|
Ten artykuł należy dopracować: przedstawiono sytuację tylko z polskiej perspektywy – artykuł powinien być przekrojowy. Pomóż go poprawić. Na stronie dyskusji mogą znajdywać się pomocne komentarze. |
Tłumacz przysięgły – regulowany wolny zawód o zadaniach służby publicznej, który specjalizuje się w przekładzie m.in. dokumentów procesowych, urzędowych i uwierzytelnianiu obcojęzycznych odpisów takich dokumentów oraz może poświadczać tłumaczenia i odpisy wykonane przez inne osoby. Do poświadczania tłumaczeń oraz poświadczania odpisów pism tłumacz przysięgły używa pieczęci, zawierającej w otoku jego imię i nazwisko oraz wskazanie języka, w zakresie którego ma uprawnienia, a w środku pozycję na liście tłumaczy przysięgłych[1]. Wyjątkiem są tutaj tłumaczenia i odpisy wykonywane w formie elektronicznej, które tłumacz opatruje kwalifikowanym podpisem elektronicznym (w przypadku odpisów uprawnienie to dotyczy tylko dokumentów w formie pisemnej, tzn. nie jest zgodne z ustawą wykonanie odpisu w formie elektronicznej, gdy dokumentem źródłowym jest również dokument elektroniczny)[2]. Na wszystkich poświadczonych dokumentach, które wydaje tłumacz przysięgły, wymienia się pozycję, pod którą tłumaczenie lub odpis są odnotowane w repertorium oraz należy stwierdzić, czy sporządzono je z oryginału, czy też z tłumaczenia lub odpisu (kopii). Jeżeli tłumaczenie wykonano z odpisu lub tłumaczenia, należy ponadto stwierdzić, czy odpis lub tłumaczenie są poświadczone i podać w takim wypadku podmiot poświadczający[3]. Tłumacz przysięgły wykonuje również tłumaczenia ustne, a ponadto sprawdza i poświadcza tłumaczenia z języka obcego na język polski albo z języka polskiego na język obcy sporządzone przez inną osobę oraz sporządza poświadczone odpisy pisma w języku obcym, a także sprawdza i poświadcza odpisy pisma w języku obcym sporządzone przez inną osobę[4].
Tłumacz przysięgły wykonuje tłumaczenia na rzecz osób prywatnych, a także na potrzeby organów państwowych (sądy, Policja, prokuratura itp.).
Wykonywanie zawodu tłumacza przysięgłego w Polsce reguluje ustawa o zawodzie tłumacza przysięgłego[5], która obowiązuje od dnia 27 stycznia 2005 roku.
Wynagrodzenie tłumaczy przysięgłych za czynności na rzecz sądów, prokuratur i organów administracji publicznej określa rozporządzenie ministra sprawiedliwości[6]. Lista wszystkich tłumaczy przysięgłych w Polsce znajduje się na stronach internetowych Ministerstwa Sprawiedliwości[7].
Zgodnie z ustawą[8] tłumaczem przysięgłym może zostać osoba fizyczna, która:
Egzamin przeprowadzany jest przed Państwową Komisją Egzaminacyjną pod patronatem ministra sprawiedliwości na podstawie odnośnego rozporządzenia[9] i składa się z dwóch części:
Egzamin uważa się za zdany w przypadku uzyskania pozytywnych ocen z obu części.
Kandydaci na tłumacza przysięgłego, którzy zdali egzamin z wynikiem pozytywnym, nabywają prawo do wykonywania zawodu oraz zostają wpisani na listę tłumaczy przysięgłych po złożeniu wobec ministra sprawiedliwości ślubowania według następującej roty:
Tłumacze przysięgli, którzy uzyskali uprawnienia na podstawie przepisów obowiązujących przed uchwaleniem ustawy o zawodzie tłumacza przysięgłego z dnia 25 listopada 2004, stali się tłumaczami przysięgłymi w rozumieniu obecnej ustawy pod warunkiem wpisu, na swój wniosek, na listę tłumaczy przysięgłych[11].
Tłumacze przysięgli podlegają odpowiedzialności zawodowej za niewykonywanie lub nienależyte wykonywanie obowiązków i zadań przewidzianych w ustawie[12]. Postępowanie toczy się przed Komisją Odpowiedzialności Zawodowej, działającą przy Ministrze Sprawiedliwości, i wszczynane jest na wniosek ministra sprawiedliwości lub wojewody (podmiot, który zlecił tłumaczenie, może zwrócić się do tych organów o skierowanie takiego wniosku)[13]. Komisja może orzec wobec tłumacza następujące kary[14]:
Kara upomnienia i nagany wpisywana jest do akt tłumacza[15], ale nie podlega publicznemu ujawnieniu[16], przez co nie rodzi dla tłumacza realnych negatywnych skutków.
Od orzeczenia Komisji przysługuje odwołanie do sądu apelacyjnego właściwego dla siedziby tłumacza[17].
W okresie rozbiorowym działalność tłumaczy przysięgłych na ziemiach polskich regulowały odpowiednie przepisy mocarstw zaborczych, dotyczące organizacji wymiaru sprawiedliwości i postępowania przed organami sądowymi. Po 1918 roku przepisy te pozostawały w mocy na odpowiednich obszarach II Rzeczypospolitej do czasu uchwalenia nowych, polskich przepisów w tym zakresie. Polskimi aktami prawnymi, odnoszącymi się bezpośrednio do powoływania tłumaczy przysięgłych i wykonywania przez nich zawodu, przed wejściem w życie obecnie obowiązującej ustawy były kolejno następujące rozporządzenia:
W latach 1928–1968 tłumacze powoływani byli przez ministra sprawiedliwości, a w latach 1968–2005 przez prezesów sądów wojewódzkich (po 1999 sądów okręgowych). Do wejścia w życie obecnej ustawy to również sądy wojewódzkie, wzgl. okręgowe sprawowały nadzór nad działalnością tłumaczy przysięgłych (obecnie robią to wojewodowie w zakresie kontroli prowadzenia repertorium oraz minister sprawiedliwości w zakresie prowadzenia listy tłumaczy, dokonywania na niej zmian i skreśleń; wojewodom i Ministrowi Sprawiedliwości służy również prawo kierowania do Komisji Odpowiedzialności Zawodowej wniosków o ukaranie tłumacza za niewywiązywanie się przez niego z ustawowych obowiązków).
Pieczęcie tłumacza przysięgłego początkowo (do 1953 r.) opatrzone były godłem państwowym oraz (do 1987 r.) oznaczeniem siedziby tłumacza. Do 1987 r. tłumacze używali odrębnych pieczęci do tuszu i do laku.
Wymogi dotyczące udokumentowania znajomości języka obcego początkowo nie były ściśle określone. Dopiero rozporządzenie z 1968 r. precyzowało, iż osoba ustanowiona tłumaczem przysięgłym powinna mieć ukończone wyższe studia filologiczne lub wyższe studium języków obcych albo też dowolną szkołę wyższą lub liceum ogólnokształcące z danym językiem obcym jako wykładowym. W tym ostatnim przypadku istniał ponadto wymóg złożenia z wynikiem pozytywnym egzaminu z tłumaczenia na język obcy i język polski ze szczególnym uwzględnieniem tekstów z dziedziny prawa. Rozporządzenie z 1987 r. ograniczało krąg osób uprawnionych do ustanowienia tłumaczem przysięgłym wyłącznie do osób, które posiadały dyplom ukończenia studiów wyższych na kierunku filologia lub lingwistyka stosowana. Zgodnie z regulacjami obu tych rozporządzeń ustanowienie tłumaczem przysięgłym mogło za zgodą ministra sprawiedliwości odbyć się w wyjątkowych przypadkach także po udokumentowaniu znajomości języka obcego innymi dokumentami.
Uchwalona w 2004 r. i obowiązująca do dziś ustawa o zawodzie tłumacza przysięgłego wprowadziła dla wszystkich bez wyjątku kandydatów na tłumacza przysięgłego wymóg złożenia z wynikiem pozytywnym egzaminu z tłumaczenia. Dodatkowo do 2011 roku obowiązywał bezwzględny wymóg posiadania studiów wyższych magisterskich na kierunku filologia lub studiów wyższych magisterskich innego kierunku wraz ze studiami podyplomowymi w zakresie tłumaczenia, odpowiednich dla danego języka. Wymóg posiadania wykształcenia filologicznego lub studiów podyplomowych w zakresie tłumaczenia został zniesiony ustawą o ograniczaniu barier administracyjnych[18], co spotkało się z krytyką Polskiego Towarzystwa Tłumaczy Przysięgłych i Specjalistycznych (TEPIS)[19]. Następnie w roku 2015 w ramach deregulacji dostępu do wykonywania niektórych zawodów zniesiono wymóg legitymowania się tytułem zawodowym magistra (dla spełnienia obecnego wymogu studiów wyższych wystarczający jest tytuł licencjata)[20].
W 2016 roku wprowadzono możliwość wydawania przez tłumaczy przysięgłych tłumaczeń w formie elektronicznej, opatrywanych kwalifikowanym podpisem elektronicznym[21].
Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.
Zawartość tej strony pochodzi stąd.