 |
Zobacz też: Żurawno – osada w województwie warmińsko-mazurskim. |
|
Zobacz w indeksie Słownika geograficznego Królestwa Polskiego hasło Żurawno
|
Żurawno (ukr. Журавно) – osiedle typu miejskiego na Ukrainie, w obwodzie lwowskim, w rejonie żydaczowskim, nad Dniestrem.
Stacja kolejowa Żurawno, położona na linii Lwów – Czerniowce znajduje się około 11 km na północny wschód od wsi.
Położenie
Żurawno leży na prawym brzegu Dniestru, u ujścia Świcy[2] i Krechówki, około 20 km na południowy wschód od Żydaczowa.
Historia
Pierwsze wzmianki z 1435. Prawa miejskie w 1563. W kolejnych latach był własnością Chodorowskich, żurawińskich Rejów, Żółkiewskich, Sapiehów, Leszczyńskich, Szaniawskich, Poniatowskich, Tyszkiewiczów, Czartoryskich. Znany z obrony polskiej dwudziestotysięcznej armii dowodzonej przez króla Jana III Sobieskiego przed stutysięczną armią turecką i czterdziestotysięczną tatarską podczas tzw. „żurawińskich bojów” (25 września – 14 października 1676), zakończonych rozejmem w Żurawnie.
W okresie II Rzeczypospolitej miasto było siedzibą gminy Żurawno w powiecie żydaczowskim, w województwie stanisławowskim. Znane było z pokładów i wyrobów alabastrowych, a współwłaścicielem dóbr Żurawno był Kazimierz Jerzy Czartoryski, który 24 maja 1936 poniósł śmierć w wypadku drogowym nieopodal miejscowości[3][4][5].
1 kwietnia 1927 do Żurawna włączono Pobereże[6].
W 1937 na cmentarzu w Żurawnie odsłonięto pomnik upamiętniający poległych w walkach o niepodległość Polski z lat 1863 i 1919 (przewodniczącym komitetu budowy był burmistrz Niepokulczycki, a projektantem monumentu rzeźbiarz Glet)[7].
W latach 1943–1944 nacjonaliści ukraińscy z OUN-UPA zamordowali tutaj 10 Polaków oraz 1 Ukraińca za odmowę wstąpienia do UPA[8]. W latach 1940–1941 i 1944–1959 siedziba rejonu żurawieńskiego.
Zabudowania
- Zamek w Żurawnie – w XVI w. za panowania Żurawińskich herbu Korczak w Żurawnie był murowany obronny zameczek, po którym jeszcze w 1939 r. widać było ślady w postaci kamiennych głazów, naiwnych figur wykutych w piaskowcu, fragmentów kolumn, podziemnych korytarzy i piwnic zwieńczonych sklepieniami[9].
- Pałac w Żurawnie – pierwszy, piętrowy pałac został wybudowany na początku XIX w. przez Tomasza Żebrowskiego. Obiekt powstały obok miejsca, w którym stał obronny zamek, spalił się w 1904 r. Po tym fakcie sto metrów za pałacem przy Dniestrze w latach 1904–1908 wybudowano dla Antoniego Skrzyńskiego[10] nową rezydencję w formie pałacu w neorenesansowym stylu francuskim, według projektu Władysława Sadłowskiego. Wystrój rzeźbiarski wnętrz był autorstwa Piotra Harasimowicza. W pałacu znajdowała się cenna biblioteka, zniszczona w roku 1939. W okresie przedwojennym pałac był własnością rodziny Czartoryskich[9].
- Pod koniec 1938 poświęcono wybudowany Dom Ludowy TSL im. wojewody generała Stefana Pasławskiego[11].
Urodzeni
-
Front pałacu
-
Kartusz z herbami
Zaremba (L) i
Jelita (P)
-
Kominek w pałacu
-
Schody w pałacu
-
Ratusz
-
Kaplica Czartoryskich
-
Cerkiew
Przypisy
- ↑ Чисельність наявного населення України на 1 січня 2019 року. Державна служба статистики України. Київ, 2019. стор.50
- ↑ Żórawno, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2022-04-29] .
- ↑ Ks. Kaz. Czartoryski zginął w katastrofie. „Kurjer Warszawski”, s. 6, nr 144 z 26 maja 1936 (wydanie poranne).
- ↑ Kazimierz ks. Czartoryski. Nekrolog. „Kurjer Warszawski”, s. 5, nr 144 z 26 maja 1936 (wydanie wieczorne).
- ↑ Tragiczna śmierć ks. Czartoryskiego. „Gazeta Lwowska”, s. 3, nr 119 z 26 maja 1936.
- ↑ Dz.U. z 1924 r. nr 117, poz. 1058.
- ↑ Pomnik w Żurawnie. „Wschód”. Nr 69, s. 11, 20 grudnia 1937.
- ↑ HenrykH. Komański HenrykH., SzczepanS. Siekierka SzczepanS., EugeniuszE. Różański EugeniuszE., Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w Województwie Stanisławowskim 1939-1946, Wrocław: ALTA 2, 2008, s. 766, ISBN 978-83-85865-13-1, OCLC 261139661 .
- ↑ a b RomanR. Aftanazy RomanR., Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej, wyd. drugie przejrzane i uzupełnione, t. 7: Województwo ruskie, Ziemia Halicka i Lwowska, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1995, s. 627–634, ISBN 83-04-04229-0, ISBN 83-04-03701-7 (całość) .
- ↑ Żurawno. Cracovia Leopolis. [dostęp 2016-10-07].
- ↑ Poświęcenie Domu Ludowego T. S. L. w Zurawnie im. wojewody generała Stefana Pasławskiego.. „Wschód”. Nr 109, s. 7, 18 grudnia 1938.
Linki zewnętrzne
- Archiwalna strona
- Mapa okolic Żurawna w MSN World Atlas. maps.msn.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-06-13)].
- Żurawno, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 864 .
- Relacja z odwiedzin Żurawna przez Kazimierza Karolczaka. up.krakow.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-01-15)].
- Archiwalne widoki miejscowości w bibliotece Polona
49°15′29″N 24°17′07″E/49,258056 24,285278
