stan | |||||
46. stan od 16 listopada 1907 | |||||
| |||||
Dewiza: Labor omnia vincit | |||||
Państwo | |||||
---|---|---|---|---|---|
Stolica | |||||
Kod ISO 3166-2 |
US-OK | ||||
Gubernator |
Kevin Stitt (R) | ||||
Powierzchnia |
181 037 km²[1] | ||||
Populacja (2022) • liczba ludności |
| ||||
• gęstość |
22,6 os./km² | ||||
Strefa czasowa | |||||
Języki urzędowe |
de iure brak | ||||
Położenie na mapie USA | |||||
Strona internetowa |
Oklahoma (ⓘwymowa:/ˌoʊkləˈhoʊmə/) – stan w Stanach Zjednoczonych leżący w środku południowej części kraju. Graniczy od północy ze stanami Kansas i Kolorado, od wschodu ze stanami Missouri i Arkansas, od południa z Teksasem, od zachodu z Nowym Meksykiem.
Na terenie stanu dominują rozległe, równinne wyżyny. Równina wznosi się w kierunku zachodnim. Na wschodzie występują niewysokie pasma górskie, znane jako Kraina Ozark, z wyodrębnionym klimatem, także kulturowym.
Oklahoma zajmuje wysokie miejsce w kraju pod względem wartości produkcji paliw kopalnych, które obejmują ropę naftową i gaz ziemny[3].
Władzę ustawodawczą na szczeblu stanowym sprawuje dwuizbowa Legislatura Oklahomy, składająca się z liczącego 48 członków Senatu oraz Izby Reprezentantów, w której zasiada 101 deputowanych. Głównym organem władzy wykonawczej jest pochodzący z wyborów bezpośrednich gubernator, któremu podlegają urzędnicy i instytucje niższego szczebla[4].
Większość Oklahomy obejmują otwarte równiny i niskie wzgórza prerii. Wiele rzek, które przepływają przez Oklahomę, zostało spiętrzonych w celu utworzenia jezior, a stan ma więcej sztucznych jezior niż jakikolwiek inny stan w kraju[5]. Duże obszary leśne, takie jak góry Ouachita, są typowe dla wschodniej części stanu.
Na terenie stanu Oklahoma znajduje się 589 miast (city lub town), w tym 4 o liczbie ludności przekraczającej 100 000, 45 powyżej 10 000 mieszkańców, a 209 powyżej 1000 mieszkańców (2021 r.)[7].
Lista miejscowości zamieszkanych przez 5000 lub więcej osób (2021 r.)[7]:
Spis ludności z roku 2020 stwierdza, że stan Oklahoma liczy 3 959 353 mieszkańców, co oznacza wzrost o 208 002 (5,5%) w porównaniu z poprzednim spisem z roku 2010[8]. Dzieci poniżej piątego roku życia stanowią 6,5% populacji, 24,1% mieszkańców nie ukończyło jeszcze osiemnastego roku życia, a 16,1% to osoby mające 65 i więcej lat. 50,5% ludności stanu stanowią kobiety[9].
W 2010 roku najpowszechniej używanymi językami były[10]:
Według danych z 2019 roku 72,4% mieszkańców stanowi ludność biała (64,9% nie licząc Latynosów), 8,0% to rdzenna ludność Ameryki, 7,6% ma rasę mieszaną, 7,3% to czarni Amerykanie lub Afroamerykanie, 2,3% to Azjaci, 0,12% to Hawajczycy i mieszkańcy innych wysp Pacyfiku. Latynosi stanowią 11,1% ludności stanu[11].
Do największych grup należą osoby pochodzenia niemieckiego (11,4%), irlandzkiego (9,3%), meksykańskiego (9,0%), „amerykańskiego” (7,9%), angielskiego (7,2%) i afroamerykańskiego. Do innych większych grup należą osoby pochodzenia szkockiego lub szkocko–irlandzkiego (109,6 tys.), europejskiego (82,5 tys.), włoskiego (72,1 tys.), francuskiego (71,6 tys.) i holenderskiego (49 tys.). Liczbę Polaków oszacowano na 30 tys. (0,76%)[11].
Oklahoma posiada jeden z najwyższych odsetków populacji Indian w USA. Wśród nich największą grupą są Czirokezi[11].
Struktura religijna w 2014 roku[12]:
Wśród większości protestanckiej przeważają południowi baptyści i zjednoczeni metodyści, a polityczny i kulturowy konserwatyzm, który jest wynikiem ich obecności, włączają Oklahomę do tzw. pasa biblijnego. Fundamentalizm tych grup był główną przyczyną utrzymywania przez Oklahomę zakazu sprzedaży alkoholu aż do 1959 roku[15].
Głównymi pracodawcami w Oklahomie są usługi, następnie handel hurtowy i detaliczny, produkcja, finanse, ubezpieczenia i nieruchomości, transport i usługi komunalne, budownictwo i górnictwo[15].
Oklahoma należy do piątki stanów USA o największej produkcji ropy naftowej i gazu ziemnego. Chociaż pola naftowe przeważają we wschodniej części stanu, a pola gazu ziemnego na zachodzie, to szyby naftowe znajdują się na obszarze całej Oklahomy. Wschodnia Oklahoma to także region wydobywczy węgla bitumicznego[5].
Ponad połowa energii elektrycznej w Oklahomie wytwarzana jest przez elektrownie opalane gazem, a ponad jedna trzecia wytwarzana jest przez energię wiatru. W 2019 roku Oklahoma zajęła drugie miejsce w kraju pod względem wytwarzania energii elektrycznej z wiatru. Z racji kilku rzek i dużych zbiorników wodnych stan posiada także znaczne zasoby energii wodnej. W stanie nie ma elektrowni jądrowych[5].
Oklahoma jest jedynym stanem w USA, który produkuje jod i jednym z trzech, które produkują hel[6]. W parku stanowym Alabaster Caverns w pobliżu Freedom znajdują się największe na świecie złoża alabastru[16].
Trzy czwarte powierzchni stanu zajmują pola uprawne[6]. W stanie znajduje się 86 tysięcy farm (4. miejsce w kraju) o powierzchni 35,1 mln akrów[17].
Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.
Zawartość tej strony pochodzi stąd.