Zaporoże
Запоріжжя
Państwa

 Ukraina

Ważniejsze miejscowości

Dniepr, Zaporoże, Krzywy Róg, Kamieńskie, Kropywnycki

Położenie na mapie
Mapa
Przybliżony obszar Zaporoża na mapie współczesnej Ukrainy

Zaporoże (ukr. Запоріжжя, również znana jako Niż) – historyczna nazwa terytorium nad dolnym Dnieprem, leżącego poniżej tzw. porohów[1] (progów skalnych na rzece), w granicach administracyjnych dawnego województwa kijowskiego Rzeczypospolitej.

Historycznie region graniczy na zachodzie z Podolem i Jedysanem, na północy z Ukrainą Prawobrzeżną, Ukrainą Lewobrzeżną i Słobodszczyzną, na wschodzie z Krajem Wojska Dońskiego, a na południu z dawnymi ziemiami Chanatu Krymskiego.

Historia

Rzeczpospolita po rozejmie andruszowskim w 1667 roku, kolorem ciemnozielonym zaznaczono ziemie Rzeczypospolitej będące w posiadaniu Carstwa Rosyjskiego na mocy rozejmu andruszowskiego, zaznaczono Zaporoże jako kondominium polsko-rosyjskie w latach 1667·1686
Terytorium Hetmanatu (fiolet), Siczy (sepia) i Ukrainy Słobodzkiej (zieleń) w połowie XVIII wieku
Pozostałości twierdzy Kudak

W średniowieczu koczowali tam Pieczyngowie, Połowcy i Tatarzy. Od czasów Witolda w XV–XVI wieku pod zwierzchnictwem Wielkiego Księstwa Litewskiego. W 1471 region wszedł w skład nowo utworzonego województwa kijowskiego. Od unii lubelskiej z 1569 roku w granicach Korony Królestwa Polskiego. W czasach gdy Zaporoże leżało w granicach Rzeczypospolitej, dominującym rodem magnackim na Zadnieprzu byli Wiśniowieccy. Z powodu ograniczonego zasięgu władz urzędników Rzeczypospolitej, Zaporoże stało się miejscem schronienia dla zbiegów oraz osiedlania się przybyszów z centralnej i wschodniej Rzeczypospolitej, a także uchodźców i osadników z Hospodarstwa Mołdawii, Hospodarstwa Wołoszczyzny i Carstwa Rosyjskiego. W 1635 na Zaporożu staraniami hetmana wielkiego koronnego Stanisława Koniecpolskiego została wzniesiona twierdza Kudak.

Od Korony Królestwa Polskiego Zaporoże zostało odłączone w 1686 w konsekwencji postanowień traktatu Grzymułtowskiego i zostało przyłączone do Rosji. W 1751 w północnej części Zaporoża przy granicy z Polską utworzono Nową Serbię (zlikwidowaną w 1764), w której osiedlali się przybysze z krajów bałkańskich i naddunajskich, głównie Mołdawianie i Serbowie. Od drugiej połowy XVIII wieku część Noworosji. W drugiej połowie XVIII wieku i na początku XIX wieku założono na Zaporożu m.in. miejscowości Aleksandrowsk, Krzywy Róg, Jekaterynosław, będące obecnie największymi miastami regionu. Od 1802 był podzielony administracyjnie między gubernie jekaterynosławską i chersońską. W XIX wieku nastąpił rozwój przemysłu wydobywczego (Krzywy Róg) i metalurgicznego (Kamieńskie, Jekaterynosław). W latach 1918–1919 Ukraińska Republika Ludowa, od 1919 Ukraińska SRR. Od 1922 w granicach Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich, a od 1991 Ukrainy.

 Osobne artykuły: Kozacy zaporoscySicz.

Miasta

Dniepr, budynek Biblioteki Miejskiej
Zaporoże (miasto)

Największe miasta Zaporoża współcześnie (w granicach województwa kijowskiego Korony Królestwa Polskiego):

miasto populacja
(2016)[2]
jednostka administracyjna
1. Dniepr 983 836 Obwód dniepropetrowski
2. Zaporoże 756 927 Obwód zaporoski
3. Krzywy Róg 642 333 Obwód dniepropetrowski
4. Kamieńskie 239 237 Obwód dniepropetrowski
5. Kropywnycki 231 089 Obwód kirowohradzki
6. Nikopol 115 447 Obwód dniepropetrowski
7. Pawłohrad 108 623 Obwód dniepropetrowski
8. Aleksandria 82 187 Obwód kirowohradzki
9. Nowomoskowsk 71 427 Obwód dniepropetrowski
10. Perwomajsk[a] 66 606 Obwód mikołajowski

Zobacz też

Uwagi

  1. Częściowo położony na Podolu i w Jedysanie.

Przypisy

  1. Zaporoże, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2022-04-26].
  2. http://ukrstat.gov.ua/druk/publicat/kat_u/2016/zb/06/zb_chnnu2016pdf.zip.

Bibliografia


Witaj

Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.

Źródło

Zawartość tej strony pochodzi stąd.

Odsyłacze

Generator Margonem

Podziel się