Toledo (łac.: Toletum, arab.: طليطلة Ṭulayṭulah) – miasto w środkowej Hiszpanii (ok. 70 km na południe od Madrytu), ok. 83 tys. mieszk. (2011) i pow. 232,1 km². Leży na wzgórzu w zakolu rzeki Tag. Stolica wspólnoty autonomicznejKastylia-La Mancha i prowincji Toledo. Ośrodek przemysłu lekkiego, spożywczego i rzemiosła artystycznego. Znany ośrodek turystyczny, kultu religijnego – siedziba prymasów Hiszpanii. Jeden z najcenniejszych klejnotów hiszpańskiej architektury. Wielu znanych ludzi i artystów urodziło się lub mieszkało w Toledo, m.in. Al-Zarkali, Garcilaso de la Vega, Eleonora z Toledo, Alfons X Mądry i El Greco.
W 192 p.n.e. zdobyta przez Rzymian, nazwana Toletum, była centrum administracyjnym i handlowym prowincji Hispania Tarraconensis;
Od V w. pod władzą Wizygotów, od rządów Liuvigilda (Leovigilda) w VI w. stolica ich państwa i centrum religijne (nadal arcybiskup Toledo jest prymasem Hiszpanii);
711–1085, pod panowaniem Maurów; Toledo było wielkim ośrodkiem rzemiosła, szczególnie produkcji broni i jedwabiu. Pozostawało jednak w cieniu Kordoby i Sewilli. W czasach kalifatu kordobańskiego przeżywało swój „złoty wiek”, odznaczający się koegzystencją muzułmanów, żydów i chrześcijan;
1036–85, po rozpadzie kalifatu kordobańskiego stolica jednego z najbogatszych państw (taifa) muzułmańskiego Al-Andalus, obejmującego centralną część Półwyspu Iberyjskiego;
VII–IX 1936 obrona Alkazaru przez zwolenników Francisco Franco przed siłami republikańskimi (w czasie wojny domowej 1936-39), później miasto opanowane przez frankistów.
Puerta del Sol
Zabytki
Katedra Najświętszej Marii Panny, po katedrze w Burgos, najbardziej znacząca budowla gotycka w Hiszpanii. Budowana w latach 1227-1493 na miejscu pierwszej katedry, zamienionej w czasach władzy Maurów na meczet. Na fasadach widać wpływy francuskiego gotyku. Wieża południowa nieukończona, jedynie zamknięta barokową kopułą.; wieża północna o wys. 90 m.
Przed wejściem do katedry krużganek z XIV w., przebudowany w XV–XVI i XVIII w. We wnętrzu, 5-nawowym, o dług. 112 m i szer. 56 m o wystroju barokowym – 22 kaplice, m.in.:
Capilla de San Juan, mieszcząca przebogaty skarbiec a w nim słynną monstrancję o wys. ok. 3,0 m, najważniejszy element procesji w Boże Ciało;
Capilla Mayor, ze wspaniałymi bogato rzeźbionymi ścianami ołtarza, po obu stronach którego znajdują się grobowce królów, książąt i biskupów;
Capilla Mozarabe, w której odprawiana jest msza według liturgii mozarabskiej (według obrządku Wizygotów, żyjących pod panowaniem Maurów);
Capilla Santiago, z mistrzowsko rzeźbionym grobowcem A. de la Luna i jego żony;
Alkazar, twierdza z XI wieku, po ciągłych uszkodzeniach odbudowywany. W trakcie oblężenia w 1936 r. całkowicie zniszczony. Odbudowany zgodnie z planami z czasów Karola V. Wewnątrz muzeum z pamiątkami po wojnie domowej;
Castillo de San Servando, średniowieczny zamek nad brzegiem Tagu;
San Juan de los Reyes z XV/XVI w., zbudowany w stylu izabelińskim początkowo miał zostać miejscem pochówku Królów Katolickich, zamiar zmieniono po zdobyciu Grenady;
San Roman z XII w., obecnie muzeum ze zbiorami z czasów Wizygotów;
Santo Cristo de la Luz z X/ XII w. przebudowany z meczetu, w stylu mudejar;
Santiago del Arrabal z XII w., w stylu mudejar;
klasztor del Cristo de la Vega z XI w. w stylu mudejar;
Santa Maria la Blanca z XII w., przekształcona z synagogi na kościół w XV w., z pięknymi wnętrzami w stylu mudejar; podobno najstarszy istniejący budynek synagogi w Europie;
Pałace, m.in. Palacio de Fuensalida z XV w.; pałac arcybiskupi z XVI/XVII w.; Galiana Palace z XIII w stylu mudejar;
Ratusz z XVII w.;
'Hospital de Tavera – Museum Duque de Lerma z XVI w. w stylu renesansowym;
Ruiny budowli rzymskich i średniowiecznych, m.in. bramy: Puerta Vieja de Bisagra z XI w., Puerta Nuevade de Bisagra z XVI w., Puerta del Sol z XIV w., w stylu mudejar, Puerta del Cambron – muzułmańska i XVI w;
Źródło: Agencia Estatal de Meteorología[1] (liczba dni z opadami dla wartości 1 mm, wysokość 515 m n.p.m., 1982-2010)
Demografia
Zmiany liczby ludności w Toledo:
Dane historyczne
Rok
Ludność
Zm., %
1991
59 000
–
1996
66 006
11,9%
2001
68 382
3,6%
2004
73 485
7,5%
2006
77 601
5,6%
2007
78 618
1,3%
Powyższe dane nie mają podanego źródła!
Stacja kolejowa w Toledo
Kolej
Linia kolejowa Toledo – Madryt Aranjuez została otwarta w 1858 przez królową Izabelę II. W mieście znajduje się stacja kolejowa Toledo zbudowana w 1919 w stylu neomudejar.
Galeria
Alkazar w Toledo znad brzegu Tagu
Widok znad Tagu na mury miejskie Toledo – sierpień 2006
39°51′23″N 4°01′30″W/39,856389 -4,025000
.jpg)
_Railway_Station_1.jpg)
.svg)
