XI Liceum Ogólnokształcące im. Mikołaja Reja – liceum ogólnokształcące znajdujące się przy pl. S. Małachowskiego 1. Jedna z najstarszych stołecznych szkół średnich.
Historia
Powstanie szkoły wiąże się ze strajkami uczniów w Królestwie Polskim w 1905. W reakcji na te wydarzenia, 14 października 1905, car Mikołaj II wydał „Ukaz о prywatnych zakładach naukowych w guberniach Królestwa Polskiego", który zezwalał na nauczanie w językach polskim i litewskim w szkołach prywatnych wszystkich przedmiotów z wyjątkiem historii, geografii i języka rosyjskiego[1][2][3].
31 maja 1905 Kolegium Kościelne Zboru Ewangelicko-Augsburskiego w Warszawie przyjęło wniosek ks. Juliana Machlejda o wystąpienie do władz w celu uzyskania pozwolenia na otwarcie prywatnego zakładu naukowego męskiego, bez praw, z językiem wykładowym polskim[4]. 4 czerwca 1906 kurator Okręgu Naukowego Warszawskiego udzielił koncesji na prowadzenie zakładu[4].
1 września 1906 otwarto „Gimnazjum 8-io klasowe im. Mikołaja Reja, utrzymywane przez Zbór Ewangelicko-Augsburski w Warszawie”[5]. Pierwszym dyrektorem gimnazjum został Julian Machlejd, który pozostawał na tym stanowisku przez 11 lat[6].
W 1951 szkoła została upaństwowiona. Według rankingów Perspektyw szkoła znajduje się w czołówce warszawskich liceów.
Dewizą liceum, umieszczoną na fasadzie budynku, jest zwrot „MACTE ANIMO – SIC ITUR AD ASTRA” autorstwa rzymskiego poety – Publiusza Papiniusza Stacjusza. Można go tłumaczyć jako „Dalej młody człowieku – odwagi – tak idzie się do gwiazd!” (dosłownie znaczy „Złóż ofiarę duchowi, młodzieńcze, tak idzie się do gwiazd”).
Siedziba
1906 – 1 września w budynku prywatnej szkoły komercyjnej Edwarda Rontalera przy ul. Kaliksta 8 (obecnie ul. Śniadeckich) gimnazjum im. Mikołaja Reja rozpoczyna pierwszy rok nauki.
1908 – Szkoła przenosi się do wynajmowanego od Muzeum Przemysłu i Rolnictwa budynku przy ul. Składowej 3 (obecnie ul. Pankiewicza)[9].
1913 – Szkoła zostaje przeniesiona do własnego budynku przy pl. Małachowskiego 1, który później był rozbudowywany.
1922 – 27 marca odsłonięto tablicę pamiątkową, wmurowaną w ścianie westybulu szkolnego pomiędzy parterem, a pierwszym piętrem, poświęconą nauczycielom, byłym wychowankom i uczniom gimnazjum, poległym za Ojczyznę w latach 1918–1921: Roland Bauer (zm. 1920) i Apolinary Krupiński (1890–1920) – profesorowie, ochotnicy w szeregach 201 pp, Aleksander Berka (1896–1918), odznaczony pośmiertnie Krzyżem Niepodległości z Mieczami, Bronisław Ciecierzyński (1895–1917), Tadeusz Hordliczka (1898–1919), Jerzy Kozakowski (1901–1921), Stanisław Linowski (1900–1920), Witold Pfabe (1897–1920), Edward Edmund Pross (1900–1920), Karol Riedel (1893–1920), Jan Starzyński (ur. 1897), Edmund Straus (1898–1918), Antoni Teichfeld (1900–1919), Tadeusz Wrześniewski (1900–1920) i Jan Kłobukowski – byli wychowankowie oraz Tadeusz Marendowski (1898–1919), Alfred Ponge (1903–1920), Stefan Silberstein (1902–1920), Henryk Schönfeld (1897–1919) i Kazimierz Dobrzyniecki (1901–1921) – uczniowie[10].
1939 – W pierwszych dniach wojny budynek szkoły zostaje przekazany polskim władzom wojskowym na szpital.
1944 – Podczas powstania warszawskiego budynek szkolny był terenem walk powstańczych. Częściowo opanowany przez Polaków, częściowo przez Niemców, zyskał nazwę „Reduty Reja”, a forma toczonych tam walk nazwana „walkami korytarzowymi”. Po zakończeniu powstania część budynku szkolnego od ulicy Kredytowej do wysokości klatki schodowej została całkowicie zburzona.
1945 – Z inicjatywy ks. kapelana Feliksa Gloeha gimnazjum wznawia naukę w baraku przy ewangelickim kościele garnizonowym przy ul. Puławskiej. Następnie zajęcia przeniesiono do częściowo odbudowanego gmachu szkoły.
1965 – Zakończono rozbudowę budynku szkolnego w kierunku ulicy Królewskiej.
2011 – Powrót do historycznego adresu szkoły „plac Stanisława Małachowskiego 1”
↑StanisławS.UrbańskiStanisławS., Początkowe szkoły przyfolwarczne: studium z dziejów szkolnictwa prywatnego w Królestwie Polskim u schyłku XIX i XX w., „Rozprawy z Dziejów Oświaty”, nr 19, 1976, s. 107.
↑Henryk Skorek: Gimnazjum „wszechstronnie kształcące”. W: Nasz Wiek. Gimnazjum i Liceum imienia Mikołaja Kopernika w Łodzi 1906-2006. Zarys historyczny. Wspomnienia. Jan Kamiński (red.). Łódź: I Liceum Ogólnokształcące im. M. Kopernika w Łodzi. Stowarzyszenie Wychowanków Gimnazjum i Liceum im. M. Kopernika w Łodzi, 2006, s. 37. ISBN 83-908655-0-5.
↑Marian Marek Drozdowski: Warszawiacy i ich miasto w latach Drugiej Rzeczypospolitej. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1973, s. 181.
↑M.J. Chodakiewicz, J. Mysiakowska-Muszyńska, W.J. Muszyński, Polska dla Polaków! Kim byli i są polscy narodowcy, Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań 2015, s. 39, 186 ISBN 978-83-7785-747-2
↑Pankiewicza 3. Koedukacyjna Szkoła Spółdzielcza im. R Mielczarskiego. warszawa1939.pl. [dostęp 2017-10-13].
↑Kazimierz Bem, Słownik Biograficzny duchownych ewangelicko-reformowanych. Pastorzy i diakonisy Jednoty Małopolskiej i Jednoty Warszawskiej 1815-1939, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Semper, 2015, s.75-78.
↑Lewy Kazimierz [online], XI Liceum im. Mikołaja Reja w Warszawie [dostęp 2023-02-23](pol.).
Bibliografia
Księga Pamiątkowa Gimnazjum im. Mikołaja Reja utrzymywanego przez Zbór Ewangelicko-Augsburski w Warszawie 1906–1926. Warszawa: Skład Główny w Księgarni Sp. Akc. Książnica-Atlas, 1927.
Stanisław Konarski, Mirosław Ornowski, Szkoła im. Mikołaja Reja w Warszawie, Koło Wychowanków Gimnazjum i Liceum im. M. Reja, Warszawa 1993
Maria Rojkowa, Gimnazjum imienia Mikołaja Reya. Zarys historii szkoły, [w:] Jubileusz Parafii Ewangelicko-Augsburskiej Świętej Trójcy w Warszawie. 1581 – 1781 – 1981, oprac. Stanisław Adamski [i in.], Warszawa, Wyd. Kościoła Metodystycznego w PRL, [1985]
Alfred Figaszewski, Wzmacniaj ducha. 100-lecie Gimnazjum im. Mikołaja Reja w Warszawie, „Kalendarz Ewangelicki”, ISSN 0239-3476, R. 120, 2006
Linki zewnętrzne
Strona internetowa
Witaj
Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.