Zalman Szazar
‏זלמן שז"ר‎
Ilustracja
Pełne imię i nazwisko

Szneur Zalman Rubaszow

Data i miejsce urodzenia

24 listopada 1889
Mir

Data i miejsce śmierci

5 października 1974
Jerozolima

3. prezydent Izraela
Okres

od 21 maja 1963
do 24 maja 1973

Przynależność polityczna

Mapai

Pierwsza dama

Rachel Kacnelson

Poprzednik

Jicchak Ben Cewi

Następca

Efraim Kacir

Zalman Szazar, pierwotnie Szneur Zalman Rubaszow (ur. 24 listopada 1889 w Mirze, zm. 5 października 1974 w Jerozolimie) – izraelski polityk, historyk, dziennikarz, pisarz i poeta przywódca ruchu syjonistycznego. W latach 1963–1972 przez dwie kadencje był prezydentem Izraela.

Życiorys

Dzieciństwo i młodość

Zalman urodził się w 1889 roku w miejscowości Mir w Imperium Rosyjskim (obecnie terytorium Białorusi). Urodził się w rodzinie żydowskiej jako Szneur Zalman Rubaszow. Później zmienił nazwisko na Szazar, biorąc je od swoich inicjałów – „SZR” (Szazar). Pochodził z rodziny chasydzkich rabinów należących do grupy Chabad-Lubawicz. W 1892 roku jego rodzina po wielkim pożarze Mira, przeprowadziła się do wsi Stolewski. Otrzymał tradycyjne żydowskie wykształcenie religijne w chederze, a następnie w ultraortodoksyjnej jesziwie[1].

Dzięki swojemu nauczycielowi miał możliwość poznać świeckie pisma literatury hebrajskiej tamtego okresu. Po zapoznaniu się z poglądami Dow Ber Borochowa, młody Zalman zaczął sympatyzować z poglądami syjonizmu socjalistycznego. W 1903 roku zaczął wydawać na własną rękę syjonistyczną gazetę, którą rozprowadzał w mieście i jego okolicy. W 1905 roku wstąpił do lewicowej partii syjonistycznej Poalej Syjon. Podczas Rewolucji 1905 roku organizował żydowską samoobronę[2]. W konsekwencji rewolucji, car Mikołaj II Romanow wprowadził przepisy ograniczające swobodę działalności dziennikarskiej. Rok później Zalman wziął udział w tajnej konferencji Poalej Syjon w Mińsku, gdzie poznał Jicchaka Ben Cewi. Rozpoczął wówczas uczestniczyć w pracy redakcyjnej i wydawniczej partii. W 1907 roku przeprowadził się do Wilna, gdzie po raz pierwszy spotkał się z Dowem Ber Borochowem. W następnych miesiącach zajął się tłumaczeniem rosyjskich tekstów Borochowa i Ben-Zwi na jidysz. Ukazywały się one w partyjnej gazecie wydawanej w języku jidysz Der Proletarisher Gedanke. Latem 1907 roku został aresztowany za działalność rewolucyjną. Przez dwa miesiące przebywał w więzieniu, po czym został uwolniony. Po wyjściu na wolność, w latach 1908–1912 studiował w Piotrogrodzie, gdzie znalazł się pod wpływem Samuela Dubnova. W międzyczasie współpracował z żydowskimi gazetami Der Emigrant Jidiszer i Der Jidysz Fray. W 1909 roku poznał swoją przyszłą żonę, Rachel Kacelson[3].

W 1911 roku po raz pierwszy odwiedził Palestynę, będącą wówczas pod panowaniem Imperium Osmańskiego. Lato spędził w moszawie Merchawja, gdzie poznał poetkę Rachel Bluwstein i przywódcę syjonistycznego Berla Katznelsona. W następnym roku wyjechał z Rosji do Cesarstwa Niemieckiego, gdzie studiował historię i filozofię na Uniwersytecie we Fryburgu i Uniwersytecie w Strasburgu[4]. Wraz z wybuchem I wojny światowej w 1914 roku, nie mógł powrócić do Rosji. Przeprowadził się wówczas do Berlina i rozpoczął studia na Uniwersytecie w Berlinie. Jego specjalnością była historia Żydów w Europie Wschodniej, sabbataizm i krytyka biblijna.

Działalność syjonistyczna

Podczas berlińskich studiów Zalman zaangażował się aktywnie w działalność ruchu syjonistycznego, biorąc udział w licznych konferencjach. Współpracował jako dziennikarz z gazetą Juedische Rundschau. W 1916 roku stał się jednym z założycieli niemieckiego ruchu syjonistycznego socjalizmu, współtworząc rok później ruch He-Chaluc. W 1919 roku wziął udział w konferencji Poalej Syjon w Sztokholmie. Wraz z Nachmanem Syrkinem, Nachumem Nirem i Chaimem Finemanem został wybrany na członka delegacji wysłanej w celu zbadania warunków życia w Ziemi Izraela i opracowania planu rozwoju współpracy gospodarczej. W 1920 roku na uroczystości w Jerozolimie poślubił Rachel Kacnelson. Siostra Rachel – Batszewa również zaangażowana była w działalność polityczną, w niepodległym Izraelu była posłanką[5]. Również w 1920 roku pojawił się na konferencji Poalej Syjon w Wiedniu, podczas której odrzucił poglądy komunizmu. W 1921 roku wziął udział w Dwunastym Kongresie Syjonistycznym, na którym wybrano go członkiem Komitetu Wykonawczego Światowej Organizacji Syjonistycznej. W latach 1922–1924 wykładał historię żydowską w Instytucie Pedagogicznym w Wiedniu[3].

Działalność polityczna

W 1924 roku wyemigrował do Brytyjskiego Mandatu Palestyny, gdzie bardzo szybko został członkiem sekretariatu związku zawodowego Histadrut i członkiem kolegium redakcyjnego gazety Dawar (w latach 1944–1949 jej redaktorem naczelnym). Wyrazem jego coraz większego zaangażowania politycznego w życie społeczności żydowskiej w Palestynie było członkostwo w II Radzie Narodowej (lata 1925–1931). W latach 1930–1932 razem z Chaimem Arlosoroffem był redaktorem gazety partyjnej Achdut ha-Awoda. Równocześnie kierował Departamentem Edukacji i Kultury Światowej Organizacji Syjonistycznej. Był członkiem delegacji Agencji Żydowskiej w Zgromadzeniu Ogólnym ONZ, gdy 27 listopada 1947 roku przegłosowano rezolucję nr 181 w sprawie podziału Palestyny na dwa państwa: żydowskie i arabskie. Po proklamacji niepodległości Izraela zmienił swoje nazwisko na brzmiące bardziej hebrajsko – Szazar. W pierwszych wyborach parlamentarnych w styczniu 1949 roku wystartował z listy wyborczej Mapai. Został wybrany do Pierwszego Knesetu, a następnie objął obowiązki ministra edukacji w pierwszym rządzie Dawida Ben Guriona. Były to niezwykle trudne lata, gdy nowe państwo odbudowywało się po I wojnie izraelsko-arabskiej, borykało się z trudnościami budowy podstawowej infrastruktury, a jednocześnie były to lata masowej imigracji Żydów przyjeżdżających do Izraela z całego świata. Rodziło to wielkie trudności zapewnienia oświaty i nauki języka hebrajskiego, który miał być podstawowym narzędziem tworzenia spójności narodowej. W lipcu 1949 roku Szazar doprowadził do uchwalenia Prawa o Obowiązkowej Edukacji. Było to niewątpliwie jedno z jego największych osiągnięć w resorcie[6]. Szazar zasiadał w Drugim Knesecie i Trzecim Knesecie. W 1952 roku został członkiem Komitetu Wykonawczego Agencji Żydowskiej[7]. W 1956 roku zrezygnował z mandatu poselskiego (który objął po nim Jisra’el Kargman[8]), i w latach 1956–1960 pełnił obowiązki przewodniczącego Komitetu Wykonawczego Agencji Żydowskiej[7].

Prezydent Izraela

Zalman Szazar i kanclerz Niemiec Konrad Adenauer, maj 1966

Po śmierci 23 kwietnia 1963 roku prezydenta Jicchaka Ben Cewi, pojawiła się potrzeba wybrania nowego prezydenta Izraela. W wyborach przeciwko Zalmanowi Szazar wystartował były minister handlu i przemysłu Perec Bernstein. Szazar zdecydowanie wygrał w pierwszej turze wyborów i 21 maja 1963 został 3. Prezydentem Izraela. W dniu 26 marca 1968 roku ponownie wygrał w wyborach i został prezydentem na drugą kadencję[6].

Podczas jego kadencji przeniesiono siedzibę prezydenta do jej obecnej lokalizacji przy ulicy HaNasi w Jerozolimie. Rezydencja została przekształcona w centrum comiesięcznych spotkań intelektualistów, naukowców i pisarzy. Szazar podejmował duże wysiłki na rzecz realizacji projektu badania Żydów w diasporze. Projekt ten realizowano we współpracy z Uniwersytetem Hebrajskim w Jerozolimie. Szazar w przeciwieństwie do wielu izraelskich polityków, pozostał wierny religii. W jego rezydencji wybudowano synagogę, w której zawsze odbywały się nabożeństwa w szabat i święta żydowskie. Utrzymywał kontakty z ruchem chasydzkim. Promował język jidysz i kulturę Żydów z Europy Wschodniej[9]. Kiedy w 1964 roku spotkał się z papieżem Pawłem VI, Szazar odczytał werset z Księgi Micheasza 4,5:

„Choćby wszystkie ludy występowały, każdy w imię swego boga, my jednak występować będziemy w imię Pana, Boga naszego, zawsze i na wieki”[10].

W 1966 roku otrzymał Nagrodę Bialika z literatury[11]. Z urzędu prezydenta ustąpił 23 maja 1973 roku. Zmarł 5 października 1974 roku w Jerozolimie. Został pochowany na Wzgórzu Herzla w Jerozolimie.

Znaczenie

Szazar odegrał ważną rolę w rozwoju ruchu syjonistycznego i tworzeniu państwa Izrael. Równocześnie włożył wielki wkład w rozwój żydowskiej literatury, szczególnie w języku hebrajskim i jidysz. Odegrał pionierską rolę wprowadzając krytykę biblijną w języku hebrajskim. Był także tłumaczem. Na jego cześć nazwano utworzone w 1973 roku w Jerozolimie Centrum Zalmana Szazara, które koncentruje się na publikowaniu prac dotyczących historii żydowskiej.

Publikacje

  • Kochvei Boker. Tel Awiw: Am Oved Publishers, 1950.

Przypisy

  1. Ami Isseroff: Zalman Shazar – Biography. [w:] Zionism & Israel Information Center [on-line]. [dostęp 2012-09-29]. (ang.).
  2. Zalman Shazar. Jewish Virtual Library. [dostęp 2012-09-29]. (ang.).
  3. a b Shazar (Rubashov), Shneur Zalman. [w:] Encyclopaedia Judaica [on-line]. [dostęp 2012-09-29]. (ang.).
  4. Zalman Shazar, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2012-09-29] (ang.).
  5. Batszewa Kacnelson (ang.) – profil na stronie Knesetu.
  6. a b Zalman Shazar. [w:] Israel Ministry of Foreign Affairs [on-line]. [dostęp 2012-09-29]. (ang.).
  7. a b Zalman Szazar (ang.) – profil na stronie Knesetu.
  8. Members of the Third Knesset. knesset.gov.il. [dostęp 2019-05-04]. (ang.).
  9. Israel Goldstein: My World as a Jew: The Memoirs of Israel Goldstein. Associated University Presses, 1984, s. 341–342. ISBN 978-0-8453-4780-5. [dostęp 2012-09-29]. (ang.).
  10. Israel. [w:] American Jewish Year Book 1965 [on-line]. 1966. [dostęp 2012-09-29]. (ang.).
  11. List of Bialik Prize recipients 1933–2004. [w:] Tel Aviv Municipality [on-line]. [dostęp 2012-10-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-12-17)]. (hebr.).

Bibliografia

  • Zalman Szazar (ang.) – profil na stronie Knesetu.

Linki zewnętrzne

  • The Zalman Shazar Center. [w:] The Zalman Shazar Center [on-line]. [dostęp 2012-10-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-09-08)]. (ang.).
  • Zalman Szazar – biografia. Izrael.badacz.org. [dostęp 2012-10-03]. (pol.).

Witaj

Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.

Źródło

Zawartość tej strony pochodzi stąd.

Odsyłacze

Generator Margonem

Podziel się