Anna Helena Józefa Maria Róża Branicka-Wolska, ps. AK „Późna”[1] (ur. 27 listopada 1924 w Warszawie, zm. 13 maja 2023 tamże) – córka Adama Branickiego, właściciela pałacu w Wilanowie (opiekuna historycznych zbiorów sztuki), potomkini targowiczanina – hetmana Franciszka Ksawerego Branickiego, jedna z bohaterek książki nt. udziału kobiet w powstaniu warszawskim pt. Dziewczyny z powstania (rozdz. Anna, hrabianka w AK)[2].
Życiorys
Była drugą córką Adama Branickiego i Marii Beaty Antoniny Potockiej[3].
Przed II wojną światową uczęszczała do Gimnazjum Żeńskiego Fundacji im. Wandy z Posseltów Szachtmajerowej. Mieszkała w prawym skrzydle pałacu w Wilanowie (skrzydło centralne zajmowało muzeum), którego właścicielem był jej ojciec. Po wybuchu II wojny światowej w pałacu rodzina zorganizowała szpital polowy, który Anna prowadziła z matką i siostrami. We wrześniu 1944 r. Braniccy zostali ewakuowani do Nieborowa[a], skąd 21 stycznia 1945 r. została wywieziona[b] przez NKWD na Łubiankę, a następnie do obozu internowania w Krasnogorsku. We wrześniu 1947 została zwolniona i 12 października wróciła do Warszawy, ale jeszcze przez jakiś czas od powrotu była przetrzymywana przez Urząd Bezpieczeństwa Publicznego.
Po uwolnieniu podjęła trud adaptacji do nowych stosunków w Polsce Ludowej. Powszechnie znane nazwisko utrudniało integrację – zgodnie z wizją nowego ustroju, zawartą w „Manifeście komunistycznym”, była uznawana za „wroga ludu”[2][5]. W 1948 podjęła pracę w Bibliotece Instytutu Badań Literackich[2]. Studiowała socjologię początkowo na Uniwersytecie Jagiellońskim, następnie na Uniwersytecie Warszawskim[6]. Studia ukończyła w 1954[7].
Była ostatnią żyjącą przedstawicielką rodziny Branickich, noszącą rodowe nazwisko[8].
Została pochowana w kaplicy w podziemiach kościoła św. Anny w Wilanowie[9].
Życie prywatne
13 listopada 1954 roku wyszła za mąż za Tadeusza Wolskiego.
Publikacje
W 1990 roku wydała książkę Listy niewysłane (wznowienia: 1993, 2012)[10] – wspomnienia spisane w czasie zesłania w formie listów do ukochanego (Janusz Radomysky, ps. „Cichy”[11]), wywiezionego po powstaniu do obozu jenieckiego. Jej wspomnienia z okresu II RP, z lat wojny i okresu powojennego opublikowano również w zbiorze pt. Dziewczyny z powstania. Prawdziwe historie (2014)[2]. W styczniu 2016 r. ukazała się książka pt. Miałam szczęśliwe życie. Ostatnia z Branickich[12][13].
Odznaczenia
Uwagi
- ↑ Polecenie ewakuacji przekazał Branickim uprzejmy oficer oddziału węgierskiego (sprzymierzeni z Niemcami Węgrzy odnosili się przyjaźnie do Polaków[4]), który został zakwaterowany w pałacu po jego pospiesznym opuszczeniu przez Niemców, spowodowanym zbliżaniem się 1 Frontu Białoruskiego. W Nieborowie zamieszkali w wiejskiej chacie (u bardzo życzliwego gospodarza), w pobliżu pałacu Radziwiłłów, zapełnionego warszawiakami, wypędzonymi ze zniszczonego miasta[2]).
- ↑ Została wywieziona wraz z rodzicami i siostrą oraz z Januszem i Edmundem Radziwiłłem, Xawerym Krasickim, Franciszkiem Zamoyskim i członkami ich rodzin (łącznie 16 osób). 24 stycznia Ławrientij Beria (poinformowany przez Sierowa) zawiadomił Stalina o aresztowaniu grupy polskich arystokratów „podczas próby wyjazdu z terytorium Polski do Niemiec”. Przypuszcza się, że ich zatrzymanie miało uświadomić polskie społeczeństwo, że opór przed sowietyzacją Polski będzie z bezwzględnością łamany[2][5].
Przypisy
- ↑ Krzysztof Kanabus: Wilanów – 1944. [w:] Gazeta Wilanowska [on-line]. 26 sierpnia 2014. [dostęp 2018-02-14].
- ↑ a b c d e f Anna Branicka-Wolska: Anna, hrabianka w AK. W: Anna Herbich: Dziewczyny z powstania. Prawdziwe historie. Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, 2014, s. 140–174. ISBN 83-240-3013-1. (fragmenty i komentarze)
- ↑ M.J. Minakowski: Anna Helena hr. Branicka z Wilanowa h. Korczak. [w:] Genealogia potomków Sejmu Wielkiego [on-line]. [dostęp 2018-02-14].
- ↑ Węgrzy a Powstanie Warszawskie. [w:] annabutrym.pl [on-line]. [dostęp 2018-02-14].
- ↑ a b Janusz Wróbel (dr hab., Oddział IPN w Łodzi): Arystokraci w sowieckiej niewoli – 72. Rocznica aresztowania polskiej arystokracji przez NKWD. [w:] Wschodnia Gazeta Codzienna Kresy24.pl/ (za: „Nasz Dziennik”, 22 listopada 2012) [on-line]. Fundacja Wolność i Demokracja, 9 marca 2017. [dostęp 2018-02-15].
- ↑ Anna Branicka-Wolska: Miałam szczęśliwe życie. Ostatnia z Branickich. Kraków: Znak, 2015, s. 152. ISBN 978-83-240-3584-7.
- ↑ Anna Branicka-Wolska: Miałam szczęśliwe życie. Ostatnia z Branickich. Kraków: Znak, 2015, s. 154. ISBN 978-83-240-3584-7.
- ↑ Tomasz Urzykowski. Zmarła Anna Branicka-Wolska. „Gazeta Stołeczna”, s. 2, 15 maja 2023.
- ↑ Groby założycieli TVN, arystokratów i słynnych aktorów. Niezapomniani [online], www.se.pl [dostęp 2023-07-09] .
- ↑ Anna Branicka-Wolska: Listy niewysłane. Wydawnictwo LTW, 2012, s. ss 488. ISBN 83-7565-199-0. (wszystkie wydania: 1990, 1993, 2016)
- ↑ Janusz Radomyski. [w:] Powstańcze biogramy [on-line]. Muzeum Powstania Warszawskiego. [dostęp 2018-02-15].
- ↑ Anna Branicka: Miałam szczęśliwe życie. Ostatnia z Branickich. Znak, 19 sty 2016, s. ss 208. ISBN 978-83-240-3595-3.
- ↑ Ostatnia z Branickich. Straciła pałac w Wilanowie, zesłano ją do Rosji, ukochany ożenił się z inną. [dostęp 2023-05-13].
- ↑ M.P. z 2009 r. nr 30, poz. 444
- ↑ Bernard de Roquefeuil: Uciekinier 1939–1945. Wydawnictwo LTW, s. ss 332. ISBN 978-83-7565-222-2.
- ↑ Anna Branicka-Wolska odznaczona Legią Honorową. [dostęp 2018-04-24].
Linki zewnętrzne
