| Data |
2 lutego 1920 | ||
|---|---|---|---|
| Miejsce | |||
| Wynik |
niepodległość Estonii, | ||
| Przyczyna | |||
| Strony traktatu | |||
| |||
| Przywódcy | |||
| |||
.jpg)
Traktat w Tartu – traktat pokojowy zawarty 2 lutego 1920 r. w Tartu między Estonią a Rosyjską Federacyjną Socjalistyczną Republiką Radziecką, który zakończył wojnę estońsko-bolszewicką[1]. Na mocy traktatu Rosja Sowiecka potwierdziła uznanie niepodległości Estonii, będącej do 1917 częścią Imperium Rosyjskiego i uznała swojego sąsiada po wieczne czasy.
W wyniku podpisania traktatu Rosja straciła na rzecz Estonii 41 tysięcy km² terytorium[2]. Traktat określał granicę sowiecko-estońską[3], stanowił również o zwrocie Estonii dzieł sztuki zrabowanych i wywiezionych do Rosji. W traktacie przewidziano możliwość powrotu do kraju Estończyków, którzy znaleźli się w Rosji Sowieckiej oraz zapłacie Estonii 15 milionów złotych rubli z tytułu udziału w życiu gospodarczym Rosji przedrewolucyjnej.
Głównymi sygnatariuszami traktatu byli Jaan Poska, reprezentujący Estonię, oraz Adolf Joffe jako przedstawiciel Rosji Radzieckiej.
Traktat zarejestrowano w Sekretariacie Ligi Narodów 12 lipca 1922 r. pod nr. 289[4].
Traktat został potwierdzony przez pakt o nieagresji zawarty 4 maja 1932 r.[5], precyzujący postanowienia protokołu Litwinowa z 1929 r. Pakt z 1932 r. przedłużono w 1934 r.[6] Suwerenność Estonii gwarantował też „układ o wzajemnej pomocy” z 28 września 1939 r.[7] W 1940 układy te zostały złamane przez okupację Estonii.
Do traktatu nawiązuje preambuła współczesnej konstytucji Estonii[3][8], a współczesne władze estońskie uznają go za nadal obowiązujący[9]. Włączenie wzmianki o nim do treści artykułów wstępnych estońskiej ustawy zasadniczej wywołało protesty polityków rosyjskich, bowiem dla Estończyków stanowi potwierdzenie tezy o nielegalności okupacji Estonii w latach 1940–1990, podczas gdy dla wielu Rosjan włączenie Estonii w obręb ZSRR odbyło się na drodze legalnej[8].
Spór o obowiązywanie bądź nie traktatu pokojowego z 1920 r. ma jednak wymiar nie tylko symboliczny, ale i praktyczny, bowiem granica estońsko-rosyjska ustalona po powtórnym zajęciu Estonii przez Armię Czerwoną w 1944 r.[1], a potwierdzona w traktatach sankcjonujących rozpad ZSRR w 1991 r., odbiega od linii ustalonej w 1920 r.[10][1] W szczególności zostawia po stronie rosyjskiej wschodni brzeg Narwy i okręg Pieczory[11]. W konsekwencji władze estońskie uznają obecną linię graniczną za „linię administracyjną” i „granicę tymczasową”, a nie za usankcjonowaną przez obie strony granicę państwową[11][1]. Jednocześnie władze współczesnej Rosji uznają problem wspólnej granicy za już ustalony i nie zgadzają się na jakiekolwiek pertraktacje w tej sprawie[1].
14 października 1920 r. w tym samym mieście podpisano również traktat regulujący stosunki między Rosją Sowiecką a Finlandią, dokument ten również znany jest pod nazwą traktatu z Tartu[2].
Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.
Zawartość tej strony pochodzi stąd.
