Pisał wielogłosowe utwory religijne i świeckie do tekstów polskich i łacińskich, m.in. Mikołaja Reja, Andrzeja Trzecieskiego i Jakuba z Iłży. Do naszych czasów przetrwało tylko kilka jego utworów: trzy łacińskie motety, 4 polskie pieśni, 4 polskie psalmy (wszystkie czterogłosowe) oraz kilka utworów jednogłosowych. Jego pieśni polskie stanowią realizację ideałów reformacji w muzyce (rezygnacja z łaciny na rzecz języka narodowego, prostsza rytmika głosów w kompozycjach wielogłosowych zwiększająca czytelność tekstu, większy procent utworów o charakterze bardziej świeckim, przeznaczonych do wykonywania przez niezawodowych muzyków). Wiadomo też, iż zajmował się poezją polską i łacińską[3].
Muzykę jego znamionuje mistrzostwo techniki kontrapunktycznej nawiązującej w stylu do polifonii franko-flamandzkiej.
Jego Modlitwa gdy dziatki spać idą (Już się zmierzcha...) oraz Kryste dniu naszej światłości są w repertuarach bardzo wielu zespołów chóralnych, a psalm Ego sum pastor bonus uświetnia niejedną ucztę kulturalną w Polsce i Europie.
Rezonans
Twórczość Wacława z Szamotuł odbiła się szerokim echem: XX-wieczny kompozytor, Henryk Mikołaj Górecki, kilkakrotnie użył głosu tenorowego pieśni Już się zmierzka w formie cytatu: w Chorale w formie kanonu, w Muzyce staropolskiej op. 24, i wreszcie w (I) kwartecie smyczkowymJuż się zmierzcha op. 62 (1988).
Istnieje również missa parodiaIn te Domine speravi, której autorstwo długo przypisywane Janowi Fabriciusowi z Żywca (zm. ok. 1665)[6] podaje się obecnie w wątpliwość, przesuwając datę powstania mszy na ok. 1595 rok[7].
Zachowane utwory
Wszystkie utwory, jeśli nie zaznaczono inaczej, przeznaczone są na 4-głosowy chór a cappella.
I któż będzie przemieszkiwał (Domine, quis habitabit, Psalm 14. tł. Andrzej Trzecieski)
Nakłoń, Panie, ku mnie ucho Twoje (Inclina, Domine, aurem Tuam, Psalm 86. (85.) w tłum. pol. Mikołaja Reja)
Alleluia, chwalcie Pana (Laudate Dominum omnes gentes, Psalm 117. (116.) w tłum. pol. Mikołaja Reja?)
Jest również autorem następujących utworów: Dekalog mniejszy, Dekalog więtszy, Pieśń a prośba człowieka krześcijańskiego.
Oprócz tego wiadomo, że skomponował m.in. 8-głosową Mszę (zag.), Lamentacje i pasję (zag.) oraz szereg innych utworów łacińskich.
Nagrania płytowe
Sub Ursae. Under the Northern Sky. Complete Works of the Polish Renaissance Master Wacław z Szamotuł (Venceslaus Schamotulinus) Wyk. Cracow Singers, Marc Lewon - lutnia, Agnieszka Budzińska-Bennett - kierownictwo artystyczne (Raumklang 2018, RK 3801). Album zawiera premierowe nagranie odnalezionej i zrekonstruowanej najdłuższej kompozycji Wacława z Szamotuł, Lamentationes.
Płyta CD z wszystkimi zachowanymi utworami Wacława z Szamotuł. ilcanto.art.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-09-28)]. (7 utworów w języku polskim + 3 motety łacińskie), do odsłuchania Pieśń o Narodzeniu Pańskim w formacie mp3, wyk. zespół Il Canto, wyd.
Fragmenty płyty CD z utworami Wacława z Szamotuł do odsłuchania – niemal wszystkie zachowane utwory – oprócz In Te, Domine, speravi; na płycie także Missa PaschalisMarcina Leopolity, wyk. zespół Collegium Vocale, wyd. Dux; album zdobył Fryderyka 2001 w dziedzinie Album roku – muzyka dawna
Tallis, Wacław z Szamotuł, Pękiel – 4 pieśni i 3 psalmy w języku polskim, wyk. Affabre Concinui, wyd. A&C; z tej płyty utwory: Modlitwa gdy dziatki spać idą oraz Alleluja, chwalcie Pana w formacie mp3
Rex – Muzyka Złotego Wieku w Polsce – płyta z nagraniem Pieśni o narodzeniu Pańskim w wyk. zespołu Trombastic, wyd. Dux
Muzyka Polskiego Renesansu -w wykonaniu Zespołu Ars Nova – płyta zawiera nagrania dwóch utworów Wacława z Szamotuł: Modlitwa, gdy dziatki spać idą i Kryste dniu naszej światłości wyd. [TRAVERS 2006]
Przypisy
↑Tak w Grove Dictionary i w MGG. Liczne inne, prawdopodobnie starsze źródła podają „ok. 1526”: MałgorzataM.KosińskaMałgorzataM., Wacław z Szamotuł, [w:] Twórcy [online], Culture.pl, 2006 [dostęp 2024-03-27]., [1]
↑Pierwszy biograf Wacława z Szamotuł, Szymon Starowolski, podaje iż ten „zmarł w kilka zaledwie dni po śmierci swego króla [1572], nie doszedłszy nawet czterdziestego trzeciego roku życia” (Starowolski, 138), nowoczesna nauka jednakże przesuwa rok śmierci na ok. 1560 – Encyklopedia muzyczna PWM, Grove Dictionary, MGG i in.
↑ abcTak w Grove Dictionary i w MGG, aczkolwiek niektórzy [2] podają, że kompozytor i poeta będący sekretarzem Chodkiewicza to dwie różne osoby.
↑Często tak określany na stronach internetowych, w wypracowaniach itd.: [3], [4].
↑Możliwa forma nazwiska Palestriny, Encyklopedia PWM n-pa, hasło Palestrina.