Data i miejsce urodzenia |
31 marca 1872 |
---|---|
Data i miejsce śmierci | |
Komisarz Ludowy Opieki Społecznej | |
Okres |
od 11 listopada 1917 |
Przynależność polityczna | |
Partner |
Władimir Kołłątaj, |
Odznaczenia | |
Aleksandra Michajłowna Kołłontaj (ros. Алекса́ндра Миха́йловна Коллонта́й; z domu Domontowicz, Домонто́вич; ur. 19 marca?/31 marca 1872 w Petersburgu, zm. 9 marca 1952 w Moskwie) – rosyjska działaczka socjaldemokratyczna i komunistyczna, rewolucjonistka, członkini Socjaldemokratycznej Partii Robotniczej Rosji (do 1914 frakcji mienszewików, następnie bolszewików), później członkini Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego, pierwsza kobieta, która pełniła funkcje ministry i ambasadorki.
Była córką generała Armii Imperium Rosyjskiego Michaiła Domontowicza, dowódcy w wojnie rosyjsko-tureckiej (1877–1878), następnie szefa kancelarii ambasady rosyjskiej w Bułgarii w latach 1878–1879, i Aleksandry Masalin-Mrawinskiej (Mrawin), córki bogatego handlarza drewnem z Wielkiego Księstwa Finlandii (części Imperium Rosyjskiego). Ze strony matki miała przyrodnią siostrę Jewgienię Mrawinę (1864–1914), która była śpiewaczką operową.
Kołłontaj była niezwykle uzdolniona językowo. Poza rosyjskim potrafiła porozumieć się w następujących językach: angielskim, francuskim, niemieckim, norweskim, szwedzkim, fińskim i hiszpańskim. Stopień znajomości tych języków był różny[1].
Początkowo Aleksandra, nazywana przez najbliższych Szurą, uczyła się w domu. Przejawiała niezwykły talent do nauki języków obcych. Biegle posługiwała się francuskim, fińskim, angielskim i niemieckim. Niestety, matka zabroniła jej kontynuowania nauki na uniwersytecie, gdyż uważała, że rosyjska dama nie powinna mieć wyższego wykształcenia[2] .
Działalność socjalistyczną w ruchu robotniczym podjęła w końcu XIX wieku. W 1914 roku, po powrocie z wieloletniej emigracji w USA i krajach Skandynawii, na którą była zmuszona udać się za wcześniejszą działalność polityczną, wstąpiła do partii bolszewików. Po rewolucji październikowej w 1917 roku została Komisarzem Ludowym Opieki Społecznej. Była najbardziej wpływową kobietą w radzieckiej administracji i w 1919 roku utworzyła Żenotdieł, zwany „Ministerstwem Kobiet”. Instytucja pracowała dla poprawy warunków życia kobiet w Rosji Radzieckiej, prowadząc działalność propagandową i edukacyjną wśród kobiet w kwestii wyzwolenia seksualnego małżeństw, edukacji i praw robotników. Działalność ta po latach przyczyniła się do określania Kołłontaj jako socjalistycznej feministki. Żenotdieł został zlikwidowany w 1930 roku.
W wewnętrznych sporach w ramach RPK(b) Kołłontaj była blisko poglądowo lewicowemu komunizmowi i Opozycji Robotniczej (której była jedną z głównych przywódców, obok m.in. Aleksandra Szlapnikowa), postulującej zwiększenie roli związków zawodowych i wpływu pracowników na zarządzanie radziecką gospodarką. W publikowanych pracach opowiadała się za poprawą warunków życiowych klasy pracującej w Rosji Sowieckiej.
Po śmierci Lenina i dojściu Stalina do władzy została skutecznie odsunięta od wydarzeń politycznych i możliwości wpływania na ich bieg. Ograniczono również jej możliwość propagowania własnych poglądów. Następnie zmuszono ją do objęcia funkcji ambasadora w Meksyku, Szwecji (gdzie pełniła tę funkcję w latach 1930–1945) oraz Norwegii. Jako jedna z nielicznych „starych bolszewików” uniknęła śmierci z rąk NKWD podczas „wielkiej czystki” w latach 30. XX wieku. Później została sprowadzona do roli symbolu zaangażowania kobiet po stronie bolszewików.
Nazwę "Aleksandra Kollontay" nosił zbudowany w Stoczni Gdańskiej prototypowy chłodniowiec do transportu ryb serii typu B443 o nośności 4400 ton przekazany ZSRR w 1970[3].
Dwukrotnie zamężna. W 1890 lub 1891 w wieku 19 lat wyszła za swojego kuzyna, niezamożnego oficera Władimira Kołłątaja (1867–1917), mimo że rodzina była przeciwna temu związkowi. Mieli syna Michaiła Kołłontaja.
W latach 1918–1922 jej mężem był Pawieł Dybienko[4] .
Przystojny Ukrainiec Pawieł Dybienko... urzekł Kołłontaj i swoją powierzchownością, i niemal brutalnym podejściem do seksu. Wywiązał się romans, a starsza o 17 lat Aleksandra nie kryła szczęścia. Na zdjęciach tej pary widać wyraźnie, że jej oczy, zawsze wpatrzone w Pawieła, płoną ogniem. Niestety, Dybienko... okazał się alkoholikiem i erotomanem cieszącym się wielkim wzięciem u kobiet[4] .
Historyk Norman Davies określił ją jako apostołkę wolnej miłości[5]. Właśnie jej zwyczajowo, choć mylnie, przypisuje się autorstwo znanej teorii seksu jako „szklanki wody"[6]. Twierdziła na przykład, że kobiety trzeba wyzwolić nie tylko pod względem ekonomicznym, ale i psychologicznym; drogą do tego miał być seks bez zobowiązań[4] .
Typową cechą kobiety przeszłości było wyrzeczenie się potęgi ciała, [...] [nowa] Kobieta nie zaprzecza swojej „żeńskiej naturze”, nie odwraca się od życia i nie odrzuca ziemskich przyjemności, którymi rzeczywistość z uśmiechem obdarza każdego, kto ich pożąda.
Aleksandra Kołłontaj spełniała wszystkie warunki bycia „nową kobietą[2] . Kołłontaj opowiadała się za kolektywną koncepcją macierzyństwa[8] i snuła wizje o nieuchronnym zmierzchu instytucji rodziny w nowo powstałym państwie radzieckim[9].
” i w 1919 roku podstawowe punkty swojego programu emancypacji kobiet przedstawiła w książce Nowa mentalność a klasa robotniczaUczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.
Zawartość tej strony pochodzi stąd.