Wiciokrzew, suchodrzew (LoniceraL.) – rodzajroślin wieloletnich należący do rodziny przewiertniowatych (Caprifoliaceae). Rośliny zielne i pnące nazywane są wiciokrzewami, natomiast krzewy i niewielkie drzewa – suchodrzewami. Rodzaj liczy około 180 gatunków szeroko rozprzestrzenionych na całej półkuli północnej[4][5], na południe sięgając do Meksyku, północnej Afryki, Jawy i Filipin[6]. W Polsce występują trzy gatunki rodzime: wiciokrzew pomorski (L. periclymenum), czarny (L. nigra) i pospolity (L. xylosteum). Zadomowionymi antropofitami są wiciokrzew przewiercień (L. caprifolium), wiciokrzew tatarski (L. tatarica), wiciokrzew Maacka (L. maackii) i wiciokrzew Bella (L. × bella)[7]. Rośliny z tego rodzaju rosną zwykle w lasach i zaroślach[6].
Około stu gatunków uprawianych jest jako rośliny ozdobne, ze względu najczęściej na silnie pachnące, efektowne kwiaty i pnący pokrój, ewentualnie przydatność krzewów do nasadzeń w formie żywopłotów[6]. Jako roślina owocowa uprawiana jest odmiana wiciokrzewu sinegoL. caerulea var. kamtschatica znana pod nazwą jagody kamczackiej[8]. Kwiaty u tych roślin przeważnie są wonne, silnie zwłaszcza wieczorami i nocą, wytwarzają nektar i zapylane są przez owady i kolibry[6].
Morfologia
Pokrój
Pnącza osiągające ponad 10 m wysokości, krzewy o pędach łukowatych lub prosto wzniesionych, rzadko niewielkie drzewa do 5 m wysokości[6]. Pędy puste wewnątrz lub pełne, z białawym lub brązowym rdzeniem[5].
Rodzaj obejmuje zarówno rośliny wieczniezielone, jak i o ulistnieniu sezonowym[4][6]. Ulistnienie nakrzyżległe, rzadko okółkowe[5]. Blaszki liściowe zwykle osadzone na krótkich ogonkach, bez przylistków, czasem z przylistkami znajdującymi się między parą liści lub z linią łączącą nasady ogonków. U niektórych gatunków górne liście podkwiatostanowe siedzące lub połączone nasadami[5]. Blaszka zwykle całobrzega, długo zaostrzona na szczycie[6].
Zebrane w naprzeciwległe kwiatostany wierzchotkowe w kątach liści lub na szczytach pędów, często zredukowane do pary kwiatów, czasem pojedynczych lub trzech kwiatów. Czasem oś kwiatostanów silnie skrócona, tak że kwiaty są główkowato skupione[5]. Działki kielicha w liczbie 5, czasem 4[5], zwykle drobne[6]. Płatków korony jest 5 i są one zrośnięte w krótszą lub dłuższą rurkę, zakończoną dwiema wargami lub promieniście rozpostartymi łatkami. U L. hildebrandiana korona osiąga do 15 cm długości. Płatki mają barwę białą, purpurową, czerwoną lub żółtą. Pręcików jest 5. Zalążnia jest dolna, z 2, 3 lub 5 komorami zawierającymi liczne zalążki. Szyjka słupka pojedyncza, zakończona główkowatym znamieniem[6].
Jagody[5][9], czasem zrośnięte parami, barwy czerwonej, zielonej, niebieskoczarnej lub czarnej, zawierające pojedyncze lub liczne nasiona[5].
Nazewnictwo
W odniesieniu do rodzaju stosowane są dwie nazwy zwyczajowe w języku polskim – „wiciokrzew” i „suchodrzew”. Według adnotowanego wykazu gatunków flory polskiej pierwsza nazwa jest preferowana, a druga poboczna[7]. Autorzy podręcznika „Dendrologii” rozdzielają użycie tych nazw do poszczególnych podrodzajów i stosują nazwę rodzajową „wiciokrzew” w odniesieniu do gatunków z podrodzaju Caprifolium, obejmującego pnącza, i nazwę „suchodrzew” w odniesieniu do przedstawicieli podrodzaju Lonicera będących krzewami o prostych pędach[10]. Za autora określenia „suchodrzewka”, później „suchodrzew”, uważany jest Józef Jundziłł. Zwyczajowo krzewy z tego rodzaju zwane były „kolcowojem” i „smrodziną”, a pnącza „kozim powojem”, „retnią” i „wiertnikiem”, później też „kapryfolium”, „kozilistek”, „powój wonny” i „przewiercień”[10].
Rodzajową nazwę naukową nadał Linneusz na cześć Adama Lonitzera – niemieckiego lekarza i botanika z XVI wieku[11].
↑Michael A.M.A.RuggieroMichael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20](ang.).
↑ abGeoffreyG.BurnieGeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134.
↑ abcdefghLonicera Linnaeus. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2018-09-03].
↑ abcdefghiRoger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Volume I. London: Macmillan, 2002, s. 446. ISBN 0-333-73003-8.
↑ abZbigniewZ.MirekZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 111, ISBN 978-83-62975-45-7.
↑Maarten J. M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World: An Illustrated Encyclopedia of Vascular Plants. Richmond, Chicago: Kew Publishing, The University of Chicago Press, 2017, s. 421-425. ISBN 978-1842466346.
↑BartB.JacobsBartB., FredericF.LensFredericF., ErikE.SmetsErikE., Evolution of fruit and seed characters in the Diervilla and Lonicera clades (Caprifoliaceae, Dipsacales), „Annals of Botany”, 104 (2), 2009, s. 253–276, DOI: 10.1093/aob/mcp131 [dostęp 2023-08-24].
↑ abWłodzimierzW.SenetaWłodzimierzW., JakubJ.DolatowskiJakubJ., JerzyJ.ZielińskiJerzyJ., Dendrologia, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 2023, s. 761-776, ISBN 978-83-01-22018-1.
↑Marian Rejewski: Pochodzenie łacińskich nazw roślin polskich. Warszawa: KiW, 1996. ISBN 83-05-12868-7.brak strony w książce
↑Lonicera. [w:] The Plant List. Version 1.1 [on-line]. [dostęp 2018-09-03].
