Transport porto rzeką Douro
Winnice górnego Douro przedstawione na azulejos na stacji kolejowej w Pinhão

Wina portugalskiewina produkowane w kontynentalnej części Portugalii i na Maderze. Portugalia jest ojczyzną klasycznych wzmacnianych win porto i madera, a także tradycyjnego rześkiego vinho verde[1][2][3]. Z czasem uznanie zyskały również wina stołowe, przede wszystkim czerwone[1]. Pod względem powierzchni upraw winorośli zajmuje z 243 tys. ha siódme miejsce[4] na świecie, a pod względem produkcji wina – dziesiąte[5]. Miejscowi winiarze wytwarzają go ok. 7 mln hl rocznie, z czego eksportuje się jedną trzecią[5].

Region winiarski Alto Douro (Górne Douro) był pierwszą oficjalnie ogłoszoną apelacją na świecie i znalazł się w 2001 roku na Liście Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Przyrodniczego UNESCO[6][7].

Historia

Markiz de Pombal na obrazie Louis-Michela van Loo i Josepha Verneta z 1766

Już w czasach rzymskich uprawiono w Portugalii winorośl oraz zapewne eksportowano wino[8]. Duży wkład w nasadzenia mieli licznie osiadający w kraju na początku średniowiecza cystersi[8]. Za czasów króla Dionizego I, zwanego też Rolnikiem i pochodzącego z dynastii burgundzkiej, rolnictwo i winiarstwo rozwinęło się tak, że dochody pozwoliły na organizację floty handlowej i sfinansowały wyprawy portugalskich żeglarzy w epoce wielkich odkryć geograficznych[9]. Za panowania Henryka Żeglarza zasadzono winorośl na Maderze.

Od XIV wieku prowadzono ożywiony handel z Anglią[3]. Kamieniami milowymi były wynegocjowanie przywilejów celnych z imperium brytyjskim (traktat z 1703) i wyznaczenie strefy produkcji porto w 1756[2][3][9]. Potrzebę ograniczenia obszaru pochodzenia winogron tak argumentował współautor projektu, João de Mansilha:

Uprawę winorośli wspiera reputacja wina; odnosi z niej pożytki handel, korzysta rolnictwo. A wszystko musi być tak mądrze ustalone, żeby spożyciu nie szkodziły zbyt wysokie ceny ani uprawie ceny za bardzo obniżone[9]

Klęska filoksery w XIX wieku nie oszczędziła winnic portugalskich[10]. Odnowienie upraw z wykorzystaniem odpornych podkładek trwało do początku XX wieku. Winnice na Azorach nie zostały odtworzone niemal w ogóle[11]. Choć winnice na kontynencie obsadzono na nowo, winiarstwo podupadło ze względu na przestarzałe metody produkcji i słabe dopasowanie do zmieniającego się rynku[3].

Areał winnic znacząco skurczył się na przełomie XX i XXI wieku: z 379 000 ha w 1990 do 243 000 w 2010[5]. Podniosła się za to jakość produktów. W latach 90. XX wieku dzięki zastrzykom z programów Unii Europejskiej winiarze unowocześnili metody produkcji, a produkowane w nowym stylu wina zyskały (zwłaszcza po zbiorach w 1994 i 1995) światowe uznanie[1][3][12][13][14].

Wina

Zbiory w regionie Vinho Verde

Portugalscy winiarze korzystają z bogactwa dobrych rodzimych szczepów winorośli, z których wiele uprawianych jest tylko w Portugalii[1][3][12]. Wina są produkowane przeważnie jako kupaże, wina jednoodmianowe są w zdecydowanej mniejszości[15]. Prócz klasycznych win porto i madera popularność zyskały wina stołowe.

Odmiany winorośli

Łączną liczbę uprawianych w Portugalii odmian winorośli szacuje się zwykle na 250-300, choć niektórzy podają nawet 500[15]. Rzadko w winnicy uprawia się tylko jeden szczep[15]. Wśród czerwonych odmian wyróżnia się touriga nacional, uważana za najszlachetniejszą z krajowych[15]. Inne popularne to m.in. castelão frances, trincadeira, touriga franca, tinta barroca, aragonez (tempranillo, tinta roriz), alicante bouschet i alfrocheiro[16][17]. Wśród białych rozpoznawalne są fernão pires, alvarinho, encruzado i znane jako surowiec na maderę verdelho[16].

Porto

 Osobny artykuł: Porto (wino).

Po raz pierwszy określenie wino porto pojawiło się w kwicie handlowym z 1675[7]. Wielkie piwnice winne zostały założone jeszcze w XVII wieku, a zyskały na znaczeniu w trakcie konfliktów angielsko-francuskich, kiedy to Portugalia stała się głównym dostawcą wina do Anglii[7]. Wzmocnione, przede wszystkim czerwone porto stało się ważnym towarem eksportowym, a jego produkcja stała domeną przede wszystkim angielskich piwnic winnych, istniejących do dziś w Vila Nova de Gaia (np. Warre, Croft, Quarles Harris, Taylor's), choć swoje posiadali także m.in. Holendrzy i Niemcy[2][7]. Fermentacja wina jest przerywana poprzez dodatek spirytusu winnego, znanego jako aguardente, dodawanego wcześniej niż w sherry[18]. Granice regionu produkcji porto zostały oficjalnie uznane 10 września 1756, a w terenie wyznaczone poprzez 335 granitowych znaczników geodezyjnych[7]. Prócz wyznaczenia strefy upraw inicjator przedsięwzięcia, markiz de Pombal zakazał koloryzowania wina i nawożenia winnic[2][9]. Sam spirytus winny może pochodzić z innego regionu[18]. Aż do 1986 roku wino musiało dojrzewać w Vila Nova de Gaia, mieście położonym nad rzeką Douro, naprzeciwko Porto[18].

Do produkcji porto dozwolonych jest 48 szczepów winorośli, klasyfikowanych w grupy jakościowe[19]. Najlepsze z nich to: touriga nacional, tinta cão, tinta roriz (tempranillo), tinta barroca, touriga francesa i trincadeira (tinta amarela)[10][19]. Tradycyjnie grona na moszcz były deptane (lagar), obecnie technika ta jest stosowana tylko na pokazach dla turystów[18][20]. Winnice są założone w trudnym terenie, na terasowanych zboczach nad rzeką Douro, a ich krajobraz został uhonorowany miejscem na Liście Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Przyrodniczego UNESCO[6][7][10].

Regiony winiarskie w Portugalii (legenda po kliknięciu)

Madera

 Osobny artykuł: Madera (wino).

Winnice na Maderze założono za panowania Henryka Żeglarza. Dawały one surowiec na lekkie wina, wzmacniane spirytusem winnym w celu konserwacji i eksportowane później nawet na Daleki Wschód i do Australii[21][22]. Podczas sześciomiesięcznego transportu w beczkach wino przegrzewało się do ok. 45 °C[21][22]. Okazało się, że doskonale wpływa to na charakter trunku. Z czasem transport w okolice podzwrotnikowe zastąpiono specjalnymi systemami ogrzewania w piecach, zwanymi estufas[21][23]. Madera największą popularnością w XVIII wieku cieszyła się w amerykańskich koloniach, a w XIX w Rosji[22][23]. Podstawowym szczepem przerabianym na to wino jest tinta negra mole[21][22][23].

Vinho verde

 Osobny artykuł: Vinho verde.

Do początku XX wieku rolnicy z prowincji Minho traktowali uprawę winorośli jako poboczne zajęcie. Nadal charakterystyczne jest znaczne rozdrobnienie winnic, a krzewy rosną nawet na płotach i słupach[24]. W 1908 oficjalnie został wyznaczony region produkcji Vinho Verde DOC[13]. Za czasów dyktatury António Salazara nie można było prowadzić upraw na większą skalę[13]. Vinho verde przeważało niegdyś jako wino czerwone, ale skorzystało z fali popularności win białych w latach 80. XX wieku i programów poprawy jakości, które umożliwiły eksport. Najważniejszą odmianą jest białe alvarinho.

Klasyfikacja win

System klasyfikacji win jest zbliżony do systemów znanych z innych krajów europejskich[3]. Najwyższą kategorią jest Denominação de Origem Controlada, odpowiadająca np. francuskiemu Appellation d’origine contrôlée[25]. Nieco mniejsze wymagania stawia się winom kategorii IPR, Indicação de Proveniencia Regulamentada. Liczne apelacje niegdyś mieszczące się w tej kategorii awansowały do grupy DOC[13]. Wina pochodzące z ogólniej określonego regionu stanowią grupę Vinho Regional[13][25]. Często są to wina wysokiej jakości, które nie są produkowane z odmian wymienionych jako oficjalne w wyższych kategoriach albo produkowane w okolicach, gdzie winorośl uprawiana jest na zbyt małą skalę, by producenci starali się o własną apelację. Najprostsze wina stołowe oznaczane są jako Vinho de Mesa[25].

Wina z konkretnego rocznika, mocniejsze niż minimum i leżakowane przynajmniej trzy lata (wina czerwone) albo rok (białe) mają prawo do predykatu jakościowego garrafeira[25].

Przypisy

  1. a b c d Tom Stevenson: The Sotheby's Wine Encyclopedia. Wyd. 4. Londyn: Dorling Kindersley, 2005, s. 328. ISBN 0-7566-1324-8. (ang.).
  2. a b c d Tom Stevenson: The Sotheby's Wine Encyclopedia. Wyd. 4. Londyn: Dorling Kindersley, 2005, s. 334. ISBN 0-7566-1324-8. (ang.).
  3. a b c d e f g Stuart Walton, Brian Glover: The Ultimate Encyclopedia of Wine, Beer, Spirits and Liqueurs. Hermes House, 1998, s. 104. ISBN 978-1840380859. (ang.).
  4. Wliczając uprawy na rodzynki i winogrona deserowe
  5. a b c Deutscher Wein Statistik, Mainz: Deutscher Weininstitut, 2011 [dostęp 2013-03-03] [zarchiwizowane z adresu 2012-11-19] (niem. • ang.).
  6. a b Stuart Walton, Brian Glover: The Ultimate Encyclopedia of Wine, Beer, Spirits and Liqueurs. Hermes House, 1998, s. 108. ISBN 978-1840380859. (ang.).
  7. a b c d e f Alto Douro Wine Region [online] [dostęp 2013-03-07] (ang. • fr. • ros. • hiszp.).
  8. a b Joachim Krieger: Portugalia. W: André Dominé: Wino. Wyd. 2. Ożarów Mazowiecki: Wydawnictwo Olesiejuk, 2009, s. 660. ISBN 978-83-7626-712-8. (pol.).
  9. a b c d Joachim Krieger: Portugalia. W: André Dominé: Wino. Wyd. 2. Ożarów Mazowiecki: Wydawnictwo Olesiejuk, 2009, s. 661. ISBN 978-83-7626-712-8. (pol.).
  10. a b c Hugh Johnson, Jancis Robinson: Wielki atlas świata win. Buchmann, 2008, s. 216. ISBN 978-83-7670-164-6. (pol.).
  11. Landscape of the Pico Island Vineyard Culture [online] [dostęp 2013-03-07] (ang. • fr. • ros. • hiszp.).
  12. a b Tom Stevenson: The Sotheby's Wine Encyclopedia. Wyd. 4. Londyn: Dorling Kindersley, 2005, s. 327. ISBN 0-7566-1324-8. (ang.).
  13. a b c d e Joachim Krieger: Portugalia. W: André Dominé: Wino. Wyd. 2. Ożarów Mazowiecki: Wydawnictwo Olesiejuk, 2009, s. 650. ISBN 978-83-7626-712-8. (pol.).
  14. Hugh Johnson, Jancis Robinson: Wielki atlas świata win. Buchmann, 2008, s. 211. ISBN 978-83-7670-164-6. (pol.).
  15. a b c d Joachim Krieger: Portugalia. W: André Dominé: Wino. Wyd. 2. Ożarów Mazowiecki: Wydawnictwo Olesiejuk, 2009, s. 665. ISBN 978-83-7626-712-8. (pol.).
  16. a b Joachim Krieger: Portugalia. W: André Dominé: Wino. Wyd. 2. Ożarów Mazowiecki: Wydawnictwo Olesiejuk, 2009, s. 666. ISBN 978-83-7626-712-8. (pol.).
  17. Hugh Johnson, Jancis Robinson: Wielki atlas świata win. Buchmann, 2008, s. 210. ISBN 978-83-7670-164-6. (pol.).
  18. a b c d Tom Stevenson: The Sotheby's Wine Encyclopedia. Wyd. 4. Londyn: Dorling Kindersley, 2005, s. 336. ISBN 0-7566-1324-8. (ang.).
  19. a b Tom Stevenson: The Sotheby's Wine Encyclopedia. Wyd. 4. Londyn: Dorling Kindersley, 2005, s. 335. ISBN 0-7566-1324-8. (ang.).
  20. Hugh Johnson, Jancis Robinson: Wielki atlas świata win. Buchmann, 2008, s. 220. ISBN 978-83-7670-164-6. (pol.).
  21. a b c d Stuart Walton, Brian Glover: The Ultimate Encyclopedia of Wine, Beer, Spirits and Liqueurs. Hermes House, 1998, s. 110. ISBN 978-1840380859. (ang.).
  22. a b c d Tom Stevenson: The Sotheby's Wine Encyclopedia. Wyd. 4. Londyn: Dorling Kindersley, 2005, s. 340. ISBN 0-7566-1324-8. (ang.).
  23. a b c Hugh Johnson, Jancis Robinson: Wielki atlas świata win. Buchmann, 2008, s. 222. ISBN 978-83-7670-164-6. (pol.).
  24. Joachim Krieger: Portugalia. W: André Dominé: Wino. Wyd. 2. Ożarów Mazowiecki: Wydawnictwo Olesiejuk, 2009, s. 654. ISBN 978-83-7626-712-8. (pol.).
  25. a b c d Tom Stevenson: The Sotheby's Wine Encyclopedia. Wyd. 4. Londyn: Dorling Kindersley, 2005, s. 329. ISBN 0-7566-1324-8. (ang.).

Linki zewnętrzne

  • ViniPortugal (ang. • port.)

Witaj

Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.

Źródło

Zawartość tej strony pochodzi stąd.

Odsyłacze

Generator Margonem

Podziel się