Włodzimierz Zonn | |
Data i miejsce urodzenia |
14 listopada 1905 |
---|---|
Data i miejsce śmierci |
28 lutego 1975 |
prof. dr hab. nauk fizycznych | |
Specjalność: astronomia | |
Alma Mater | |
Doktorat |
1935 – astronomia |
Habilitacja |
1948 – astrofizyka obserwacyjna |
Profesura |
1962 |
Praca naukowa | |
Uczelnia |
Uniwersytet Warszawski |
Instytut | |
Okres zatrudn. |
1938–1939, 1945–1975 |
Dyrektor | |
Instytut | |
Okres spraw. |
1950–1975[1] |
Prezes Zarządu | |
Stowarzyszenie | |
Okres spraw. |
1952–1955 i 1963–1973 |
Poprzednik |
Eugeniusz Rybka (w 1952) i Antoni Opolski (w 1963) |
Następca |
Stefan Piotrowski (w 1956) i Jerzy Stodółkiewicz (w 1973) |
Odznaczenia | |
Włodzimierz Zonn (ur. 14 listopada 1905 w Wilnie, zm. 28 lutego 1975 w Warszawie) – polski astronom, współtwórca warszawskiej szkoły astronomicznej.
Włodzimierz Zonn urodził się w rodzinie kurlandzkich Niemców jako syn Karola (dyrektora węzła kolejowego[2]) i Elżbiety, z domu Ruppel[3]. Miał dwóch braci: Grzegorza (ur. 1900) i Aleksandra (ur. 1902)[4], który został księdzem katolickim[5] oraz siostrę Marię (1903–1937), romanistkę, żonę malarza Eugeniusza Briańskiego[4]. Uczęszczał do szkół w różnych miastach Rosji. Uczył się m.in. w rosyjskiej szkole kadetów w Pskowie[3]. Język polski przyswoił sobie w wieku 16 lat[6]. W 1924 zdał egzamin dojrzałości jako ekstern przed komisją Kuratorium Okręgu Szkolnego w Wilnie[5]. W latach 1925–1931 studiował na Wydziale Matematyczno-Przyrodniczym Uniwersytetu Stefana Batorego (USB) w Wilnie. Astronomii uczył go prof. Władysław Dziewulski[7]. W 1927 został zastępcą asystenta na USB (jeden etat dzielił z Wilhelminą Iwanowską i Jerzym Jacyną; od następnego roku każde z nich miało swoje zatrudnienie)[8]. Magisterium uzyskał w 1931, a doktorat obronił w 1935 na podstawie pracy relacjonującej wyniki fotograficznych obserwacji 4 gwiazd zmiennych w gwiazdozbiorze Jaszczurki (opublikowanej w 1933 w Bulletin de l’Observatoire Astronomique de Vilno)[3]. Od 1 września 1938 pracował w Obserwatorium Astronomicznym Uniwersytetu Warszawskiego i prowadził obserwowacje w obserwatorium na szczycie Pop Iwan[6][5]. W 1939 jako podporucznik rezerwy został zmobilizowany i walczył w kampanii wrześniowej[3]. Został wzięty przez Niemców do niewoli i był osadzony w Oflagu VII A Murnau. Był uwięziony przez cały okres trwania II wojny światowej. W oflagu prowadził wykłady dokształcające z astronomii, matematyki i języka rosyjskiego[5]. Razem z malarzem Bohdanem Urbanowiczem był współzałożycielem obozowych liceów ogólnokształcącego i matematyczno-przyrodniczego[9]. Po oswobodzeniu z obozu przebywał krótko w Paryżu. We wrześniu 1945 powrócił do Warszawy i prowadził wykłady z astronomii ogólnej na Uniwersytecie Warszawskim (UW) oraz fizyki i matematyki na Politechnice[5]. W 1946 opublikował skrypt Astronomia ogólna, przygotowany podczas uwięzienia w oflagu. Wydanie ponowiono w 1949[5][3]. W 1947 otrzymał stypendium Instytutu Szwedzkiego, które umożliwiło mu staż w Obserwatorium Sztokholmskim w Saltsjöbaden pod kierunkiem Bertila Lindblada[3]. W Obserwatorium Sztokholmskim zebrał bogaty materiał spektroskopowy, którego analiza posłużyła mu za podstawę pracy habilitacyjnej. Habilitował się w 1948 na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu[7]. W 1950 otrzymał docenturę na Uniwersytecie Warszawskim, a następnie stanowisko profesora nadzwyczajnego[3][5]. Od 1950 jako dyrektor kierował Obserwatorium Astronomicznym UW (funkcję tę pełnił do śmierci w 1975[1]). W latach 1953 i 1960 był dziekanem Wydziału Matematyki-Fizyki-Chemii UW[10]. W 1962 został powołany na stanowisko profesora zwyczajnego[3][5]. Był również prezesem Polskiego Towarzystwa Astronomicznego (16 grudnia 1952 – 16 grudnia 1955 i 19 września 1963 – 12 lutego 1973). Popierał zakup teleskopu systemu Schmidta-Cassegraina średnicy 90 cm do Obserwatorium Astronomicznego UMK w Piwnicach[11]. Od 1962 przewodniczył Komitetowi Astronomii PAN. W czerwcu 1968 wszedł w skład Komitetu Honorowego oraz Komitetu Przygotowawczego obchodów 500 rocznicy urodzin Mikołaja Kopernika[12].
Włodzimierz Zonn był obserwatorem gwiazd zmiennych i specjalistą w dziedzinie astronomii gwiazdowej (analizy rozmieszczenia, kinematyki gwiazd i materii międzygwiazdowej), a także w zakresie astronomii pozagalaktycznej i statystyki astronomicznej. Przez całe życie zawodowe angażował się w popularyzację astronomii. W 1966 otrzymał Nagrodę „Problemów” za osiągnięcia w dziedzinie popularyzowania astronomii[13].
Zmarł z powodu nowotworu płuc[14]. On i jego żona Elwira Milewska-Zonn (1932–2001) są pochowani na cmentarzu ewangelicko-augsburskim w Warszawie (aleja 60, miejsce 79)[15][16].
Po raz pierwszy ożenił się z pochodzącą z wileńskiej żydowskiej rodziny kupieckiej Rachelą, z domu Zarecką (1903–1948)[2][17][18]. Z tego małżeństwa miał córkę Lidię, montażystkę filmów dokumentalnych[19]. Jego żoną była później Elwira Milewska-Zonn[16], współautorka kilku jego książek, tłumaczka języka rosyjskiego.
Formalnie był ewangelikiem, ale faktycznie agnostykiem, co nie przeszkadzało mu interesować się religią[5]. Miał lewicowe poglądy polityczne[2].
W 1932 wstąpił do loży masońskiej „Wolność Przywrócona”. Po 1961 był w loży „Kopernik”, która działała w głębokim utajnieniu. Używał imienia zakonnego Konstanty Wagner[14][20].
W 1974 podpisał List 15, w sprawie sytuacji Polaków w ZSRR, czym naraził się władzom Uniwersytetu Warszawskiego posłusznym Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Z tego powodu, rok później, gdy zmarł, na Bramie Głównej Uniwersytetu Warszawskiego nie umieszczono jego nekrologu ani czarnej flagi – wbrew obowiązującemu zwyczajowi[6].
Od września 1983 Polskie Towarzystwo Astronomiczne wyróżnia wybitnych popularyzatorów astronomii, wręczając im numerowane medale im. Włodzimierza Zonna. Medal numer 0 wręczono wdowie po nim Elwirze Milewskiej-Zonn. Medalem numer 1 odznaczono Stanisława Brzostkiewicza[16].
Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.
Zawartość tej strony pochodzi stąd.