Skorosze, Salomea, Stare Włochy, Raków, Szczęśliwice, Ochota, Filtry, Śródmieście Południowe, Śródmieście Północne, Mirów | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Widok na Aleje w kierunku wschodnim na wysokości ul. E. Plater | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Państwo | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Miejscowość | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Długość |
10 km | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Przebieg | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Warszawy | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Polski | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie województwa mazowieckiego | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
52°13′48,0″N 21°00′42,0″E/52,230000 21,011667 |
Aleje Jerozolimskie – ulica w warszawskich dzielnicach Śródmieście, Ochota, Włochy i Ursus.
Ulica zaczyna się od mostu Księcia Józefa Poniatowskiego, krzyżując się z Nowym Światem (rondo gen. Charles’a de Gaulle’a), dalej z Marszałkowską (rondo Dmowskiego), aleją Jana Pawła II i ul. Żelazną. Po przejściu przez plac Zawiszy skręca na południowy zachód i biegnie do granicy Warszawy. Od ronda Zesłańców Syberyjskich do ulicy Łopuszańskiej ulica jest częścią Obwodnicy Etapowej Warszawy oraz drogi krajowej nr 7 i trasy europejskiej E77.
Alejami Jerozolimskimi poprowadzone są następujące drogi:
Nr drogi | Odcinek |
---|---|
była | ul. Smolna – pl. A. Zawiszy |
była | pl. A. Zawiszy – ul. M. Grzymały-Sokołowskiego |
była | ul. M. Grzymały-Sokołowskiego – al. Prymasa Tysiąclecia |
al. Prymasa Tysiąclecia – ul. Łopuszańska | |
oraz była | ul. Łopuszańska – al. Obrońców Warszawy |
al. Obrońców Warszawy – granica miasta |
Ulica biegnie do Pruszkowa, gdzie przechodzi w aleję Wojska Polskiego na wysokości skrzyżowania z ulicami Bolesława Prusa i Bohaterów Warszawy (droga wojewódzka nr 718)[1].
Aleje Jerozolimskie po remoncie, około połowy lat 70.[2], zmieniły nieco swój układ na północnej Ochocie. Odcinek od pl. Zawiszy do ul. Spiskiej wybudowano wyłącznie połowicznie, tj. tylko jezdnię w kierunku ze wschodu na zachód. Obecnie ten jednokierunkowy odcinek wydłużono do ul. Niemcewicza (na zamkniętym odcinku Spiska-Niemcewicza znajduje się parking). W kierunku z zachodu na wschód ruch z Alei Jerozolimskich jest poprowadzony ul. Niemcewicza i ul. Grójecką. Taki układ wynika z faktu, że pierwotnie planowano pasy jazdy na wprost umieścić w tunelu pod rondem. Ze względów oszczędnościowych oraz z powodu istnienia alternatywnych planów w ramach budowy obwodnicy śródmiejskiej, tunelu nigdy nie wykonano, stąd taki układ drogowy[3][4].
Nazwa ulicy pochodzi od istniejącego w XVIII wieku na zachód od obecnego placu Zawiszy osiedla żydowskiego Nowa Jerozolima[5], założonego w 1774 na terenie jurydyki Bożydar-Kałęczyn należącej do Augusta Sułkowskiego[6]. Nazywana była wówczas Drogą Jerozolimską, a następnie Ulicą Jerozolimską. Później pojawiła się nazwa Aleja Jerozolimska, zastąpiona następnie przez obecną nazwę w liczbie mnogiej – Aleje Jerozolimskie.
Ulicę wytyczono ostatecznie w latach 1823–1824[7]. Przecięła ona całe miasto od rogatek Jerozolimskich do brzegu Wisły[7]. Szeroką na 40 metrów arterię obsadzono czterema rzędami topoli[7][8].
W 1845 przy skrzyżowaniu z Marszałkowską wybudowano Dworzec Wiedeński według projektu Henryka Marconiego. Przy ulicy zaczęto wznosić eklektyczne, secesyjne i modernistyczne kamienice. W 1902 w pobliżu skrzyżowania z ul. Żelazną wybudowano Dworzec Kaliski zaprojektowany przez Józefa Hussa[9].
W 1908 roku ulicą po raz pierwszy pojechały tramwaje elektryczne[10]. W latach 1904–1913 wzniesiono wiadukt prowadzący do budowanego mostu Mikołajewskiego (obecnie Poniatowskiego). W latach 1921–1932 pod ulicą wybudowano tunel kolei średnicowej.
Podczas okupacji niemieckiej Alejom nadano nazwę Bahnhofstraße (ul. Dworcowej) (1941−1943), następnie zmienioną na Reichstraße (ul. Rzeszy/Państwowej) (odcinek od pl. A. Zawiszy do ul. Marszałkowskiej) (1943−1945) i „Ostlandstraße” (ul. Ziem Wschodnich) (odcinek od ul. Marszałkowskiej do mostu Poniatowskiego) (1943−1945)[11].
Podczas powstania warszawskiego ulica była miejscem zaciętych walk[12]. W pobliżu ul. Brackiej zbudowano barykadę, która zapewniała jedyne piesze połączenie między północną i południową częścią miasta[13]. Po powstaniu wysadzono Dworzec Główny i spalono większość kamienic pomiędzy Nowym Światem i Marszałkowską[12].
19 stycznia 1945 roku w Alejach Jerozolimskich odbyła się defilada Wojska Polskiego, którą przyjęli Bolesław Bierut i Edward Osóbka-Morawski[14].
Od 27 listopada 1946 do 22 czerwca 1949 roku odcinek Alej Jerozolimskich od ul. Marszałkowskiej do Nowego Światu wraz z fragmentem obejmującym też al. 3 Maja (do wiaduktu mostu Poniatowskiego, tj. linii Wisły) nosił nazwę al. Generała Władysława Sikorskiego[15]. W styczniu 1948 na skrzyżowaniu z ul. Nowy Świat zainstalowano pierwszą po wojnie sygnalizację świetlną[16][17].
W 1958 poszerzono jezdnię pomiędzy ulicami Nowy Świat i Marszałkowską[18].
W latach 60. i 70. XX wieku była częścią czterech dróg międzynarodowych[19][20][21]:
Po południowej stronie ulicy zachował się ciąg przedwojennych kamienic, których część wpisana jest do rejestru zabytków:
Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.
Zawartość tej strony pochodzi stąd.