 |
Ten artykuł od 2011-06 wymaga zweryfikowania podanych informacji. |
 |
Ten artykuł dotyczy stworzenia, którego istnienia nie potwierdza współczesna zoologia. |
 Artystyczne wyobrażenie | |
| Inne nazwy |
Człowiek śniegu, Kanguli, Migoi, Meh-teh i inne |
|---|---|
| Pierwsze doniesienia |
XIX wiek |
| Oficjalny status | |
| Miejsce rzekomego występowania |
Wysokogórskie rejony Himalajów (Indie, Nepal, Tybet, Bhutan) |
Yeti – przyjęta powszechnie na Zachodzie nazwa mitycznego przedstawiciela niezidentyfikowanego gatunku (gatunków) zwierzęcia lub człowieka, występującego jakoby w odludnych, wysokogórskich rejonach Himalajów (Indie, Nepal, Tybet, Bhutan) oraz Syberii[1]; obiekt badań kryptozoologii. Tybetańczycy tę rzekomą, tajemniczą, budzącą strach istotę nazywają kanguli, Nepalczycy natomiast yeti[2].
Wiara w istnienie yeti jest dość powszechna wśród tubylców. Tajemnicze istoty były również kilkunastokrotnie obserwowane przez zachodnich podróżników himalaistów, znacznie częściej jednak zauważano przypisywane im odciski stóp na powierzchni śniegu (pierwsze wzmianki w zachodniej literaturze z XIX wieku). Zoologowie po raz pierwszy dowiedzieli się o przypuszczalnym występowaniu takiego stworzenia w 1832 roku. Anglik B.H. Hodgson pisał wtedy, że jego miejscowi tragarze uciekli wysoko w górach przed dużą, przypominającą małpę istotą. On sam jednak jej nie widział[2].
Na podstawie opisów tubylców, analizy odkrytych śladów oraz relacji z domniemanych obserwacji, yeti można scharakteryzować jako dużą, dwunożną istotę, o postawie wyprostowanej, silnie owłosioną lub raczej pokrytą ciemnym, rzadziej rudym albo srebrzystym futrem, zbliżoną wyglądem do niedźwiedzia, wielkiej małpy człekokształtnej czy wręcz istoty ludzkiej. Niekiedy mowa jest o zbliżonej do ludzkiej budowie twarzy i łap (dłoni), itp. Według innych relacji są to istoty podobne do wielkich małp.
Przeważająca liczba kryptozoologów zaprzecza jednak istnieniu yeti, uważając je za istoty legendarne. Przemawia za tym brak przekonujących, bezpośrednich dowodów na ich istnienie, np. w postaci fotografii, zwłok czy wreszcie schwytania żywego osobnika tego gatunku.
Podjęto różne próby wyjaśnienia fenomenu yeti. Niektórzy (np. Desmond Doig, uczestnik wyprawy Edmunda Hillary’ego) uważają, że z yeti można utożsamiać przedstawicieli trzech różnych gatunków zwierząt. Duże, włochate zwierzęta atakujące owce, opisywane przez Szerpów, mogą być rzadkimi niedźwiedziami tybetańskimi (Ursus arctos pruinosis). Kolejnymi („małe yeti”) są gibbony (Hylobatidae), małpy z rodziny wąskonosych, chociaż Himalaje leżą poza uznawanym zasięgiem ich występowania. Trzeci to „właściwy” yeti, duża dzika małpa pokryta czarnym lub rudym futrem, dotychczas nieznana nauce.
Belgijski kryptozoolog Bernard Heuvelmans uważał yeti za żyjący gatunek wielkich małp człekokształtnych z rodzaju Gigantopithecus, znanych z wykopalisk w Azji Południowej i Wschodniej z okresu od 5 milionów do 100 tys. lat temu i nadał mu hipotetyczną nazwę łacińską Dinopithecus nivalis. Choć nie wiadomo do końca, jak poruszały się gigantopiteki, większość naukowców uważa, że ze względu na swą gigantyczną masę ciała nie były one zdolne do przemieszczania się na dwóch nogach i chodziły na wszystkich czterech łapach, jak robią to przez większość czasu współczesne goryle i szympansy, a to kłóci się z opisem dwunożnej istoty, jaką rzekomo jest Yeti.
Przez tych kryptozoologów, którzy wierzą, że Yeti jest istotą człekokształtną, jest on często uznawany za odmianę lub gatunek pokrewny Wielkiej Stopie, rzekomo żyjącej na terenie Ameryki. Opisy spotkań ludzi z tymi istotami często są podobne i w obu przypadkach najczęstszym „dowodem” ich istnienia są odciski stóp.
Himalaista Reinhold Messner wyraził przekonanie, że Yeti to rzeczywiste stworzenie, ale równocześnie przedstawił bardzo krytyczne stanowisko wobec twierdzeń o nieznanej człekokształtnej małpie żyjącej w Himalajach. Uważa on, że yeti to w rzeczywistości niedźwiedź tybetański. Jest to bardzo rzadki i słabo zbadany podgatunek niedźwiedzia brunatnego[7][8].
Przeprowadzone zostały analizy genetyczne próbek domniemanych włosów yeti, które dowiodły, że próbki te pochodzą od niedźwiedzi. Wstępne analizy sugerowały, że może być to nieznana forma niedźwiedzia, która mogła przetrwać w wysokich górach od plejstocenu, jednak późniejsze badania wskazują na uszkodzenie materiału genetycznego w próbce i że odpowiada on DNA współczesnego niedźwiedzia brunatnego, którego podgatunkiem jest niedźwiedź tybetański[7][8].
Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.
Zawartość tej strony pochodzi stąd.
