Zdania pytajne w łacinie są to zdania wprowadzone przez zaimek pytajny lub partykułę pytajną; w języku literackim zdania pytajne, o których tego, że są pytajne, dowiadujemy się tylko z kontekstu, występują rzadziej (np. Catull. 29,5: Cinaede Romule, haec videbis et feres?).
Z punktu widzenia składni zdania pytajne dzielą się na dwie grupy:
Zdania pytajne niezależne dzielą się logicznie na dwie podgrupy:
Pytania treściowe wprowadzają następujące partykuły:
Pytania rozłączne wprowadza się przez utrum ... an ... an ...; -ne ... an ... an ..., albo samo ... an ... an .... Np. utrum hoc tu parum commeministi, an ego non satis intellexi, an mutasti sententiam?
Pytania rozłączne rozstrzygające, w których drugi człon jest prostym zaprzeczeniem pierwszego, wprowadza się przez utrum ... annon; np. utrum data est opera, ut sciretur, annon?; wyraz utrum może zostać, jak powyżej, pominięty, np. dic enim, tabulas habes annon?
Zdanie pytajne zależne jest to zdanie podrzędne dopełnieniowe wprowadzone przez zaimek pytajny lub partykułę pytajną. Jako zdanie pytajne ma cechy opisanego wyżej zdania pytajnego niezależnego; natomiast jako zdanie podrzędne ma cechy zdania dopełnieniowego, a co za tym idzie, jego orzeczenie stoi w coniunctiwie i podlega zasadzie następstwa czasów (consecutio temporum) na ogólnych zasadach. Poza tym zdanie pytajne zależne nie ma intonacji pytającej, przeto nie stawiamy po nim znaku zapytania.
Przykłady:
Spójnik nonne kładzie się w zdaniach pytajnych zależnych tylko po quaero, w sensie pytam. Poza tym zdanie takie może być wprowadzone przez si (pol. czy by, czy by nie) po czasownikach lub wyrażeniach oznaczających, że coś się dzieje na próbę (np. conor - próbuję, sprawdzam, czy by), albo, że się oczekuje, czy się coś zdarzy (np. exspecto - czekam, czy by).
Pewna różnica występuje w pytaniach rozłącznych, których drugi człon zastąpiony jest negacją pierwszego. W pytaniach rozłącznych niezależnych występuje na końcu wyraz annon - natomiast w pytaniach rozłącznych zależnych stoi tu na ogół necne:
Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.
Zawartość tej strony pochodzi stąd.