Niemiecka nazwa miejscowości Freiburg oznacza po polsku Wolne miasto. Niemiecki językoznawca Heinrich Adamy w swoim dziele o nazwach miejscowości na Śląsku wydanym w 1888 we Wrocławiu wymienia nazwę miasta zanotowaną w dokumencie łacińskim z 1291 Friburg podając jej znaczenie „Freie Burg des Bolko I” – „Wolny zamek Bolka I”[2]. W roku 1613 śląski regionalista i historyk Mikołaj Henel z Prudnika wymienił miejscowość w swoim dziele o geografii Śląska pt. Silesiographia podając jej łacińską nazwę: Freiberga[3].
Po 1945 miastu nadano polską nazwę Świebodzice, którą urzędowo zatwierdzono 7 maja 1946[4] (świeboda to po staropolsku wolność).
Historia
Panorama miasta na rycinie z 1738 według rysunku F.B. Wernera. W głębi, na wzgórzu, widoczny Zamek Książ
1203 – pierwsza wzmianka historyczna o osadzie, która powstała w związku z rozwojem zamku w pobliskim Książu
przed 1228 – pierwsza inicjatywa lokacyjna na prawie niemieckim[5]
1228 – biskup wrocławski Wawrzyniec konsekruje kościół św. Mikołaja
1242 – Marboto de Czetaros (Czetryc) staje się zarządcą książęcego zamku w Świebodzicach
1279 – Henryk Probus w przywileju zwraca się do świebodziczan „mieszczanie” – przyjmowana data nadania praw miejskich
1293 – włączenie Świebodzic do księstwa jaworsko-świdnickiego
1300 – średniowieczny łaciński utwór opisujący żywot świętej JadwigiVita Sanctae Hedwigis wymienia pod nazwą Cyrna[6] jedną z obecnych dzielnic Świebodzic Ciernie dawniej zwane również Zirlau oraz Czarna Świdnicka.
1774 – najtragiczniejszy pożar w dziejach miasta niemal doszczętnie trawi miasto
1775–1811 – intensywna odbudowa
1809 – do Świebodzic wkraczają wojska francuskie, Fryderyk Kramsta zakłada Fabrykę Lnu i Płótna
1830 – Hochbergowie przestają być właścicielami miasta
1842 – powołano do życia spółkę pod nazwą Wrocławsko-Świdnicko-Świebodzickie Towarzystwo Kolejowe, która zajęła się budową pierwszej linii kolejowej w kierunku Sudetów
1905 – w Świebodzicach odbywa się uroczysty pochówek polskiego profesora i chirurga Jana Mikulicza-Radeckiego, pomysłodawcy nowych technik operacyjnych i narzędzi chirurgicznych oraz jednego z pionierów antyseptyki i aseptyki, zamieszkującego we Wrocławiu i niegdyś podświebodzickiej Pełcznicy (obecnie dzielnicy miasta) po 1890 r. (zachowały się jego nagrobek na miejscowym cmentarzu oraz jego willa w Pełcznicy)
1935 – fabryka Zegarów Gustava Beckera kończy swoją działalność
kościół par. pw. św. Mikołaja, wzniesiony w XIII w., XV w., 1811, k. XIX w.; wyposażenie częściowo renesansowe, częściowo z XIX w., barokowe ołtarze boczne przeniesione ze Strzegomia, żyrandol z ok. 1700, organy z 1898[7]
dawny kościół ewangelicki, obecnie rzym-kat., pw. śś. Piotra i Pawła, wzniesiony w latach 1776–1779 na planie krzyża w stylu klasycystycznym, restaurowany w 1975
mauzoleum rodziny von Kramstów, na cmentarzu komunalnym, ul. Wałbrzyska, z 1880[13]
ratusz miejski, wybudowany w 1781 w stylu klasycystycznym
fragmenty murów obronnych – pochodzą prawdopodobnie z XIII w., rozebrane w większości przez Francuzów w 1809
d. zajazd, ul. Jeleniogórska 9
piwnice d. słodowni, ul. Krasickiego 15, z drugiej połowy XIX w.
łaźnia, ob. dom handlowy,ul. Lipowa 12, z końca XIX w.
pałac, obecnie dom pomocy społecznej – DPS, ul. Mickiewicza 8, zbudowany w l. 1858–1875 – XIX w., w stylu neorenesansu angielskiego, otoczony parkiem i zwierzyńcem, dziś siedziba zgromadzenia zakonnego Sióstr Szkolnych de Notre Dame
budynki w zespole zamku Książ, z 1792, w drugiej połowy XIX, ul. Wałbrzyska 44-46:
stare kamienne krzyże monolitowe o nieznanym pochodzeniu i przeznaczeniu; pojawiająca się hipoteza, że są to tzw. krzyże pokutne, nie ma oparcia w żadnych dowodach i oparta jest wyłącznie na nieuprawnionym, błędnym założeniu, że wszystkie stare kamienne monolitowe krzyże, są krzyżami pokutnymi[14]
W okresie Polski Ludowej na terenie Świebodzic działało wiele zakładów produkcyjnych i usługowych, do najważniejszych należały m.in. Zakłady mechanizowanego sprzętu domowego „Predom-Termet”, Odlewania Metali „Famalen”, Wytwórnia Urządzeń Klimatyzacyjnych „Klimator”, wytwórnia sprzętu komunikacyjnego, Świebodzicka Fabryka Zegarów, Zakłady Aparatury Elektrycznej „Refa”, Zakłady Przemysłu Lniarskiego „Silena”, Fabryka Lin i Powrozów „Defalin”, Świebodzickie Zakłady Odzieżowe „Rafio”, fabryka mebli, wytwórnia materiałów budowlanych, browar, Zakłady Przemysłu Cukierniczego „Śnieżka”[7].
Na terenie miasta istnieje podstrefa Wałbrzyskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej „Invest Park” (Kelvion Sp. z o.o.,SEGEPO-REFA Sp. z o.o.Vasco Tech sp. z o.o.,Enwar Sp zo.o., Droper Logistic Sp. z o.o.)., Isopak Poland Sp.z o.o
Inne ważne przedsiębiorstwa produkcyjne to: Termet S.A, Schneider Electric Energy Poland Sp. z o.o., Śnieżka–Invest Sp. z o.o, PPHU „Defalin” Group SA, Moneva Polska Sp. z o.o., Capricorn S.A, Masterform S.A., CAST s.j.
W mieście funkcjonują markety: Dino (1), Biedronka (3), Aldi (1), Intermarche (1), Bricomarche (1), Mrówka (1), Polo Market (1), Media Expert (1), drogeria Rossmann (1), Drogeria Hebe (1) Kik (1) oraz Plac Targowy.
Komunikacja miejska w Świebodzicach obsługiwana jest przez Zakład Gospodarki Komunalnej. Do 31 grudnia 2015 miasto zlecało przewozy na jedynej miejskiej linii zewnętrznym firmom w ramach przetargu. Sytuacja zmieniła się 1 stycznia 2016, kiedy to po mieście zaczęły jeździć nowe, kupione w 2014 przez miasto, autobusy Mercedes-Benz O530. Od tej pory gmina na własną rękę realizowała przewozy na linii miejskiej nr 1. W marcu 2019 powstały 3 linie: 0,1 i 2[17].
Komunikację podmiejską obsługuje od 8.09.2018 MPK Świdnica na linii 31A(linia zawieszona) oraz prywatne firmy m.in. P.W.H.D., Piotr Żuk, Grzenio, Bobo-Trans, Dex Trans na pozostałych liniach
W mieście funkcjonuje jeden czynny dworzec kolejowy przy linii kolejowej nr 274 (Wrocław Świebodzki–Zgorzelec). Stacja posiada 2 zmodernizowane perony. Obsługę połączeń zapewniają przede wszystkim Koleje Dolnośląskie (połączenia regionalne), oraz PKP Intercity (połączenia dalekobieżne). Funkcjonuje również jedna para pociągów spółki Polregio (pociąg Regio „Kamieńczyk”). Według stanu na listopad 2021, ze stacji w Świebodzicach odjeżdżają pociągi w kierunkach:
W 2013 zakończono remont budynku dworca. Koszt tej inwestycji wyniósł 2,9 mln zł. Od 2016 w budynku dworca swoją siedzibę ma Straż Miejska.
Lądowisko wielofunkcyjne
Nieco na północ, poza granicami miasta, znajduje się trawiaste lądowisko Świebodzice z pasem startowym o długości 850 m, wzdłuż drogi wojewódzkiej nr 374 do Strzegomia, 3,4 km od centrum miasta. Na terenie lądowiska planowana jest budowa lotniska Sudeckiego.
3 przedszkola publiczne, w tym jedno z grupą żłobkową, 2 przedszkola niepubliczne
5 szkół podstawowych, w tym jedna integracyjna, jedna z oddziałami integracyjnymi i jedna specjalna:
Szkoła Podstawowa nr 3 im Władysława Broniewskiego w Świebodzicach, Szkoła Podstawowa nr 4 im. Janusza Korczaka, Szkoła Podstawowa nr 2 im. Nauczycieli Tajnego Nauczania w Zespole Szkół Podstawowo – Gimnazjalnych z oddziałami integracyjnymi, Integracyjna Szkoła Podstawowa w Zespole Szkół Integracyjnych, Szkoła Podstawowa nr 7 (specjalna), Szkoła Podstawowa nr 5
↑ abcGUS, Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2023 roku [online], stat.gov.pl [dostęp 2023-08-15](pol.).
↑HeinrichH.AdamyHeinrichH., Die schlesischen Ortsnamen, ihre Entstehung und Bedeutung. Ein Bild aus der Vorzeit, wyd. 2, Breslau: Verlag von Priebatsch’s Buchhandlung, 1888, s. 10, OCLC 456751858(niem.).
↑Detlef Haberland: Die „Silesiographia” und „Breslo-Graphia” von Nicolaus Henel von Hennenfeld. Arkadiusz Cencora, Diana Codogni-Łańcucka. Wrocław: Biblioteka Uniwersytecka we Wrocławiu, 2011, s. 175. ISBN 978-83-910595-2-4.
↑Zarządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 7 maja 1946 r. (M.P. z 1946 r. nr 44, poz. 85).
↑„Monumenta Poloniae Historica”, Tom IV, Akademia Umiejętności w Krakowie, Lwów 1884, „Vita Sanctae Hedwigis”, s. 617.
↑ abcdJanusz Czerwiński, Ryszard Chanas: Dolny Śląsk – przewodnik. Warszawa: Sport i Turystyka, 1977 s. 197.
↑Filie obozu koncentracyjnego Gross-Rosen. Informator. Muzeum Gross-Rosen, Wałbrzych, rok 2008, s. 26–27. ISBN 978-83-89824-07-3.
↑Pierwsza powojenna mapa Polski wydana przez WIG Sztabu Generalnego w 1945.
↑Rada Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa „Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa lata wojny 1939- 1945”, Sport i Turystyka 1988, ISBN 83-217-2709-3, s. 775.
↑Od dziś Świebodzice mają nowy herb i flagę. Ładne?
↑Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, s. 171,172 [dostęp 2012-10-15] [zarchiwizowane z adresu 2019-03-27].
↑Grobowiec Rodziny Kramsta – Erbbegräbnis der Familie E. Kramsta polska-org.pl.
↑ArkadiuszA.DobrzynieckiArkadiuszA., Krzyże i kapliczki pokutne ziemi złotoryjskiej – historia pewnego mitu, „Pomniki Dawnego Prawa”, wrzesień-grudzień 2010, 11–12, 2010, s. 32–37.
↑Rejestr rezerwatów przyrody województwa dolnośląskiego, RDOŚ stan na 18 czerwca 2013 [online] [dostęp 2014-01-30].
↑Baza demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność według płci i miast [online], GUS [dostęp 2010-09-14].
↑Urząd Miejski w Świebodzicach, Nowy rozkład jazdy [online], Urząd Miejski w Świebodzicach, 21 lutego 2019 [dostęp 2019-04-20].
↑Rozkład jazdy [online], ZGK Świebodzice Spółka z o.o. [dostęp 2019-04-21] [zarchiwizowane z adresu 2019-04-20].
↑Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2020-07-17].
↑Sala Królestwa ul. Jeleniogórska 29, Świebodzice.
50°51′34″N 16°19′05″E/50,859444 16,318056
.jpg)
.jpg)
.jpg)
_Travelarz.jpg)
.jpg)
_COA.svg)