Sto dni reform
Nazwa chińska
Pismo uproszczone

百日维新

Pismo tradycyjne

百日維新

Hanyu pinyin

bǎirì wéixīn

Reformy roku Wuxu
Nazwa chińska
Pismo uproszczone

戊戌变法

Pismo tradycyjne

戊戌變法

Hanyu pinyin

wùxū biànfǎ

Sto dni reform (chiń. upr. 百日维新; chiń. trad. 百日維新; pinyin bǎirì wéixīn; reformy roku Wuxu, chiń. upr. 戊戌变法; chiń. trad. 戊戌變法; pinyin wùxū biànfǎ) – zakończony fiaskiem 104-dniowy ruch reformatorski w cesarskich Chinach. Ruch trwał od 11 czerwca do 21 września 1898 roku, podjęty został przez młodego cesarza Guangxu i reformatorów takich jak Kang Youwei, Tan Sitong, czy Liang Qichao. Próba reform zakończyła się zamachem stanu, dokonanym przez potężne konserwatywne stronnictwo pod przewodnictwem cesarzowej wdowy Cixi i uwięzieniem cesarza w areszcie domowym.

Tło historyczne

Klęska poniesiona w wojnie z Japonią z lat 1894-1895 była szokiem dla Chin, obnażając słabość rządów qingowskich[1]. Dużo mniejsza i zależna od Państwa Środka Japonia była zawsze postrzegana w Chinach jako kraj niższej kategorii, a jej armia nie dorównywała chińskiej ani liczebnością, ani uzbrojeniem[1]. Tymczasem odniosła w tej wojnie całkowite zwycięstwo, unicestwiając budowaną przez kilka lat chińską flotę[1]. Na mocy traktatu pokojowego z Shimonoseki Chiny musiały odstąpić Japonii Tajwan i Peskadory, zwierzchność nad Koreą i wypłacić kontrybucję w wysokości 230 mln taeli, równającą się trzyletnim dochodom państwa[1]. Co więcej porażka w tej wojnie spowodowała wzrost wpływów obcych mocarstw, szczególnie Rosji i Niemiec, które korzystając ze słabości Chin zaczęły zdobywać sobie eksterytorialne koncesje (Wlk. Brytania dołączyła Kowloon do Hongkongu i zajęła Weihaiwei, Niemcy – Jiaozhou)[1].

Przebieg

W 1898 roku Kang Youwei wystosował drugi memoriał do cesarza Guangxu. Pierwszy memoriał z 1888 roku nie został cesarzowi przedstawiony[2]. Tym razem jego apel spotkał się z aprobatą cesarza. Kang został zaproszony na audiencję u cesarza. Zachwycony pomysłami Kanga młody cesarz dokonał swoistego zamachu stanu, odsuwając od władzy konserwatywnych mandżurskich urzędników i otaczając się młodymi reformatorami ze środowiska Kanga[1]. W ten sposób rozpoczął się okres Stu dni reform, wzorowanych na japońskich reformach z okresu Meiji.

Między 11 czerwca a 21 września 1898 ukazało się ponad czterdzieści cesarskich dekretów[3]. Zapowiadały one m.in. reformę systemu egzaminów urzędniczych, wolność prasy, ustanowienie centralnego budżetu, zniesienie stanowisk synekuralnych, budowę sieci kolei, kopalni i nowoczesnych szkół[1].

Opozycja wobec reformatorów skupiła się wokół konserwatywnej elity rządzącej, głównie mandżurskiej, która uznała reformy za zbyt radykalne, proponując bardziej umiarkowane i długotrwałe zmiany. Byli wspierani przez ultrakonserwatywne elity w postaci m.in. Zhang Zhidonga, a ciche wsparcie gwarantował im Yuan Shikai i cesarzowa wdowa Cixi. O świcie 21 września 1898 roku przeciwnicy reform zorganizowali zamach stanu[1]. Młodego cesarza Guangxu internowano z rozkazu cesarzowej na południowej wyspie pałacowego jeziora, gdzie przebywał aż do śmierci w 1908 roku. Cixi została regentką przejmując w ten sposób realną władzę w kraju. Sto dni reform zakończyło się odwołaniem edyktów wydanych przez Guangxu oraz egzekucją sześciu reformatorów, nazwanych później "sześcioma męczennikami". Byli to: Tan Sitong, Kang Guangren (brat Kang Youweia), Lin Xu, Yang Shenxiu, Yang Rui, oraz Liu Guangdi. Dwóch liderów ruchu, Kang Youwei oraz jego uczeń Liang Qichao, uszło z życiem, uciekając do Japonii. Kang udał się następnie do USA, a później Kanady, gdzie w 1899 założył Stowarzyszenie Obrony Cesarza, domagające się wprowadzenia w Chinach monarchii konstytucyjnej. Po upadku cesarstwa powrócił do Chin.

Skutki

Obalenie stu dni reform było politycznym samobójstwem dynastii Qing[3][1]. Reformatorzy liczący na możliwość współdziałania z dworem obrócili się przeciwko niemu, zakładając na emigracji ugrupowania opozycyjne. Fiasko reform nastąpiło w momencie kulminacji procesu przekształcania się Chin w półkolonię zachodnich mocarstw[1], a dalsza polityka konserwatywnych elit doprowadziła wkrótce do klęski jaką było powstanie bokserów[3].

Dopiero sromotna klęska Chin w powstaniu bokserów dała impuls do reform w kraju. Egzaminy urzędnicze zniesiono w 1905 roku. Ponadto zmodernizowano szkolnictwo oraz wojsko wzorując się na modelu japońskim. Zrażone wcześniejszą polityką dworu społeczeństwo nie szukało już jednak porozumienia z nim. Taka sytuacja przyczyniła się znacząco do sukcesu chińskiej rewolucji z 1911 roku i obalenia monarchii.

Przypisy

  1. a b c d e f g h i j Jakub Polit: Chiny. Warszawa: Wydawnictwo Trio, 2004, s. 27-29. ISBN 83-88542-68-0.
  2. Edward Kajdański: Chiny. Leksykon. Warszawa: Książka i Wiedza, 2005, s. 107-108. ISBN 83-05-13407-5.
  3. a b c John K. Fairbank: Historia Chin. Nowe spojrzenie. Gdańsk: Wyd. Marabut, 1996, s. 210. ISBN 83-85893-79-2.

Witaj

Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.

Źródło

Zawartość tej strony pochodzi stąd.

Odsyłacze

Generator Margonem

Podziel się