Spółgłoska szczelinowa sycząca dziąsłowa dźwięczna
Numer IPA 133
z
Jednostka znakowa z
Unikod U+007a
UTF-8 (hex) 7a
Inne systemy
X-SAMPA z
Kirshenbaum z
IPA Braille↗ ⠵
Przykład
informacje • pomoc
Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu.

Spółgłoska szczelinowa sycząca dziąsłowa dźwięczna – rodzaj dźwięku spółgłoskowego występujący w językach naturalnych. W międzynarodowej transkrypcji fonetycznej IPA oznaczana jest symbolem: [z].

Artykulacja

W czasie artykulacji podstawowego wariantu [z]:

  • modulowany jest prąd powietrza wydychanego z płuc, czyli jest to spółgłoska płucna egresywna
  • tylna część podniebienia miękkiego zamyka dostęp do jamy nosowej, powietrze uchodzi przez jamę ustną (spółgłoska ustna)
  • prąd powietrza w jamie ustnej przepływa ponad całym językiem lub przynajmniej uchodzi wzdłuż środkowej linii języka (spółgłoska środkowa)
  • jest to spółgłoska dziąsłowa – język kontaktuje się z dziąsłami, tworząc małą szczelinę. Szczelina ta jest na tyle wąska, że masy powietrza wydychanego z płuc tworzą charakterystyczny dla spółgłosek szczelinowych szum. W zależności od tego czy kontaktu dokonuje spodnia powierzchnia czy czubek języka, mowa o spółgłosce apikalnej [z̺] lub laminalnej [z̻].
  • wiązadła głosowe drgają periodycznie, spółgłoska ta jest dźwięczna.

Terminologia

Spółgłoskę [z] zalicza się do spółgłosek syczących, czyli sybilantów.

Przykłady

  • spółgłoska laminalna
w języku polskim: zupa ['z̻upa]
w języku angielskim: zone [z̻əʊn] „strefa”
w języku perskim: ﺰﻤﻴﻦ [z̻a'mi:n] „ziemia”
  • spółgłoska apikalna
w kastylijskim dialekcie języka hiszpańskiego: desde ['dez̺de] „od kiedy”
w języku nowogreckim: ζάλη ['z̺ali] „zawroty głowy”

Spółgłoska szczelinowa niesycząca dziąsłowa dźwięczna

W niektórych językach występuje spółgłoska szczelinowa niesycząca dziąsłowa dźwięczna, pozbawiona odrębnego symbolu IPA, zapisywana [ð̠], [ð͇] lub [ɹ̝], kiedy zachodzi potrzeba rozróżnienia.

Artykulacja

W czasie artykulacji podstawowego wariantu [ð̠]:

  • modulowany jest prąd powietrza wydychanego z płuc, czyli jest to spółgłoska płucna egresywna
  • tylna część podniebienia miękkiego zamyka dostęp do jamy nosowej, powietrze uchodzi przez jamę ustną (spółgłoska ustna)
  • prąd powietrza w jamie ustnej przepływa ponad całym językiem lub przynajmniej uchodzi wzdłuż środkowej linii języka (spółgłoska środkowa)
  • jest to spółgłoska dziąsłowa – język kontaktuje się z dziąsłami, tworząc małą szczelinę. Szczelina ta jest na tyle wąska, że masy powietrza wydychanego z płuc tworzą charakterystyczny dla spółgłosek szczelinowych szum. W zależności od tego czy kontaktu dokonuje górna powierzchnia czy czubek języka, mowa o spółgłosce apikalnej lub laminalnej.
  • wiązadła głosowe drgają periodycznie, spółgłoska ta jest dźwięczna

Przykłady

Przypisy

  1. ↑ a b Magnus Pétursson. Étude de la réalisation des consonnes islandaises þ, ð, s, dans la prononciation d'un sujet islandais à partir de la radiocinématographie. „Phonetica”. 33, s. 203-216, 1971. DOI: 10.1159/000259344 (fr.). 
  2. ↑ a b Peter Ladefoged, Ian Maddieson: The Sounds of the World's Languages. Oxford: Blackwell, 1996, s. 144-145. ISBN 0-631-19814-8. (ang.)
p • d • e
Spółgłoski

Witaj

Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.

Źródło

Zawartość tej strony pochodzi stąd.

Odsyłacze

kliknij ten link

Podziel się