| Diaspididae[1] | |
| Maskell, 1878 | |
 Dorosły, uskrzydlony samiec Aulacaspis rosae | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Rząd | |
| Podrząd | |
| Nadrodzina | |
| Rodzina |
tarcznikowate |
Tarcznikowate, tarczniki (Diaspididae) – rodzina owadów z rzędu pluskwiaków licząca około 2650 gatunków, w większości szkodników roślin uprawnych. Tarcznikowate pochodzą z Eurazji i Afryki Północnej, ale obecnie zostały zawleczone także na pozostałe kontynenty. Wiele z gatunków należących do rodziny ma duże znaczenie gospodarcze jako szkodniki roślin ozdobnych i szklarniowych.
Tarcznikowate są owadami niewielkimi, osiągają do kilku mm długości. Samce mniejsze od samic. Większość gatunków jest biała, lecz niektóre z nich są brązowe, czerwonawe, czarne lub nawet przeświecające, czy przezroczyste[2]. U osobników dorosłych występuje skrajny dymorfizm płciowy. Ciało samców podzielone jest na standardowe dla owadów tagmy: głowę, tułów i odwłok. Głowa wyposażona jest u nich 10-członowe czułki, a tułów zwykle w dwie pary skrzydeł. Przednie skrzydła są błoniaste, skąpo użyłkowane, tylne zaś przekształcone w rozpinacze. Samce mogą być także bezskrzydłe. Odnóża mają dobrze wykształcone, natomiast uwstecznieniu u dorosłych samców ulegają narządy gębowe, gdyż nie pobierają one pokarmu. U dorosłych samic natomiast typowe tagmy (głowa, tułów, odwłok) ulegają zlaniu, przez co ciało ma formę robakowatą lub miseczkowatą[3]. Trudno zauważalna jest u nich także segmentacja ciała[4]. Czułki położone są po stronie brzusznej części głowowej[5] i zredukowane do niesegmentowanych guzków[4]. Brak jest u nich odnóży[4][2]. Zredukowane są oczy[6]. W części tułowiowej ich ciała leży aparat gębowy i przednia lub tylna przetchlinka, a po bokach ciała mikro- i makrogruczoły rurkowe. W części odwłokowej mieszczą się kolce gruczołowe, a w pygidium, otwór analny i gruczoły przypochwowe[5]. Samice niektórych gatunków nigdy nie opuszczają zrzuconej drugiej wylinki i całe życie spędzają w jej wnętrzu[6]. Czwarty do ostatniego segmentu odwłoka są złączone i zesklerotyzowane w płaskie pygidium. Samice w stadium imago są beznogie. Tarcznikowate są skrajnymi hydrofobami[2].
Rozmnażanie partenogenetyczne lub płciowe[6].
Dymorfizm płciowy przejawia się zarówno w sposobie przebiegu przeobrażenia, jak i liczbie stadiów larwalnych. Samce przechodzą przeobrażenie podobne do holometabolii, w którym po dwóch nieprzyjmujących pokarmu stadiach zwanych przedpoczwarką i poczwarką owad rozwija się do dorosłej, uskrzydlonej postaci[6].
U samic występuje nieco zmodyfikowane przeobrażenie niezupełne, w którym dorosła, nieuskrzydlona postać przypomina formę niedojrzałą. U większości gatunków występują dwa stadia, lecz spotyka się także gatunki z pojedynczym, kompletnym przeobrażeniem oraz trzy stadia, w którym na końcu drugiego ma miejsce wstępny etap linienia (tzw. apolysis), którego efektem jest postać dorosła[6].
Cykl życiowy jest zróżnicowany w obrębie rodziny - zależnie od autorów liczba stadiów jest różna: Andersen i in. podają jeden do trzech[6], Howard i in. dwa[2], a Miller i in. trzy stadia larwalne u samic, natomiast u samców – trzy (Andersen i in.[6]), cztery (Howard i in.[2]) lub pięć stadiów larwalnych (Miller i in.[4]).
Dorosłych samic tarcznikowatych nie okrywa w drugim stadium larwalnym kutykula, lecz wytwarzają z niej nieprzytwierdzoną do powierzchni ciała[4] strukturę zwaną tarczką[6] – stąd polska nazwa zwyczajowa rodziny. Struktura tarczek jest zróżnicowana na poziomie rodzaju[4].
Występują kosmopolitycznie, z wyjątkiem regionów polarnych[4]. Diaspididae jest największą rodziną Coccoidea. Na świecie opisano ok. 2650 gatunków zgrupowanych w ok. 400 rodzajach[2]. W Europie opisano ok. 130 gatunków tarczników, w tym 60 zaliczanych jest do gatunków obcych. W Polsce stwierdzono 19 gatunków występujących na ozdobnych roślinach uprawianych w szklarniach[5].
Rodzina dzieli się na 5 plemion i 10 rodzajów o niepewnej pozycji taksonomicznej. Łącznie rodzina zawiera ok. 150 rodzajów (podział za Biolib.cz[7]):
Według Andersena i in. najbliżej spokrewnione z Halimococcidae[6].
Diaspididae są wysoko wyspecjalizowanymi pasożytami roślin[4]. Zależnie od rozmieszczenia geograficznego, występują na różnych roślinach-gospodarzach, jak np. na palmach z rodzajów: Areca, Butia, Calamus, Cocos, Dypsis, Raphia, Trachycarpus[2]. Wiele z nich to gatunki inwazyjne. W Polsce gatunki z tej rodziny stwierdzone na wielu roślinach ozdobnych[5].
Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.
Zawartość tej strony pochodzi stąd.
