Ten artykuł od 2010-05 wymaga zweryfikowania podanych informacji.
Należy podać wiarygodne źródła, najlepiej w formie przypisów bibliograficznych.
Część lub nawet wszystkie informacje w artykule mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte.
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.
Stary Testament
Köln-Tora-und-Innenansicht-Synagoge-Glockengasse-040.JPG
Ten szablon: pokaż • dyskusja • edytuj
Zwój Tory w języku hebrajskim
Fragment hebrajskiego tekstu Księgi Wyjścia rozdz. 20 (Dziesięć Przykazań) – Codex Orientales 4445
Starożytny fragment manuskryptu Septuaginty oznaczany jako LXXVTS 10a (zwój Proroków mniejszych) ok. I w. p.n.e.

Stary Testament – starsza część Biblii, przyjęta przez chrześcijaństwo. Judaistyczna (a za nią protestancka) wersja obejmuje 39 ksiąg (w judaizmie liczone jako 24; spisane głównie w języku hebrajskim), katolicka zawiera 46, a prawosławna w sumie 49-51 (księgi hebrajskie i greckie z Septuaginty).

Stary Testament razem z Nowym Testamentem tworzą Pismo Święte – Biblię.

Historia Starego Testamentu

Stary Testament powstawał w ciągu wielu wieków, najstarszym tekstem w nim zawartym jest Pieśń Debory z Księgi Sędziów, spisana w XII w. p.n.e. Cały kanon Starego Testamentu został ustalony pod koniec I w. n.e. Znanych jest kilka teorii co do wyboru ksiąg kanonicznych – uważa się np., że do kanonu weszły tylko te teksty, w których powstaniu dopatrywano się interwencji (natchnienia) Boga. Długotrwały proces formowania kanonu ST rozpoczął się w 622 p.n.e., kiedy król Jozjasz wprowadził reformę religijną.

Stary Testament był już w starożytności tłumaczony na język aramejski (Targum), samarytański (Pentateuch samarytański) i grekę. Najstarsze greckie tłumaczenie to Septuaginta, zostało ono zapoczątkowane w Aleksandrii w połowie III w. p.n.e. i miało być stworzone dla istniejącej tam gminy żydowskiej. Według legendy przekładu dokonano na polecenie faraona Ptolemeusza II Filadelfosa, który chciał zapoznać się z prawem żydowskim. Na rozkaz kapłana Eleazara 70 mędrców żydowskich przetłumaczyło księgi w ciągu 70 dni. W rzeczywistości przekład kolejnych ksiąg trwał ponad 100 lat.

Kanon żydowski

 Osobny artykuł: Tanach.

Istnieje wiele opinii na temat momentu ostatecznego ukształtowania się kanonu hebrajskiego. Przyjmuje się, że nastąpiło to pomiędzy II w. p.n.e., a II w. n.e. Po ustaleniu kanonu hebrajskiego działalność rozpoczęli Masoreci, którzy bardzo dokładnie kopiowali księgi – dzięki temu dysponujemy dzisiaj hebrajskimi tekstami, które są identyczne z tymi, których używano w czasach Chrystusa. Tanach został napisany głównie w biblijnym hebrajskim, a niektóre części (zwłaszcza Księga Daniela i Księga Ezdrasza) w biblijnym aramejskim.

Prawo – Tora (Pięcioksiąg Mojżesza)

1.   Księga Rodzaju – Bereszit („Na początku”)
2.   Księga Wyjścia – Welle szemot („Oto imiona”)
3.   Księga Kapłańska – Wajjikra („I zawołał”)
4.   Księga Liczb – Wajedabber („I mówił”) a. Bemidmar („Na pustyni”)
5.   Księga Powtórzonego Prawa – Elle Haddewarim („Oto słowa”)

Prorocy – Newiim

6.   Księga Jozuego – Jehoszua
7.   Księga Sędziów – Szoftim
8.   1-2 Księgi Samuela – Szemuel
9.   1-2 Księgi Królów – Melachim
10.  Księga Izajasza – Jeszajahu
11.  Księga Jeremiasza – Jiremijahu
12.  Księga Ezechiela – Jichzekel
13.  Dwunastu Proroków Mniejszych – Trej Asar (תרי עשר)
Księga Ozeasza
Księga Joela
Księga Amosa
Księga Abdiasza
Księga Jonasza
Księga Micheasza
Księga Nahuma
Księga Habakuka
Księga Sofoniasza
Księga Aggeusza
Księga Zachariasza
Księga Malachiasza

Pisma – Ketuwim

14.  Księga Psalmów – Tehilim
15.  Księga Przysłów – Miszlei
16.  Księga Hioba – Ijow
17.  Pieśń nad pieśniami – Szir Haszirim
18.  Księga Rut – Rut
19.  Lamentacje Jeremiasza – Eika
20.  Księga Koheleta – Kohelet
21.  Księga Estery – Ester
22.  Księga Daniela – Daniel
23.  Księgi Ezdrasza i Nehemiasza – Ezra wuNechemia
24.  1-2 Księgi Kronik – Diwrej Hajamim

Kanony chrześcijańskie

Chrześcijanie bardzo długo nie mieli ustalonego kanonu Starego Testamentu, gdyż uważali go za odziedziczony po judaizmie i przezeń skompletowany. Ponadto – inaczej niż judaiści – tradycyjnie dzielili księgi Biblii na historyczne, dydaktyczne i prorockie. W V wieku n.e. powstała Wulgata, przekład Starego Testamentu z hebrajskiego i greki (oraz Nowego Testamentu z greki) na łacinę, dokonany przez Hieronima, który za źródło przyjął hebrajskie oryginały pism, ale posiłkował się Septuagintą. Sam Hieronim nie uważał jednak ksiąg później nazwanych deuterokanonicznymi za część natchnionego kanonu.

Podobne opinie istniały wśród wielu chrześcijańskich uczonych i duchownych aż do XVI w. Jednym z podających pod wątpliwość wartość I Księgi Machabejskiej (ale nie pozostałych ksiąg deuterokanonicznych) był papież Grzegorz I („Moralia”, XIX.34-PL 76,119)[1]. Wielu teologów chrześcijańskich przedstawiało bardzo różne koncepcje kanonu, jednak do rozłamu doszło dopiero w trakcie reformacji.

Kanon katolicki

Kursywą zaznaczono księgi nieuznawane przez judaistów i protestantów, tzw. deuterokanoniczne (wtórnokanoniczne).

Księgi historyczne

1.    Księga Rodzaju (Rdz) – Liber Genesis (Gen)
2.    Księga Wyjścia (Wj) – Liber Exodus (Ex)
3.    Księga Kapłańska (Kpł) – Liber Leviticus (Lev)
4.    Księga Liczb (Lb) – Liber Numeri (Nu)
5.    Księga Powtórzonego Prawa (Pwt) – Liber Deuteronomium (Deu)
  • Pozostałe księgi historyczne
6.    Księga Jozuego (Joz) – Liber Iosue
7.    Księga Sędziów (Sdz) – Liber Iudicum
8.    Księga Rut (Rt) – Liber Ruth
9.    1 Księga Samuela (1Sm) – Liber I Samuelis
10.   2 Księga Samuela (2Sm) – Liber II Samuelis
11.   1 Księga Królewska (1Krl) – Liber I Regum
12.   2 Księga Królewska (2Krl) – Liber II Regum
13.   1 Księga Kronik (1Krn) – Liber I Paralipomenon
14.   2 Księga Kronik (2Krn) – Liber II Paralipomenon
15.   Księga Ezdrasza (Ezd) – Liber Esdrae
16.   Księga Nehemiasza (Ne) – Liber Nehemiae
17.   Księga Tobiasza (Tb) – Liber Thobis
18.   Księga Judyty (Jd) – Liber Iudith
19.   Księga Estery (Est) – Liber Esther
20.   1 Księga Machabejska (1Mch) – Liber I Maccabeorum
21.   2 Księga Machabejska (2Mch) – Liber II Maccabeorum

Księgi mądrościowe (dydaktyczne)

22.   Księga Hioba (Hi) – Liber Iob
23.   Księga Psalmów (Ps) – Liber Psalmorum
24.   Księga Przysłów (Prz) – Liber Proverbiorum
25.   Księga Koheleta (Koh) – Liber Ecclesiastes (Ecl)
26.   Pieśń nad pieśniami (Pnp) – Canticum Canticorum
27.   Księga Mądrości (Mdr) – Liber Sapientiae
28.   Mądrość Syracha (Syr) – Liber Ecclesiasticus

Księgi prorockie

29.   Księga Izajasza (Iz) – Liber Isaiae
30.   Księga Jeremiasza (Jer) – Liber Ieremiae
31.   Lamentacje Jeremiasza (Treny) (Lm) – Lamentationes (Threni)
32.   Księga Barucha (Ba) – Liber Baruch
33.   Księga Ezechiela (Ez) – Prophetia Ezechielis
34.   Księga Daniela (Dn) – Prophetia Danielis
35.   Księga Ozeasza (Oz) – Prophetia Osee
36.   Księga Joela (Jl) – Prophetia Ioel
37.   Księga Amosa (Am) – Prophetia Amos
38.   Księga Abdiasza (Ab) – Prophetia Abdiae
39.   Księga Jonasza (Jon) – Prophetia Ionae
40.   Księga Micheasza (Mi) – Prophetia Michaeae
41.   Księga Nahuma (Na) – Prophetia Nahum
42.   Księga Habakuka (Ha) – Prophetia Habacuc
43.   Księga Sofoniasza (So) – Prophetia Sophoniae
44.   Księga Aggeusza (Ag) – Prophetia Aggaei
45.   Księga Zachariasza (Za) – Prophetia Zachariae
46.   Księga Malachiasza (Ml) – Prophetia Malachiae

Kanon Wschodniej Ortodoksji (Prawosławia) I Orientalnej Ortodoksji

Zawiera dodatkowo (w Septuagincie):

W tradycji prawosławia rosyjskiego I gruzinskiego, a także etiopskiej koptyjskiego występuje również księga znana jako 2(3/4) Księga Ezdrasza, która zawiera w sobie Księgę Ezdrasza i Księgę Nehemiasza. Kanon etiopski zawiera dodatkowo Księgę Henocha, Księgę Jubileuszów, 1, 2 i 3 Księgę Mekabiego (różne od Ksiąg Machabejskich) oraz 4 Księgę Barucha. Z kolei kanon syryjski zawiera również księgę uznawaną jako apokryf – 2 Księgę Barucha oraz Psalmy 152-155.

Kanon protestancki

W XVI w. Marcin Luter, podobnie jak niektórzy inni katoliccy bibliści owego czasu, przyjął założenie, że kanon hebrajski jest bardziej pierwotny niż zbiór ksiąg uznawanych dotychczas przez większość chrześcijaństwa. Odrzucił księgi w nim nie występujące, zachowując tradycyjny chrześcijański układ pism. W chrześcijaństwie rozgorzała trwająca do dziś dyskusja, które księgi powinny należeć do kanonu. Pisma odrzucone przez Lutra nazwano deuterokanonicznymi. Większa liczba ksiąg wynika z innego podziału (według podziału hebrajskiego prorocy mniejsi i niektóre inne księgi stanowią całość i dlatego kanon żydowski tradycyjnie liczy 24 księgi).

Nazwy ksiąg zgodnie z Biblią warszawską; w nawiasie odpowiedniki nazw w katolickiej Biblii Tysiąclecia.

Księgi historyczne

1.    Pierwsza Księga Mojżeszowa (Księga Rodzaju)
2.    Druga Księga Mojżeszowa (Księga Wyjścia)
3.    Trzecia Księga Mojżeszowa (Księga Kapłańska)
4.    Czwarta Księga Mojżeszowa (Księga Liczb)
5.    Piąta Księga Mojżeszowa (Księga Powtórzonego Prawa)
  • Pozostałe księgi historyczne
6.    Księga Jozuego
7.    Księga Sędziów
8.    Księga Rut
9.    1 Księga Samuela
10.   2 Księga Samuela
11.   1 Księga Królewska
12.   2 Księga Królewska
13.   1 Księga Kronik
14.   2 Księga Kronik
15.   Księga Ezdrasza
16.   Księga Nehemiasza
17.   Księga Estery

Księgi mądrościowe (dydaktyczne)

18.   Księga Joba (Hioba)
19.   Księga Psalmów
20.   Przypowieści Salomona (Księga Przysłów)
21.   Księga Kaznodziei Salomona (Księga Koheleta)
22.   Pieśń nad pieśniami

Księgi prorockie

  • Prorocy więksi
23.   Księga Izajasza
24.   Księga Jeremiasza
25.   Treny Jeremiasza (Lamentacje)
26.   Księga Ezechiela
27.   Księga Daniela
  • Prorocy mniejsi
28.   Księga Ozeasza
29.   Księga Joela
30.   Księga Amosa
31.   Księga Abdiasza
32.   Księga Jonasza
33.   Księga Micheasza
34.   Księga Nahuma
35.   Księga Habakuka
36.   Księga Sofoniasza
37.   Księga Aggeusza
38.   Księga Zachariasza
39.   Księga Malachiasza

Tabela ksiąg Starego Testamentu

Tanach - Biblia Hebrajska (24 księgi) Protestantyzm (39 ksiąg) Katolicyzm (46 ksiąg) Prawosławie (51 ksiąg) Siglum Nazwa łacińska Język oryginału Liczba rozdziałów Kategoria Czas powstania (ok., p.n.e.)
Bereszit Księga Rodzaju Księga Rodzaju Księga Rodzaju Rdz Liber Genesis (Gen) hebrajski 50 Pięcioksiąg IX-V w.
Welle szemot Księga Wyjścia Księga Wyjścia Księga Wyjścia Wj Liber Exodus (Ex) hebrajski 40 Pięcioksiąg IX-V w.
Wajjikra Księga Kapłańska Księga Kapłańska Księga Kapłańska Kpł Liber Leviticus (Lev) hebrajski 27 Pięcioksiąg IX-V w.
Wajedabber Księga Liczb Księga Liczb Księga Liczb Lb Liber Numeri (Nu) hebrajski 36 Pięcioksiąg IX-V w.
Elle Haddewarim Księga Powtórzonego Prawa Księga Powtórzonego Prawa Księga Powtórzonego Prawa Pwt Liber Deuteronomium (Deu) hebrajski 34 Pięcioksiąg IX-V w.
Jehoszua Księga Jozuego Księga Jozuego Księga Jozuego Joz Liber Iosue hebrajski 24 księgi historyczne
Szoftim Księga Sędziów Księga Sędziów Księga Sędziów Sdz Liber Iudicum hebrajski 21 księgi historyczne
Rut Księga Rut Księga Rut Księga Rut Rt Liber Ruth hebrajski 4 księgi historyczne
Szemuel 1 Księga Samuela 1 Księga Samuela (1 Królewska) 1 Księga Samuela (1 Królewska) 1Sm Liber I Samuelis hebrajski 31 księgi historyczne
2 Księga Samuela 2 Księga Samuela (2 Królewska) 2 Księga Samuela (2 Królewska) 2Sm Liber II Samuelis hebrajski 24 księgi historyczne
Melachim 1 Księga Królewska 1 Księga Królewska (3 Księga Królewska) 1 Księga Królewska (3 Księga Królewska) 1Krl Liber I Regum hebrajski 22 księgi historyczne
2 Księga Królewska 2 Księga Królewska (4 Księga Królewska) 2 Księga Królewska (4 Księga Królewska) 2Krl Liber II Regum hebrajski 25 księgi historyczne
Diwrei ha-Jamim 1 Księga Kronik 1 Księga Kronik 1 Księga Kronik 1Krn Liber I Paralipomenon hebrajski 29 księgi historyczne
2 Księga Kronik 2 Księga Kronik 2 Księga Kronik 1Krn Liber II Paralipomenon hebrajski 36 księgi historyczne
3 Księga Ezdrasza hebrajski 9 księgi historyczne
Ezra wuNechemia Księga Ezdrasza Księga Ezdrasza Księga Ezdrasza Ezd Liber Esdrae hebrajski i aramejski 10 księgi historyczne
Ezra wuNechemia Księga Nehemiasza Księga Nehemiasza Księga Nehemiasza Ne Liber Nehemiae hebrajski 13 księgi historyczne
Księga Tobiasza Księga Tobiasza Tb Liber Thobis aramejski (i hebrajski?) 14 księgi historyczne III-II w.
Księga Judyty Księga Judyty Jdt Liber Iudith hebrajski 16 księgi historyczne
Esther Księga Estery Księga Estery Księga Estery Est Liber Esther hebrajski 10 księgi historyczne
1 Księga Machabejska 1 Księga Machabejska 1Mch Liber I Maccabeorum hebrajski 16 księgi historyczne
2 Księga Machabejska 2 Księga Machabejska 2Mch Liber II Maccabeorum grecki 15 księgi historyczne
3 Księga Machabejska 3Mch grecki 7[2] księgi historyczne
4 Księga Machabejska 4Mch grecki 18[3] księgi historyczne
Ijow Księga Hioba Księga Hioba Księga Hioba Hi Liber Iob hebrajski 42 księgi mądrościowe V-III w.
Tehilim Księga Psalmów Księga Psalmów Księga Psalmów Ps Liber Psalmorum hebrajski 150 księgi mądrościowe
Modlitwa Manassesa grecki 1 księgi mądrościowe
Miszlei Księga Przysłów Księga Przysłów Księga Przysłów Prz Liber Proverbiorum hebrajski 31 księgi mądrościowe
Kohelet Księga Koheleta Księga Koheleta Księga Koheleta Koh Liber Ecclesiastes (Ecl) hebrajski 12 księgi mądrościowe
Szir Haszirim Pieśń nad pieśniami Pieśń nad pieśniami Pieśń nad pieśniami PnP Canticum Canticorum hebrajski 8 księgi mądrościowe VI-III w.
Księga Mądrości Księga Mądrości Mdr Liber Sapientiae grecki 19 księgi mądrościowe II w.
Mądrość Syracha Mądrość Syracha Syr Liber Ecclesiasticus hebrajski 50 księgi mądrościowe
Jeszajahu Księga Izajasza Księga Izajasza Księga Izajasza Iz Liber Isaiae hebrajski 66 Prorocy więksi VI-V w.
Jiremijahu Księga Jeremiasza Księga Jeremiasza Księga Jeremiasza Jr Liber Ieremiae hebrajski i aramejski 52 Prorocy więksi
Eika Lamentacje Jeremiasza Lamentacje Jeremiasza Lamentacje Jeremiasza Lm Lamentationes (Threni) hebrajski 5 Prorocy więksi
Księga Barucha Księga Barucha Ba Liber Baruch hebrajski 6 Prorocy więksi
List Jeremiasza grecki (opinia większości) 1 Prorocy więksi
Jichzekel Księga Ezechiela Księga Ezechiela Księga Ezechiela Ez Prophetia Ezechielis hebrajski 48 Prorocy więksi
Daniel Księga Daniela Księga Daniela Księga Daniela Dn Prophetia Danielis hebrajski i aramejski 12 (14)[4] Prorocy więksi II w.
Trej Asar Księga Ozeasza Księga Ozeasza Księga Ozeasza Oz Prophetia Osee hebrajski 14 Prorocy mniejsi
Trej Asar Księga Joela Księga Joela Księga Joela Jl Prophetia Ioel hebrajski 4 Prorocy mniejsi
Trej Asar Księga Amosa Księga Amosa Księga Amosa Am Prophetia Amos hebrajski 9 Prorocy mniejsi
Trej Asar Księga Abdiasza Księga Abdiasza Księga Abdiasza Ab Prophetia Abdiae hebrajski 1 Prorocy mniejsi IX w.
Trej Asar Księga Jonasza Księga Jonasza Księga Jonasza Jon Prophetia Ionae hebrajski 4 Prorocy mniejsi V-IV w.
Trej Asar Księga Micheasza Księga Micheasza Księga Micheasza Mi Prophetia Michaeae hebrajski 7 Prorocy mniejsi VII-VI w.
Trej Asar Księga Nahuma Księga Nahuma Księga Nahuma Na Prophetia Nahum hebrajski 3 Prorocy mniejsi
Trej Asar Księga Habakuka Księga Habakuka Księga Habakuka Ha Prophetia Habacuc hebrajski 3 Prorocy mniejsi
Trej Asar Księga Sofoniasza Księga Sofoniasza Księga Sofoniasza So Prophetia Sophoniae hebrajski 3 Prorocy mniejsi
Trej Asar Księga Aggeusza Księga Aggeusza Księga Aggeusza Ag Prophetia Aggaei hebrajski 2 Prorocy mniejsi
Trej Asar Księga Zachariasza Księga Zachariasza Księga Zachariasza Za Prophetia Zachariae hebrajski 14 Prorocy mniejsi VI-V w.
Trej Asar Księga Malachiasza Księga Malachiasza Księga Malachiasza Ml Prophetia Malachiae hebrajski 3 Prorocy mniejsi

Łączna liczba rozdziałów:

  • 1103 (kanon prawosławny)
  • 1067 (kanon katolicki)

Zobacz też

Zobacz w Wikiźródłach tekst
Starego Testamentu
Zobacz hasła Stary Testament i starotestamentowy w Wikisłowniku

Przypisy

  1. ↑ Administrator, Serwis Apologetyczny: katolickie spojrzenie na wiarę, analizy.biz [dostęp 2017-04-02].
  2. ↑ III Maccabees, www.ecmarsh.com [dostęp 2017-11-26] (ang.).
  3. ↑ IV Maccabees, www.ecmarsh.com [dostęp 2017-11-26] (ang.).
  4. ↑ 12 rozdziałów w kanonie hebrajskim i protestanckim, 14 w katolickim i prawosławnym

Witaj

Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.

Źródło

Zawartość tej strony pochodzi stąd.

Odsyłacze

Szamba betonowe Myszków Betonové Jímky Plzeň ts2 space vsat internet ts2 satellite Szamba betonowe Świdnik https://pl.ehotelsreviews.com

Podziel się