 Historyczne centrum miasta z lotu ptaka | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Kraj | |||||
| Powiat | |||||
| Kod statystyczny |
CZ0632 588024 | ||||
| Burmistrz |
Roman Fabeš | ||||
| Powierzchnia |
24,86 km² | ||||
| Wysokość |
514 m n.p.m. | ||||
| Populacja (2022) • liczba ludności |
| ||||
| Kod pocztowy |
588 56 | ||||
| Tablice rejestracyjne |
JI | ||||
Położenie na mapie kraju Wysoczyna  | |||||
Położenie na mapie Czech  | |||||
 49°11′N 15°28′E/49,183333 15,466667
| |||||
| Strona internetowa | |||||
| Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO | |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Typ |
kulturowy |
| Spełniane kryterium |
II, IV |
| Numer ref. |
621 |
| Region[b] |
Europa i Ameryka Północna |
| Historia wpisania na listę | |
| Wpisanie na listę |
1992 |
Telcz (cz. ⓘTelč, niem. Teltsch) – XIV-wieczne, zabytkowe miasto w południowo-zachodnich Morawach w Republice Czeskiej, w kraju Wysoczyna, w powiecie Igława. W 2022 roku liczyło 5140 mieszkańców[1]. Historyczne centrum Telczy jest cennym, zabytkowym zespołem architektonicznym i jest wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego UNESCO.
Około 10 km na płn.-wsch. (okolice wsi Pavlov) znajdują się źródła rzeki Dyja.
Pierwotnie miasto nosiło nazwę Telec (pol. cielec = młody byczek), z czasem przekształconą na Teleč i miało formę męskoosobową. W aktualnej wersji nazwa "Telč" jest w języku czeskim rodzaju żeńskiego[2].
| Rok | 1869 | 1880 | 1890 | 1900 | 1910 | 1921 | 1930 | 1950 | 1961 | 1970 | 1980 | 1991 | 2001 | 2003 | 2006 | 2011 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Liczba ludności[3] | 4 733 | 5 272 | 5 079 | 4 785 | 4 647 | 4 533 | 4 420 | 4 288 | 5 146 | 5 367 | 5 875 | 6 049 | 6 053 | 6 053 | 5 883 | 5 540 |
Pierwsza wzmianka pisemna o mieście pochodzi z 1315 roku. W 1339 Karol IV Luksemburski oddał miasto w ręce Jindřicha III, pana na Hradcu z rodu Witkowców w zamian za graniczny zamek Bánov. Witkowcy przyczynili się do jego znacznej rozbudowy. Po 1354 Menhart z Hradca zbudował zamek, kościół, mury miejskie oparte o umocnienia wodne oraz gotyckie stare miasto. Miasto uzyskało przywilej dorocznego jarmarku oraz prawo miecza. W 1386 pożar zniszczył zachodnią połowę zabudowy rynkowej razem z kościołem i ratuszem. W 1423 miasto prócz zamku zdobyli husyci pod wodzą Jana Hvězdy z Vícemilic. Z czasem miasto uzyskało kolejne przywileje: warzenia piwa oraz solny[4].
Miasto rozkwitało od połowy XVI stulecia dzięki Zachariaszowi z Hradca. Miasto i zamek zostało przebudowane z udziałem włoskich architektów. Powstał miejski wodociąg. Założono szpital, gildie, nowe stawy. Po bezpotomnej śmierci Zachariasza miejscowość przechodzi w 1604 we władanie Wilhelma Slawaty, męża dziedziczki Łucji Otylii. W czasie wojny trzydziestoletniej miasto znacznie ucierpiało, m.in. splądrowane w 1645 przez Szwedów[4].
W 1655 w mieście osadzono jezuitów, którzy zbudowali kościół Imienia Jezus (1667) oraz przebudowali część starych budowli. Pod ich auspicjami powstało łacińskie gimnazjum, szkoła muzyczna, apteka i obserwatorium meteorologiczne[4].
Po wygaśnięciu Slawatów od 1712 miasto przechodzi najpierw w ręce rodu Lichtenstein-Kastelkorn, a następnie jego dziedziców pieczętujących się podwójnym herbem Podstatský-Lichtenstein, w których władaniu pozostanie aż do 1945 roku[4]. Po powstaniu styczniowym władze austriackie internowały w Telczy polskich powstańców, którzy przekroczyli granice cesarstwa. Trzech z nim zmarło i zostało pochowanych na miejscowym cmentarzu. W 2018 r. odsłonięto upamiętniające ich tablice[5]. Od 1898 roku przez miasto przechodzi kolej z Jihlavy do Schwarzenau w Dolnej Austrii[4].
W 1992 r. zabytkowe centrum miasta zostało zapisane na liście światowego dziedzictwa UNESCO.
.jpg)
Belp, Szwajcaria
Figeac, Francja
Rothenburg ob der Tauber, Niemcy
Šaľa, Słowacja
Waidhofen an der Thaya, Austria
Wilber, Stany Zjednoczone
| Kulturowe |
|
|---|---|
| Przyrodnicze |
Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.
Zawartość tej strony pochodzi stąd.
