Papieska Arcybazylika Najświętszego Zbawiciela, św. Jana Chrzciciela i św. Jana Ewangelisty na Lateranie
Arcibasilica Papale del SS.mo Salvatore e dei Santi Giovanni Battista ed Evangelista al Laterano
Bazylika większa
Ilustracja
Bazylika św. Jana na Lateranie – widok od strony wschodniej
Państwo

 Włochy

Miejscowość

Rzym

Wyznanie

katolickie

Kościół

rzymskokatolicki

Wezwanie

Jezus Chrystus, św. Jan Chrzciciel oraz św. Jan Apostoł

Wspomnienie liturgiczne

9 listopada

Położenie na mapie Rzymu
Mapa konturowa Rzymu, w centrum znajduje się punkt z opisem „Papieska Arcybazylika Najświętszego Zbawiciela, św. Jana Chrzciciela i św. Jana Ewangelisty na Lateranie”
Położenie na mapie Włoch
Mapa konturowa Włoch, w centrum znajduje się punkt z opisem „Papieska Arcybazylika Najświętszego Zbawiciela, św. Jana Chrzciciela i św. Jana Ewangelisty na Lateranie”
Położenie na mapie Lacjum
Mapa konturowa Lacjum, w centrum znajduje się punkt z opisem „Papieska Arcybazylika Najświętszego Zbawiciela, św. Jana Chrzciciela i św. Jana Ewangelisty na Lateranie”
Ziemia41°53′09,26″N 12°30′22,16″E/41,885906 12,506156
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Bazylika św. Jana na Lateranie, jej pełna nazwa to: Papieska arcybazylika Najświętszego Zbawiciela, św. Jana Chrzciciela i św. Jana Ewangelisty na Lateranie. Matka i Głowa Wszystkich Kościołów Miasta i Świata (wł. Arcibasilica Papale del SS.mo Salvatore e dei Santi Giovanni Battista ed Evangelista al Laterano; łac. Archibasilica Sanctissimi Salvatoris et Sanctorum Iohannes Baptista et Evangelista in Laterano. Omnium Ecclesiarum Urbi et Orbi Mater et Caput) – katedra biskupa Rzymu, należy do czterech bazylik większych, jedna z bazylik papieskich (dawniej patriarchalnych).

Bazylika była częścią rezydencji kolejnych papieży od roku 313. Po przeniesieniu siedziby przez Benedykta XI do Perugii, a następnie (podczas pontyfikatu Klemensa V) do Awinionu, Lateran został spalony (1308) i ograbiony[1]. Dlatego papież Grzegorz XI, wracając z Awinionu, przeniósł siedzibę na Watykan.

Detal fasady

Historia

Architektura

Film z wnętrza bazyliki

Fasada głównego wejścia do bazyliki została zaprojektowana w XVIII wieku przez Alessandro Galilei w stylu klasycznym (ukończono ją w 1733). Układ pilastrów i półkolumn podkreśla pięcionawowe wnętrze bazyliki. Poniżej gzymsu widoczny jest napis: Omnium Ecclesiarum Urbis et Orbis Mater et Caput – Matka i Głowa Wszystkich Kościołów Miasta i Świata. Znaczy to, że świątynia ta jest katedrą papieży – biskupów Rzymu i zwierzchników całego Kościoła. Fasadę wieńczy piętnaście siedmiometrowych figur, przedstawiających doktorów Kościoła z rzeźbą Chrystusa ustawioną w centralnej części.

Wejście do bazyliki prowadzi z szerokiego narteksu. Środkowe drzwi zostały przeniesione z Kurii znajdującej się przy Forum Romanum. Drzwi po prawej stronie to Święta Brama. W przedsionku, po lewej stronie, znajduje się rzeźba przedstawiająca Konstantyna. Pochodzi ona z term jego imienia. We wnętrzu, na pierwszym filarze prawej nawy bocznej, zachowała się część fresku Giotta ukazującego Bonifacego VIII ogłaszającego Rok Święty. W niszach filarów umieszczono posągi 12 apostołów autorstwa uczniów Berniniego. Posadzka wzorowana na stylu szkoły Cosmatich (arte cosmatesca) została wykonana w latach 1417–1431. Sufit ozdobiony herbami trzech papieży jest dziełem Giacomo della Porta. Ołtarz główny osłania gotycki baldachim wykonany podczas pontyfikatu Urbana V w 1367. Pod ołtarzem znajduje się płyta nagrobna Marcina V. Nawę główną zamyka absyda, w której zwraca uwagę bogata mozaika wykonana w XIII wieku przez Jacopo Torriti i Jacopo da Camerino. Centralną część zajmuje Krzyż Święty, po stronie lewej Matka Boska i niewielka postać papieża Mikołaja IV, fundatora mozaiki.

W lewej części transeptu znajduje się późnorenesansowy ołtarz Najświętszego Sakramentu. Freski zdobiące ściany ilustrują historię bazyliki. Powstały na przełomie XV i XVI wieku. Boczne kaplice oraz nawy (zwłaszcza nawy skrajne) to miejsce spoczynku papieży i kardynałów. Po lewej stronie znajduje się wejście na dziedziniec klasztoru. Otaczają go średniowieczne krużganki wykonane przez kamieniarzy z rodziny Vassallettich zaliczanych do szkoły Cosmatich. Krużganki powstały w latach 1215–1232. Charakteryzują się delikatną rzeźbą kolumienek, często skręconych, zdobionych mozaiką lub złoceniami.

Lateran – baptysterium św. Jana

Transept jest połączony z baptysterium Świętego Jana u Źródła na Lateranie. Zostało zbudowane w latach 314–320 przez adaptację istniejących tu wcześniej term Domu Faustyny. Miało kształt rotundy z basenem pośrodku osłoniętym baldachimem. Obecną formę na planie ośmiokąta uzyskało podczas przebudowy w 440 r. kopułę wsparto na ośmiu porfirowych kolumnach a wokół basenu zbudowano obejście. Do zewnętrznej nawy dobudowano cztery kaplice. Pierwsza z prawej poświęcona jest św. Janowi Chrzcicielowi. Najprawdopodobniej drzwi prowadzące do tej kaplicy pochodzą z term Karakalli. Pierwsza z lewej strony to kaplica św. Jana Ewangelisty. Zdobią ją mozaiki z V wieku.

Do kościoła przylega budynek, w którym mieści się dawna kaplica papieska Sancta sanctorum, w której znajduje się obraz Chrystusa Acheiropoieton. Zgodnie z legendą malować go zaczął św. Łukasz a ukończyli aniołowie. Widoczny jest przez okratowane okienko, do którego prowadzą Święte Schody (łac. Scala Santa). Zostały przywiezione z Jerozolimy do Rzymu w 326 r. przez św. Helenę, matkę Konstantyna. Zgodnie z legendą pochodzą z pałacu Poncjusza Piłata i po nich wchodził Jezus Chrystus. Kaplica San Lorenzo, w której obecnie mieszczą się schody została zbudowana w XVI wieku na polecenie Sykstusa V. Obecnie pokryte są drewnianą okładziną i wolno nimi wchodzić tylko na kolanach. Obok znajdują się dwie inne klatki schodowe, z których można korzystać bez umartwiania się. Budynek znajduje się od strony Via Merulana.

Na placu San Giovanni in Laterano znajduje się najwyższy z 13 egipskich obelisków. Ma wysokość 31 m (z cokołem 47 m). Początkowo stał przy Circus Maximus. Papież Sykstus V polecił go przenieść w obecne miejsce.

Archiprezbiterzy bazyliki laterańskiej

Gotyckie cyborium wewnątrz bazyliki

Urząd archiprezbitera bazyliki laterańskiej utworzył papież Bonifacy VIII w 1299. Jako pierwszy tę funkcję objął kardynał Gerardo Bianchi. Obecnie tj. od 7 listopada 1970[3], jest ona połączona z funkcją wikariusza generalnego diecezji rzymskiej, a obecnie wakuje.

Protokanonicy honorowi

W 1604 król Francji Henryk IV otrzymał tytuł: pierwszego i jedynego honorowego protokanonika bazyliki laterańskiej, w podzięce za ofiarowanie kapitule laterańskiej dobrze uposażonego opactwa benedyktyńskiego w Clairac. Ponadto kanonicy zobowiązali się do corocznego odprawiania mszy św. za Francję w dniu urodzin królewskich, czyli 13 grudnia. Z czasem taka msza św. – zwana Missa pro felici statu Nationis Galliae – weszła do stałego „kanonu” uroczystości celebrowanych w bazylice, i przetrwała do czasów nam współczesnych. Tytuł honorowego kanonika natomiast przysługiwał kolejnym monarchom francuskim. Godność po obaleniu monarchii, została odnowiona w 1957. Od tego czasu przyjmują ją kolejni prezydenci laickiej Francji (począwszy od René Coty), ale pod warunkiem, że przybywają osobiście do bazyliki i że uczestniczą w specjalnej ceremonii. Od tamtego czasu jedynie trzech prezydentów nie przybyło na Lateran, a wobec tego nie objęło tejże godności: Georges Pompidou, François Mitterrand i François Hollande[64] (dwaj ostatni z powodów ideologicznych).

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Bazylika św. Jana na Lateranie. www.voyager64.com. [dostęp 2019-02-18]. (pol.).
  2. ↑ Rocznica poświęcenia Bazyliki Laterańskiej.
  3. ↑ Kard. Angelo Dell’Acqua jako pierwszy połączył funkcje Wikariusza Generalnego Rzymu i Archiprezbitera Bazyliki św. Jana na Lateranie. catholic-hierarchy.org, 2020-04-13. [dostęp 2020-05-25]. (ang.).
  4. ↑ https://web.archive.org/web/20080906123039/http://biblioteche2.comune.parma.it/lasagni/bes-bl.htm#BIANCHI%20GERARDO
  5. ↑ The Cardinals of the Holy Roman Church – Biographical Dictionary – Consistory of December 17, 1295.
  6. ↑ The Cardinals of the Holy Roman Church – Biographical Dictionary – Consistory of May 16, 1288.
  7. ↑ The Cardinals of the Holy Roman Church – Biographical Dictionary – Consistory of December 17, 1316.
  8. ↑ The Cardinals of the Holy Roman Church – Biographical Dictionary – Consistory of December 18, 1327.
  9. ↑ The Cardinals of the Holy Roman Church – Biographical Dictionary – Consistory of May 29 (or 28), 1348.
  10. ↑ The Cardinals of the Holy Roman Church – Biographical Dictionary – Consistory of September 18, 1366.
  11. ↑ The Cardinals of the Holy Roman Church – Biographical Dictionary – Consistory of December 21, 1381.
  12. ↑ The Cardinals of the Holy Roman Church – Biographical Dictionary – Consistory of December 17, 1384.
  13. ↑ The Cardinals of the Holy Roman Church – Biographical Dictionary – Consistory of February 27, 1402.
  14. ↑ The Cardinals of the Holy Roman Church – Biographical Dictionary – Consistory of June 12, 1405.
  15. ↑ The Cardinals of the Holy Roman Church – Biographical Dictionary – Consistory of June 6, 1411.
  16. ↑ The Cardinals of the Holy Roman Church – Biographical Dictionary – Consistory of June 6, 1411.
  17. ↑ The Cardinals of the Holy Roman Church – Biographical Dictionary – Consistory of September 22, 1408.
  18. ↑ The Cardinals of the Holy Roman Church – Biographical Dictionary – Consistory of June 6, 1411.
  19. ↑ The Cardinals of the Holy Roman Church – Biographical Dictionary – Consistory of September 19, 1431.
  20. ↑ The Cardinals of the Holy Roman Church – Biographical Dictionary – Consistory of December 18, 1439.
  21. ↑ The Cardinals of the Holy Roman Church – Biographical Dictionary – Consistory of July 23, 1423.
  22. ↑ The Cardinals of the Holy Roman Church – Biographical Dictionary – Consistory of May 24, 1426.
  23. ↑ The Cardinals of the Holy Roman Church – Biographical Dictionary – Consistory of Consistory of December 20, 1448.
  24. ↑ The Cardinals of the Holy Roman Church – Biographical Dictionary – Consistory of December 16, 1471.
  25. ↑ The Cardinals of the Holy Roman Church – Biographical Dictionary – Consistory of May 15, 1480.
  26. ↑ The Cardinals of the Holy Roman Church – Biographical Dictionary – Consistory of September 20, 1493.
  27. ↑ The Cardinals of the Holy Roman Church – Biographical Dictionary – Consistory of July 1, 1517.
  28. ↑ The Cardinals of the Holy Roman Church – Biographical Dictionary – Consistory of December 16, 1545.
  29. ↑ Giovanni Mario Crescimbeni, L’ Istoria della Chiesa di S. Giovanni avanti Porta Latina, Rzym 1716, s. 345.
  30. ↑ The Cardinals of the Holy Roman Church – Biographical Dictionary – Consistory of February 26, 1561.
  31. ↑ The Cardinals of the Holy Roman Church – Biographical Dictionary – Consistory of November 16, 1586.
  32. ↑ The Cardinals of the Holy Roman Church – Biographical Dictionary – Consistory of July 18, 1605.
  33. ↑ The Cardinals of the Holy Roman Church – Biographical Dictionary – Consistory of November 24, 1608.
  34. ↑ The Cardinals of the Holy Roman Church – Biographical Dictionary – Consistory of October 2, 1623.
  35. ↑ The Cardinals of the Holy Roman Church – Biographical Dictionary – Consistory of August 30, 1627.
  36. ↑ The Cardinals of the Holy Roman Church – Biographical Dictionary – Consistory of April 9, 1657.
  37. ↑ The Cardinals of the Holy Roman Church – Biographical Dictionary – Consistory of January 14, 1664.
  38. ↑ The Cardinals of the Holy Roman Church – Biographical Dictionary – Consistory of May 27, 1675.
  39. ↑ The Cardinals of the Holy Roman Church – Biographical Dictionary – Consistory of September 1, 1681.
  40. ↑ The Cardinals of the Holy Roman Church – Biographical Dictionary – Consistory of November 7, 1689.
  41. ↑ The Cardinals of the Holy Roman Church – Biographical Dictionary – Consistory of August 14, 1730.
  42. ↑ The Cardinals of the Holy Roman Church – Biographical Dictionary – Consistory of January 29, 1770.
  43. ↑ The Cardinals of the Holy Roman Church – Biographical Dictionary – Consistory of September 11, 1758.
  44. ↑ The Cardinals of the Holy Roman Church – Biographical Dictionary – Consistory of April 19, 1773.
  45. ↑ The Cardinals of the Holy Roman Church – Biographical Dictionary – Consistory of April 24, 1775.
  46. ↑ The Cardinals of the Holy Roman Church – Biographical Dictionary – Consistory of June 1, 1795.
  47. ↑ The Cardinals of the Holy Roman Church – Biographical Dictionary – Consistory of February 23, 1801.
  48. ↑ The Cardinals of the Holy Roman Church – Biographical Dictionary – Consistory of October 2, 1826.
  49. ↑ The Cardinals of the Holy Roman Church – Biographical Dictionary – Consistory of December 14, 1840.
  50. ↑ The Cardinals of the Holy Roman Church – Biographical Dictionary – Consistory of June 23, 1834.
  51. ↑ The Cardinals of the Holy Roman Church – Biographical Dictionary – Consistory of December 22, 1873.
  52. ↑ The Cardinals of the Holy Roman Church – Biographical Dictionary – Consistory of March 13, 1868.
  53. ↑ The Cardinals of the Holy Roman Church – Biographical Dictionary – Consistory of November 29, 1895.
  54. ↑ The Cardinals of the Holy Roman Church – Biographical Dictionary – Consistory of June 19, 1899.
  55. ↑ The Cardinals of the Holy Roman Church – Biographical Dictionary – Consistory of June 22, 1896.
  56. ↑ The Cardinals of the Holy Roman Church – Biographies. www2.fiu.edu. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-31)]..
  57. ↑ The Cardinals of the Holy Roman Church – Biographies. www2.fiu.edu. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-26)]..
  58. ↑ The Cardinals of the Holy Roman Church – Biographies. www2.fiu.edu. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-31)]..
  59. ↑ The Cardinals of the Holy Roman Church – Biographies. www2.fiu.edu. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-01-06)]..
  60. ↑ The Cardinals of the Holy Roman Church – Biographies. www2.fiu.edu. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-31)]..
  61. ↑ The Cardinals of the Holy Roman Church – Biographies. www2.fiu.edu. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-01-03)]..
  62. ↑ The Cardinals of the Holy Roman Church – Consistories of the Twenty First Century.
  63. ↑ Nowy wikariusz papieża dla Rzymu. gosc.pl. [dostęp 2017-05-26].
  64. ↑ Les présidents français au Vatican, une longue tradition [online], LEFIGARO, 25 czerwca 2018 [dostęp 2021-10-28] (fr.).

Bibliografia

  • Sari Gilbert, Michael Brouse, Przewodnik National Geographic – Rzym, G+J RBA Sp. z o.o.& Co. Spółka Komandytowa, 2002, s. 76–79, ISBN 83-88132-81-4.
  • Przewodniki Wiedzy i Życia – Rzym, Hachette Livre Polska Sp. z o.o., 2006, s. 182–183, ISBN 83-7184-448-4.
  • (wł.) Gaetano Moroni, Dizionario di erudizione storico-ecclesiastica da S. Pietro sino ai nostri giorni, vol. XII, Tipografia Emiliana, Venezia, 1840–1861.
Bazyliki papieskie
w Rzymie
poza Rzymem
  • pogrubioną czcionką oznaczono bazyliki większe

Witaj

Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.

Źródło

Zawartość tej strony pochodzi stąd.

Odsyłacze

Generator Margonem

Podziel się