Zofia Chądzyńska
Sophie Bohdan
Ilustracja
Zofia Chądzyńska, lata 50. XX w.
Data i miejsce urodzenia

24 lutego 1912
Warszawa

Data i miejsce śmierci

23 września 2003
Warszawa

Narodowość

polska

Język

polski, francuski, hiszpański, angielski[1]

Alma Mater

Akademia Nauk Politycznych, Wydział Ekonomiczny, mgr ekonomii

Dziedzina sztuki

literatura młodzieżowa i tłumaczenia prozy iberoamerykańskiej

Odznaczenia
Złoty Krzyż Zasługi
Grób Zofii Chądzyńskiej na Cmentarzu Powązkowskim

Zofia Chądzyńska, z domu Szymanowska (ur. 24 lutego 1912 w Warszawie, zm. 23 września 2003 tamże) – polska pisarka, tłumaczka, popularyzatorka literatury iberoamerykańskiej.

Życiorys

Była córką Aleksandra Szymanowskiego i Józefy, z domu Natanson, po matce wnuczką Kazimierza Natansona, prawnika, bankiera, działacza społecznego[2][3]. Absolwentka Wydziału Ekonomicznego Akademii Nauk Politycznych w Warszawie. W latach 1930–1934 była urzędniczką w Ministerstwie Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego. W latach 1934–1939 pracowała w biurze podróży Orbis. W czasie wojny była więźniarką Pawiaka (1940), po wojnie przebywała we Francji (gdzie jej mąż, Bohdan Chądzyński, był zastępcą polskiego konsula w Konsulacie Polskim w Lyonie do 1949), później na uchodźstwie w Maroku i Argentynie, gdzie prowadziła wspólnie z Małgorzatą Wickenhagen pralnię bielizny białej i zaprzyjaźniła się m.in. z Witoldem Gombrowiczem. Debiutowała w 1958 na łamach „Twórczości”.

Jej pierwsza książka Ślepi bez lasek ukazała się niemal równocześnie w Polsce po polsku (w 1959) i w Paryżu po francusku (w 1960) – we Francji opublikowana pod nazwiskiem Sophie Bohdan (za nazwisko autorka przyjęła imię swego męża) i ze zmienionym przez wydawcę tytułem Comme une ombre qui passe[4].

W 1960 powróciła na stałe do Polski, mieszkała w Warszawie. Zaprzyjaźniona z Julio Cortazarem, towarzyszyła mu m.in. w jego podróżach do Polski. Członkini Związku Literatów Polskich, Polskiego PEN Clubu i Stowarzyszenia Pisarzy Polskich.

W styczniu 1976 podpisała list protestacyjny do Komisji Nadzwyczajnej Sejmu PRL przeciwko zmianom w Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej[5].

Laureatka nagrody Związków Zawodowych CRZZ za książkę Życie za życie (1972) oraz nagrody Polskiego PEN-Clubu za przekłady literatury iberoamerykańskiej (1993). W 1974 odznaczona Złotym Krzyżem Zasługi[6].

Na podstawie jej książki Wstęga pawilonu powstał film fabularny pt. Słońce w gałęziach (1986, premiera: 1 listopada 1987), w reżyserii Ludmiły Niedbalskiej.

Życie prywatne

Siostra dyplomaty Antoniego Szymanowskiego. Żona dyplomaty Bohdana Chądzyńskiego (do jego śmierci w Argentynie w 1951). Od 1962 druga żona dyplomaty Stanisława Gajewskiego[2]. Po rozwodzie z drugim mężem, po raz trzeci zawarła związek małżeński z Krzysztofem Ligotą, naukowcem z Wielkiej Brytanii[1].

Została pochowana na Cmentarzu Powązkowskim (kwatera Pod katakumbami-1-173/174)[7].

Twórczość

Pod pseudonimem jako Sophie Bohdan opublikowane po francusku i wydane we Francji

  • Comme l'ombre qui passe : roman Wydawca: Paris : Calmann-Lévy (impr. Chantenay), 1960

Pod własnym nazwiskiem jako Zofia Chądzyńska opublikowane po polsku i wydane w Polsce

  • Ślepi bez lasek (Czytelnik 1959, 1970); Wznowienia jako: Śpiew muszli (Akapit Press, 1995, 2003)
  • Chemia (Czytelnik 1962)
  • Ryby na piasku (Czytelnik 1965)
  • Skrzydło sowy (PIW 1967)
  • Przez Ciebie, Drabie (Nasza Księgarnia 1969, 1972, 1974, 1979, 1984)
  • Życie za życie (Nasza Księgarnia 1971, 1973; Wydawnictwo Lubelskie 1979 w serii Biblioteka młodych); Wznowienie jako: Rekma, czyli Życie za życie (Akapit Press, 1995)
  • Statki, które mijają się nocą (Nasza Księgarnia 1975, 1989, Hamal Books 1994, Akapit Press 2002)
  • Wakacje z Zygą (Młodzieżowa Agencja Wydawnicza 1977)
  • Wstęga pawilonu (Nasza Księgarnia 1978, 1982, Akapit Press 1996, Siedmioróg 2000; wpisana na Listę Honorową IBBY)
  • Dorosnąć (Nasza Księgarnia 1987, Hamal Books 1994, Siedmioróg 2000, Akapit Press 2002)
  • Co mi zostało z tych lat (Akapit Press 1996); Wydanie II poprawione pod zmienionym tytułem: Nie wszystko o moim życiu (Akapit Press 2003)

Przekłady (wybór)

  • Jorge Luis Borges, Alef (liczne wydania)
  • Jorge Luis Borges, Księga piasku (liczne wydania)
  • Jorge Luis Borges, Opowiadania (Wydawnictwo Literackie 1978)
  • Jorge Luis Borges, Raport Brodiego (liczne wydania)
  • Jorge Luis Borges, Twórca (liczne wydania; wespół z Krystyną Rodowską)
  • Jorge Luis Borges przy współpracy Margarity Guerrero, Zoologia fantastyczna (Warszawa 1983)
  • Julio Cortázar, Egzamin (1991)
  • Julio Cortázar, Gra w klasy (wyd. I: 1968, Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik”; liczne wznowienia)
  • Julio Cortázar, Książka dla Manuela (Wydawnictwo Literackie 1980)
  • Julio Cortázar, Niewpory (Wydawnictwo Literackie, 1989)
  • Julio Cortázar, Nikt, byle kto... (Wydawnictwo Literackie 1981)
  • Julio Cortázar, Opowiadania (liczne wydania)
  • Julio Cortázar, Opowieści o kronopiach i famach (liczne wydania)
  • Julio Cortázar, Ostatnia runda (liczne wydania)
  • Julio Cortázar, Ośmiościan (Wydawnictwo Literackie 1977)
  • Julio Cortázar, Proza z obserwatorium (Wydawnictwo Literackie 1986)
  • Julio Cortázar, Tango raz jeszcze (Wydawnictwo Literackie 1983)
  • Julio Cortázar, W osiemdziesiąt światów dookoła dnia (CZytelnik 1976, liczne wznowienia)
  • Julio Cortázar, Wielkie wygrane (liczne wydania)
  • Jose Donoso, Plugawy ptak nocy (Czytelnik 1975)
  • Griselda Gambaro, Bóg nie lubi szczęśliwych (Wydawniztwo Literackie 1984)
  • Gabriel Garcia Marquez, Bardzo stary pan z olbrzymimi skrzydłami (Muza 2001; wespół z Carlosem Marrodanem Casasem)
  • Rita Gombrowicz, Gombrowicz w Argentynie. Świadectwa i dokumenty 1939-1963 (liczne wydania; wespół z Anną Husarską)
  • Tom Kempiński, Odchodzić (sztuka teatralna)
  • Roma Mahieu, Poobiednie Igraszki (sztuka teatralna)
  • Jean Reverzy, Odejście (Wydawnictwo Literackie 1981)
  • Jean Reverzy, Plac trwogi (Wydawnictwo Literackie 1981)

Przypisy

  1. a b Janusz R. Kowalczyk, Zofia Chądzyńska [online], culture.pl [dostęp 2024-02-15].
  2. a b Akt urodzenia Zofii Szymanowskiej – akt nr 334 z 1912 roku z parafii Św. Krzyża w Warszawie, metryki.genealodzy.pl, 26 września 1912 [dostęp 2024-02-16].
  3. Kazimierz Reychman, Szkice genealogiczne, Serja I, Warszawa: F. Hoesick, 1936, s. 141-142 [dostęp 2024-02-16].
  4. Leszek Andrzej Błędzki: Zofia Chądzyńska. geni.com, 2008-09-04. [dostęp 2012-10-21]. (ang.).
  5. Kultura 1976/03/342 Paryż 1976, s. 30.
  6. Dziennik Polski, rok XXX, nr 175 (9456), s. 2.
  7. Cmentarz Stare Powązki: JAN SZYMANOWSKI, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2019-12-19].

Bibliografia

  • Janusz R. Kowalczyk, Zofia Chądzyńska [online], culture.pl [dostęp 2024-02-15].

Linki zewnętrzne

  • Mariusz Kubik – Portrety pisarzy: Zofia Chądzyńska, „Gazeta Uniwersytecka UŚ”, nr 8 (75)/maj 2000; Uniwersytet Śląski, Katowice
  • Mariusz Kubik – Gra w słowa. Jubileusz Zofii Chądzyńskiej, „Tygodnik Powszechny” nr 10/2748, Kraków, 10 marca 2002
  • Mariusz Kubik, Marcin Pilis – Portrety pisarzy: Julio Cortazar, czyli gra wyobraźni, „Gazeta Uniwersytecka UŚ”, nr 6 (95) / marzec 2002; Uniwersytet Śląski, Katowice
  • Monika Piątkowska – Portrety kobiet: Zofia Chądzyńska, Wysokie Obcasy, wrzesień 2003
  • Mariusz Kubik – Ten błysk, rytm, magia słów. O Zofii Chądzyńskiej (24 II 1912 – 23 IX 2003), Zeszyty Literackie, nr 85/2004, Warszawa, zima 2004. mariuszkubik.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-10-06)].
  • Cortazar w Polsce – wspomnienia tłumaczki, Portal Księgarski, 20.12.2004
  • nieco szerzej o życiu i pracy tłumaczki

Witaj

Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.

Źródło

Zawartość tej strony pochodzi stąd.

Odsyłacze

Generator Margonem

Podziel się