1 września 1999 roku to oficjalna data powołania Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, który powstał z połączenia trzech istniejących w Olsztynie szkół wyższych: Akademii Rolniczo-Technicznej, Wyższej Szkoły Pedagogicznej oraz Warmińskiego Instytutu Teologicznego na mocy Ustawy z dnia 9 lipca 1999 r. o utworzeniu Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie (Dz. U. Nr 69, poz. 762). UWM łączy więc tradycje: pięćdziesięcioletnie ART, trzydziestoletnie WSP oraz ponad 450 lat kształcenia teologicznego na Warmii.
W dniu swego powstania UWM posiadał 12 wydziałów i 32 kierunki kształcenia oraz 24,5 tysiąca studentów. Uczelnia posiadała prawo do habilitowania w 6 dyscyplinach naukowych oraz do nadawania doktoratów w 13 dyscyplinach[4]. Pierwszym rektorem został prof. dr hab. Ryszard Górecki.
2008 – uruchomienie dziesięciu nowych kierunków studiów (m.in. mechatroniki i lekarskiego), po raz drugi UWM Uczelnią Przyjazną Studentom, otwarcie Zamiejscowego Ośrodka Dydaktycznego w Szczytnie
2009 – wyodrębnienie samodzielnego Wydziału Sztuki, pięćdziesiąta rocznica Kortowiady i dziesięciolecie powstania UWM; przejęcie i przekształcenie 103. Szpitala Wojskowego w Szpital Uniwersytecki
2012 – przekształcenie Zamiejscowego Ośrodka Dydaktycznego w Ełku w Wydział Studiów Technicznych i Pedagogicznych, likwidacja pozostałych ośrodków zamiejscowych, przekształcenie Gimnazjum i Liceum Akademickiego działającego przy UWM w samodzielną szkołę
2019 – uruchomienie Szkoły Doktorskiej UWM na bazie dotychczasowych studiów trzeciego stopnia, przekształcenie Wydziału Studiów Technicznych i Społecznych w Ełku w Filię UWM
Na dzień 1 października 2022 r. strukturę uczelni tworzyło 15 wydziałów, Szkoła Zdrowia Publicznego oraz Filia w Ełku. W ocenie parametrycznej jednostek naukowych, prowadzonej przez Komitet Ewaluacji Jednostek Naukowych 8 wydziałów posiada kategorię naukową A, 7 wydziałów kategorię B, a Szkoła Zdrowia Publicznego uzyskała kategorię C. Uniwersytet posiada 24 pełne uprawnienia uniwersyteckie (do nadawania stopni doktora i doktora habilitowanego) ma UWM po ostatniej ewaluacji[6][7][8].
W październiku 2007 r. został oddany do użytku nowoczesny gmach Biblioteki Uniwersyteckiej, zbudowany na terenie kampusu Kortowo II. Nowy budynek Biblioteki pozwolił na scalenie rozproszonych zbiorów i znacznie podniesie jakość oferowanych usług. Nowy inteligentny gmach może pomieścić półtora miliona zbiorów bibliotecznych, zapewnił 500 miejsc w czytelniach, 300 miejsc w pomieszczeniach ogólnodostępnych, takich jak: sale dydaktyczne i pokoje pracy grupowej. Biblioteka w nowym gmachu ma stać się prawdziwym centrum edukacyjnym Uniwersytetu i aktywną instytucją kulturotwórczą, przyjazną użytkownikom.
Uczelnia posiada wiele agend kulturalnych i sportowych, najbardziej znane to: Teatr Studencki Cezar, Chór im. prof. Wiktora Wawrzyczka, Zespół Pieśni i Tańca „Kortowo”, Akademicki Klub Turystyczny (działający od 1961 r.), Akademicki Klub Płetwonurków „Skorpena”, Studencka Agencja Fotograficzna „Jamnik” oraz Studenckie Koło Naukowe „Myszki”.
↑Jako 4 uczelnia w kraju (po wzorem Politechniki Poznańskiej, Wrocławskiej i Śląskiej), gdzie kształcenie teoretyczne odbywa się na uczelni, kształcenie praktyczne u pracodawcy. UWM planuje uruchomić kierunki: mechanika i budowa maszyn, inżynieria przetwórstwa żywności oraz inżynieria i zarządzanie produkcjąOlsztyn24 – W trosce o przyszłość Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego [online], www.olsztyn24.com [dostęp 2017-11-27](pol.).