Niektóre z zamieszczonych tu informacji wymagają weryfikacji. Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu. |
Typologia antropologiczna – dział antropologii mający na celu opisanie zróżnicowania systematycznego wewnątrz gatunku Homo sapiens. Należy odróżniać klasyfikację rasy geograficznej od indywidualnych typów rasowych, najbliższym pojęciem dla rasy geograficznej z typologii indywidualnej jest formacja antropologiczna (pokrywające się granice przestrzenne).
Pierwszy podział na rasy zaproponował François Bernier, który wyróżnił białych Europejczyków, Murzynów, Azjatów i Lapończyków. Immanuel Kant z kolei wyróżnił czynnik klimatyczny, jaki miał ukształtować cztery rasy. Klimat zimny miał przyczynić się według niego do powstania rasy czerwonej, klimat suchy i gorący do powstania rasy żółtej, klimat wilgotny do powstania rasy białej, a wilgotny i ciepły do rasy czarnej.
W 1756 Karol Linneusz wyróżnił rasy ludzkie w zależności od zajmowanych kontynentów: Homo europaeus, Homo asiaticus, Homo afer, Homo americanus. Inna klasyfikacja Linneusza opierała się na podziale według barwy skóry i wprowadzała nazwy: Homo albus (biały), Homo cupreus (miedziany), Homo badius (żółty), Homo niger (czarny) i Homo fuscus (brązowy). Wymienia on także dwie odmiany Homo monstrosus (człowiek kaleki) i Homo ferus (człowiek zdziczały).
W 1784 J.F. Blumenbach zaproponował nową terminologię, mówiąc o rasach: kaukaskiej, amerykańskiej, mongolskiej, etiopskiej i malajskiej.
W 1812 G. Cuvier zastosował kryterium barwy skóry i podzielił gatunek ludzki na trzy wielkie rasy (odmiany): białą, żółtą i czarną. Ten zasadniczy podział utrzymał się do dziś.
Jan Czekanowski (1882–1965) za Cuvierem – przyjął istnienie trzech odmian, jednak w ich ramach wyróżnił 6 ras, z których trzy stanowią tzw. czyste formy odmianowe (rasa nordyczna, laponoidalna i nigrycka), a trzy (tzw. wtórne) powstałe w wyniku ustabilizowania się krzyżówek między formami czystymi (śródziemnomorska, armenoidalna i arktyczna).
Współcześnie, większość antropologów odrzuca istnienie rasy u ludzi (zobacz rasa człowieka).
Koncepcja ta pojawiła się w latach 80. XX wieku w oparciu o teorię systemów Ludwiga von Bertalanffy. W założeniach tej koncepcji antropologia powinna poza opisem biologicznych cech populacji, także badać wpływ czynników społecznych i kulturowych na biologiczne zróżnicowanie człowieka. W tej koncepcji także zrezygnowano z klasyfikacji ras na rzecz badania procesów zachodzących w biokulturowych systemach adaptacyjnych.
Część współczesnych antropologów kwestionuje w ogóle sens typologii antropologicznej. Odmiana w niektórych z powyższych założeń nie jest jednak wyróżniana na podstawie różnic genetycznych, a fenotypowych. Ale np. badania genetyczne[1], zwłaszcza związane z epidemiologią (głównie chorób, w których rolę odgrywają uwarunkowania genetyczne) wykazują zależność między rasą a częstością zachorowań na daną chorobę niezależnie od miejsca zamieszkania.
W 1999 69% antropologów w Stanach Zjednoczonych odrzucało pojęcie rasy, w Polsce w 2001 odrzucało to pojęcie 25% antropologów fizycznych, jednakże w badaniach ankietowych, na podstawie których zebrano te dane, wśród amerykańskich antropologów tylko 46% udzieliło w ogóle odpowiedzi na to pytanie, gdy w Polsce 94% ogółu respondentów[2].
Badania genetyczne przeprowadzone przez zespół Rebeki Cann i Marka Stonekinga pod opieką Allana Wilsona, opublikowane w 1987 Nature[3] wskazują na niski stopień zróżnicowania rasowego u żyjącego obecnie Homo sapiens. Według autorów różnice genetyczne w mitochodrialnym DNA między wskazywanymi rasami wynoszą 15%, w obrębie ras zaś 85%. Ich zdaniem różnice genetyczne międzygrupowe uzasadniające podział na rasy muszą wynosić 20–30%. U człowieka spośród 3 miliardów par zasad tylko kilkaset warunkuje intensywność pigmentacji skóry i morfologię twarzy. Kolejną sprawą, na którą należy zwrócić uwagę, jest fakt, że rasy ludzi wyodrębnia się głównie na podstawie kilku anatomicznych szczegółów budowy zewnętrznej ludzkiego ciała.
Szczegółową indywidualną typologię rasową wytworzył w antropologii kierunek morfologiczno-porównawczy. Wyróżniane tam typy elementarne to:
Wśród głównych typów rasowych pośrednich w Europie wyróżniono: typ alpejski, typ południowo-wschodni, typ sublaponoidalny, typ litoralny, typ bałtycki, typ atlantycki, typ pseudoalpejski, typ czuchoński, typ subnordyczny, typ dynarski, typ północno-zachodni, typ teutoński.
Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.
Zawartość tej strony pochodzi stąd.