2016: Rejzl z Gąbina. O poezji Rejzl Żychlinskiej w: "Etnografia Nowa". Muzeum Etnograficzne w Warszawie
- 2015: Żydowski dwugłos o Tuwimie, wraz z przekładem tekstów Abrahama Gołomba i Iczego Goldberga w: Żydowskie konteksty twórczości Juliana Tuwima, red. Monika Adamczyk-Garbowska, Wydawnictwo UMCS
- 2012: Żydzi w Zamościu i na Zamojszczyźnie. Historia – kultura-literatura, Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II
- 2012: Ten świat a Tamten Świat w: Anioły i diabły. Zaczarowana Lubelszczyzna, Brama Grodzka –Teatr NN
- 2011: Od żydowskich Żydów do polskich Żydów. Wstęp do archeologii rodzinnej w: Żydowski Polak – polski Żyd, pod red. Aliny Molisak i Zuzanny Kołodziejskiej, Elipsa
- 2010: Dylematy świeckiej tożsamości żydowskiej w dwujęzycznej poezji Ireny Klepfisz w: Nieme dusze? Kobiety w kulturze jidysz, pod red. Joanny Lisek, Wrocław
- 2010: Żona i córka Putyfara, żona i córka Józefa – kim były według tradycji żydowskiej w: Libris satiari nequeo: oto ksiąg jestem niesyty, Księga pamięci Ewy J. Głębickiej, red. Joanna Partyka i Ariadna Masłowska-Nowak, IBL PAN 2010
- 2008: W łańcuchu tradycji w: Pamięć wędrówki. Wędrówka pamięci, pod red. Anny Lipowskiej-Teutsch i Ewy Ryłko, Towarzystwo Interwencji Kryzysowej, Kraków 2008
Przypisy
- ↑ Projekt, W poszukiwaniu złotego jabłka. Lider buch – śpiewnik rodzinny [online], Austeria [dostęp 2021-12-07] (pol.).
- ↑ Tak pamiętać, żeby iść do przodu / Literatura / dwutygodnik.com [online], www.dwutygodnik.com [dostęp 2021-12-07] (pol.).
- ↑ Bella Szwarcman - Czarnota i prof. W. Wierzbieniec z Nagrodą im. ks. Musiała. krakow.wyborcza.pl, 2017-02-15. [dostęp 2023-02-25].
- ↑ Nagroda im. Jana Karskiego i Poli Nireńskiej dla Belli Szwarcman-Czarnoty [online], Żydowski Instytut Historyczny [dostęp 2021-12-07] (pol.).
- ↑ Wylej swój gniew, Lamed Szapiro. taniaksiazka.pl. [dostęp 2023-12-10].
Linki zewnętrzne
