Spółgłoska szczelinowa sycząca dziąsłowa bezdźwięczna
| Spółgłoska szczelinowa sycząca dziąsłowa bezdźwięczna
|
|
| Numer IPA
|
132
|
| s
|
| Jednostka znakowa
|
s
|
| Unikod
|
U+0073
|
| UTF-8 (hex)
|
73
|
| Inne systemy
|
| X-SAMPA
|
s
|
| Kirshenbaum
|
s
|
| Alfabet Braille'a
|
⠎
|
| Przykład
|
| informacje • pomoc
|
| Obraz znaku
|
|
|
| Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu.
|
Spółgłoska szczelinowa sycząca dziąsłowa bezdźwięczna - rodzaj dźwięku spółgłoskowego występujący w językach naturalnych. W międzynarodowej transkrypcji fonetycznej IPA oznaczana jest symbolem: [s].
Artykulacja
W czasie artykulacji podstawowego wariantu [s]:
- modulowany jest prąd powietrza wydychanego z płuc, czyli jest to spółgłoska płucna egresywna
- tylna część podniebienia miękkiego zamyka dostęp do jamy nosowej, powietrze uchodzi przez jamę ustną (spółgłoska ustna)
- prąd powietrza w jamie ustnej przepływa ponad całym językiem lub przynajmniej uchodzi wzdłuż środkowej linii języka (spółgłoska środkowa)
- jest to spółgłoska dziąsłowa – język kontaktuje się z dziąsłami, tworząc małą szczelinę. Szczelina ta jest na tyle wąska, że masy powietrza wydychanego z płuc tworzą charakterystyczny dla spółgłosek szczelinowych szum. W zależności od tego czy kontaktu dokonuje górna powierzchnia czy czubek języka, mówimy o spółgłosce apikalnej [s̺] lub laminalnej [s̻].
- wiązadła głosowe nie drgają, spółgłoska ta jest bezdźwięczna.
Terminologia
Spółgłoskę [s] zalicza się do spółgłosek syczących (sybilantów).
Przykłady
- w języku polskim: sam [s̻am]
- w języku angielskim: sand [s̻ænd] "piasek"
- w języku niemieckim: Sphäre [ˈsfɛːrə], weiß [vaɪ̯s]
- w języku baskijskim: zu [s̻u] "ty";
- w języku baskijskim: su [s̺u] "ogień"
- w języku hiszpańskim (dialekt kastylijski): saltador [s̺altaˈð̞o̞ɾ] "skoczek"
- w języku islandzkim: segi [ˈs̺ɛːjɪ] "widzę"[1]
- w języku nowogreckim: σαν [s̺an] "jak"
Spółgłoska szczelinowa niesycząca dziąsłowa bezdźwięczna
W niektórych językach występuje spółgłoska szczelinowa niesycząca dziąsłowa bezdźwięczna, nie posiadająca odrębnego symbolu IPA, zapisywana [θ̠], [θ͇] lub [ɹ̝̊], kiedy niezbędne jest rozróżnienie.
Artykulacja
W czasie artykulacji podstawowego wariantu [θ̠]:
- modulowany jest prąd powietrza wydychanego z płuc, czyli jest to spółgłoska płucna egresywna
- tylna część podniebienia miękkiego zamyka dostęp do jamy nosowej, powietrze uchodzi przez jamę ustną (spółgłoska ustna)
- prąd powietrza w jamie ustnej przepływa ponad całym językiem lub przynajmniej uchodzi wzdłuż środkowej linii języka (spółgłoska środkowa)
- jest to spółgłoska dziąsłowa-język kontaktuje się z dziąsłami, tworząc małą szczelinę. Szczelina ta jest na tyle wąska, że masy powietrza wydychanego z płuc tworzą charakterystyczny dla spółgłosek szczelinowych szum. W zależności od tego czy kontaktu dokonuje górna powierzchnia czy czubek języka, mówimy o spółgłosce apikalnej lub laminalnej.
- wiązadła głosowe nie drgają, spółgłoska ta jest bezdźwięczna
Przykłady
- w języku islandzkim: þakið [θ̠akið̠] "dach"[3]
Zobacz też
- dźwięczny odpowiednik spółgłoski [s]: [z]
Przypisy
- ↑ Bruno Kress: Isländische Grammatik. VEB Verlag Enzyklopädie Leipzig, 1982, s. 23-24. (niem.)
- ↑ Peter Ladefoged, Ian Maddieson: The Sounds of the World's Languages. Oxford: Blackwell, 1996, s. 144-145. ISBN 0-631-19814-8. (ang.)
| Spółgłoski |
|---|
|
| |
| |
Z koartykulacją |
|---|
|
| nosowe
|
| nm
|
wargowo-przedniojęzykowa
|
| ŋm
|
wargowo-miękkopodniebienna
|
| zwarte
|
| tp
|
wargowo-przedniojęzykowa
(bezdźwięczna)
|
| db
|
wargowo-przedniojęzykowa
(dźwięczna)
|
| kp
|
wargowo-miękkopodniebienna
(bezdźwięczna)
|
| gb
|
wargowo-miękkopodniebienna
(dźwięczna)
|
| qʡ
|
języczkowo-nagłośniowa
|
|
| szczelinowe
|
| ɧ
|
zadziąsłowo-miękkopodniebienna
(bezdźwięczna)
|
| półotwarte
|
| ʍ
|
wargowo-miękkopodniebienna
(bezdźwięczna)
|
| w
|
wargowo-miękkopodniebienna
(dźwięczna)
|
| ɫ
|
boczna dziąsłowa welaryzowana
|
| ɥ̊
|
wargowo-podniebienna (bezdźwięczna)
|
| ɥ
|
wargowo-podniebienna (dźwięczna)
|
| |
| | |
Międzynarodowy alfabet fonetyczny |
|
