Największe skupisko Polaków w rejonie pińskim (bez Pińska). Według spisu z 2009 Łohiszyn zamieszkiwało 687 Polaków, którzy stanowili 28,96% mieszkańców miasteczka[3].
Według spisu ludności przeprowadzonego już w wolnej, niepodległej Polsce w 1921 roku, aż 90% mieszkańców Łohiszyna deklarowało przynależność do religii katolickiej i narodowość polską, co było ewenementem w skali całego województwa poleskiego[4].
Historia
W czasach Wielkiego Księstwa Litewskiego miasto było w posiadaniu książąt Radziwiłłów, po nich do książąt Druckich-Lubeckich. Fundatorem kościoła rzymskokatolickiego w Łohiszynie był książę Albrecht Stanisław Radziwiłł, kanclerz Wielkiego Księstwa Litewskiego, starosta piński.
Ludność wyznania rzymskokatolickiego według spisu z 1842 roku liczyła 3361 osób.[6]. Ogólnie zdecydowaną większość mieszkańców Łohiszyna stanowili Polacy.
Na początku kwietnia 1919 Łohiszyn leżał na trasie ofensywy zarządzonej przez gen. Listowskiego w celu zajęcia Łuninca. 4 kwietnia 1919 2 batalion 34 pułku piechoty bez przeszkód zajął miasteczko. Za miasteczkiem przy cmentarzu, maszerując drogą na Kowniatyn napotkano na okopy bolszewickie, które po walce zdobyto. W okolicy działał także bolszewicki oddział partyzancki, który dokonał udanego napadu rozgramiając 7 kompanię i oddział partyzantów por. Koja.
1 lipca 1919 Łohiszyn był świadkiem wyruszenia decydującego polskiego natarcia 34 pułku piechoty na Łuniniec. O siódmej wieczorem tego dnia, przy dźwiękach orkiestry, oddziały witane radośnie przez polskich mieszkańców wmaszerowały na nocleg do miasteczka liczącego ówcześnie około 500 domów[8].
Za II RP istniała wiejska gmina Łohiszyn. Do 1 kwietnia 1934 r. Łohiszyn posiadał prawa miejskie[9]. Prawie wszyscy mieszkańcy Łohiszyna byli Polakami.
Po agresji ZSRR na Polskę w 1939 r. Łohiszyn znalazł się pod okupacją sowiecką w latach 1939-1941, niemiecką w latach 1941-1944 i ponownie sowiecką w latach 1944-1945.
W 1945 roku Łohiszyn został wcielony do Związku Radzieckiego. Część Polaków wyjechała w nowe granice Polski, a część pozostała w miasteczku.
Od 1991 jest częścią Białorusi, ale do dziś 30% mieszkańców Łohiszyna to Polacy.
Zabytki
Cerkiew Świętej Trójcy (znana też pod wezwaniem Przemienienia Pańskiego) z 1892 r., parafialna[10]
Uroczystość poświęcenia kościoła w Łohiszynie w 1915 roku
Przypisy
↑Численность населения по Республике Беларусь, областям и г. Минску (тысяч человек) на 1 января 2010 года. belstat.gov.by. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-09-18)]. (ros.).
↑Пинское благочиние → 19. Приход храма Преображения Господня г.п.Логишин Пинского района. pinskeparh.by. [dostęp 2021-02-09]. (ros.).
↑Этнічны склад насельніцтва сельсаветаў Беларусі паводле перапісу 2009 года. [dostęp 2021-02-03]. (ros.).
↑ ab https://www.radzima.org/pl/mesto/lohiszyn.html
↑Przejęcie przez Rosję okolic Pińska, w tym Łohiszyna, po II rozbiorze w 1793 roku.
https://sztetl.org.pl/pl/miejscowosci/p/1214-pinsk/96-historia-miejscowosci/67236-historia-miejscowosci
↑Diecezja mińska opis z roku 1830 - według Chodźka
↑Брэсцкая Вобласць | Пінскі Раён | Лагішын | Праабражэнская царква. hram.by. [dostęp 2021-01-05]. (biał.).
↑Kościoły w Diecezji. W: Spis kościołów i duchowieństwa... s. 44.
Bibliografia
Spis kościołów i duchowieństwa Diecezji Pińskiej w R.P. 1933 i 1934 (reprint). Lublin: Fundacja Pomocy Szkołom Polskim na Wschodzie im. Tadeusza Goniewicza, 2007, s. 230. ISBN 978-83-60845-04-2.
Legenda: (1) w nawiasach podano okres praw miejskich / praw miasteczka / praw osiedla; (2) wytłuszczono miasta/osiedla trwale restytuowane; (3) tekstem prostym opisano miasta nierestytuowane, miasta restytuowane przejściowo (ponownie zdegradowane) oraz miasta niesamodzielne, włączone do innych miast; (4) OTP – osiedle typu miejskiego; (5) zastosowane nazewnictwo oddaje formy obecne, mogące się różnić od nazw/pisowni historycznych.
Źródła: Dz.U. z 1933 r. nr 35, poz. 294, Dz.U. z 1934 r. nr 48, poz. 422, Dz.U. z 1934 r. nr 48, poz. 420, Dymitrow M., 2015, Pojęcie miejskości w świetle reformy gminnej w Polsce międzywojennej, [in] Krzysztofik R., Dymitrow M. (Eds), Degraded and restituted towns in Poland: Origins, development, problems / Miasta zdegradowane i restytuowane w Polsce. Geneza, rozwój, problemy, University of Gothenburg, Gothenburg, s. 61–63 / 65–115.