Ukraina Słobodzka
Слобідська Україна
Слободская Украина
Państwa

 Ukraina
 Rosja

Stolica

Charków

Położenie na mapie
Mapa
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku
Terytoria pułków Ukrainy Słobodzkiej 1764. Zaznaczone współczesne granice państwowe i granice współczesnych obwodów Ukrainy.
Terytorium Hetmanatu (fiolet), Siczy (sepia) i Ukrainy Słobodzkiej (zieleń) w połowie XVIII wieku
Ukraina Słobodzka na mapie z 1802 r.

Ukraina Słobodzka (ukr. Слобідська Україна; ros. Слободская Украина) (znana także jako Słobodszczyzna) – kraina historyczno-geograficzna na pograniczu północno-wschodniej Ukrainy i południowo-zachodniej Rosji. Były to ziemie wchodzące w skład Carstwa Rosyjskiego, na których formowały się służące carowi półautonomiczne pułki kozackie. Na terenach tych prowadzone było także od połowy XVII wieku osadnictwo chłopów ukraińskich z terenów Prawobrzeża.

Terytorium

Ziemie Ukrainy Słobodzkiej leżą obecnie na terenie obwodów obwodu charkowskiego (większa część), sumskiego, ługańskiego i donieckiego Ukrainy i obwodów kurskiego, biełgorodzkiego (iwanowskiego) i woroneskiego Federacji Rosyjskiej. Głównym miastem części ukraińskiej jest Charków.

Ukraina Słobodzka graniczyła na zachodzie z Hetmanatem, na południu z Zaporożem i Chanatem Krymskim, na północy z Ziemią Moskiewską, na wschodzie granicę stanowił Don.

Obejmowała część Wyżyny Środkoworosyjskiej, sąsiadującą z nią Wyżynę Doniecką, południowo-wschodnią część Niziny Naddnieprzańskiej, oraz niewielką część Wyżyny Donieckiej.

Osadnictwo

Na skutek zniszczeń związanych z walkami prowadzonymi w trakcie Powstania Chmielnickiego na Słobodszczyznę zaczęła przenosić się ludność z należącego do Rzeczypospolitej Prawobrzeża. Na skutek tej kolonizacji powstały takie miejscowości jak Ostrogsk nad Cichą Sosną, Ochtyrka, Caroborysów, Gorodne, Lebiedyn, Boromla, Kołontajów, Krasnyj Kut założony przez osadników z Korsunia. W 1665 roku osadnicy założyli zaś miasteczko Marefa, a potem Żmijów. Najbardziej znanym miastem z tego terenu jest obecnie Charków, które założyło około 1654 roku trzydzieści siedem rodzin. Fakt zakładania miast przez ludność z terenów Ukrainy Prawobrzeżnej potwierdza toponimia – wiele nazw nowo zakładanych miejscowości jest identyczna z nazwami istniejących miejscowości na Ukrainie Prawobrzeżnej. Kolonizacja ukraińska wzmogła się jeszcze w latach 70. XVII wieku, gdy trwała wojna Rzeczypospolitej z Turcją. Kolonizacja moskiewska z północy była prowadzona równolegle, w związku z czym zdarzało się, że obok siebie funkcjonowały dwie miejscowości o tej samej nazwie zakładane przez osadników moskiewskich (rosyjskich) i ukraińskich (kozackich).

W latach 80. XVII wieku w związku z powodami ekonomicznymi i utrudnieniami na polu religijnym związanym z różnicami prawosławia moskiewskiego i ukraińskiego, rozpoczął się proces „ucieczki” osadników na Prawobrzeże, co miała powstrzymywać m.in. Linia Izjumska[1].

Administracja

Ukraina Słobodzka od lat 80. XVII wieku była podzielona na pięć terytoriów pułkowych:

Całość terytorium podporządkowane było wojewodzie biełgorodzkiemu.

Fortyfikowanie

Tereny te Moskwa zabezpieczała poprzez budowę linii obronnych, najpierw była to ufortyfikowana Linia biełgorodzka z 2 ćwierci XVII wieku, potem Linia Izjumska w latach 80. XVII w., a potem wraz z przesuwaniem się kolonizacji na południe Linia ukraińska na pocz. XVIII w. Linie te miały za zadanie powstrzymywać najazdy Tatarów z Chanatu krymskiego, które podążały na Moskwę m.in. szlakiem murawskim, kałmuckim i izjumskim. Z uwagi na stałe zagrożenie najazdami tatarskimi wiele miast Ukrainy Słobodzkiej miało fortyfikacje bastionowe.

Likwidacja autonomii

Struktura słobodzkich pułków kozackich została zlikwidowana przez Moskwę w 1765 roku, ich terytorium przekształcone w gubernię słobodzko-ukraińską ze stolicą w Charkowie, a starszyznę kozacką Słobodszczyzny włączono do rosyjskiego systemu rang.

Miasta

Charków
Sumy

Najludniejsze miasta na Ukrainie Słobodzkiej współcześnie:

miasto populacja
(2016)[2] 		państwo obwód
1. Charków 1 449 732 Ukraina charkowski
2. Sumy 267 633 Ukraina sumski
3. Kramatorsk 159 445 Ukraina doniecki
4. Słowiańsk 114 437 Ukraina doniecki
5. Bachmut[a] 76 599 Ukraina doniecki
6. Rossosz 62 680 Rosja woroneski
7. Izium 49 727 Ukraina charkowski
8. Ochtyrka[b] 48 645 Ukraina sumski
9. Aleksiejewka 38 566 Rosja biełgorodzki
10. Wałujki 34 104 Rosja biełgorodzki

Uwagi

  1. ↑ Miasto jest także częścią Słowiano-Serbii.
  2. ↑ Miasto traktowane także jako część Ukrainy Lewobrzeżnej, jako przynależne do województwa kijowskiego Korony Królestwa Polskiego do 1647 roku.

Przypisy

  1. ↑ Polska wobec obecnej sytuacji na Ukrainie | Polityka wschodnia – export na rynek wschodni. politykawschodnia.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-30)]..
  2. ↑ http://ukrstat.gov.ua/druk/publicat/kat_u/2016/zb/06/zb_chnnu2016pdf.zip.

Bibliografia

  • Natalia Jakowenko, Historia Ukrainy do 1795 roku, przeł. Anna Babiak-Owad, Katarzyna Kotyńska, Warszawa 2011 Wydawnictwo Naukowe PWN, ISBN 978-83-01-16763-9.
  • Маслійчук В., Слобідська Україна, Київ 2008.
  • Багалій Д. І., Історія Слобідської Укаїни, Харків 1990.
  • Сумцов М., Слобожане, Харків 2002.
  • Юркевич В., Еміграція на схід і залюднення Слобожанщини за Б. Хмельницького, Київ 1932.
  • Serczyk A. W., Historia Ukrainy, Wrocław 2001, s. 114–117; s. 136–138; s. 159–160.
Krainy historyczne Ukrainy

Ukraina

Witaj

Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.

Źródło

Zawartość tej strony pochodzi stąd.

Odsyłacze

Generator Margonem

Podziel się