Sierotka, sierota[a], zawieszka, wiszący wyraz – błąd składu tekstu, który polega na pozostawieniu na końcu lub na początku[potrzebny przypis] wersu osamotnionego krótkiego słowa, zwłaszcza jednoznakowego. Wyraz „osamotniony” oznacza tutaj oddzielenie od blisko powiązanego słowa łamaniem linii. Sierotki rażą szczególnie w sąsiedztwie znaków interpunkcyjnych, przykładowo na początku lub końcu zdania. Sierotka jest uchybieniem typograficznym, nie jest zaś błędem ortograficznym[1][2].
Między językiem angielskim a polskim występuje pewna nieścisłość terminologiczna. W języku polskim mianem sierotki określa się, jak wyżej, pojedynczy wyraz pozostawiony na końcu linii – termin ten ma więc znaczenie w kontekście pojedynczej linii. W języku angielskim typograficzne określenie orphan funkcjonuje w kontekście akapitu i oznacza pojedynczą linię nowego akapitu pozostawioną na poprzedniej stronie.
Jeśli sierotka stanowi jedyne słowo w ostatnim wierszu akapitu, to jest jednocześnie wdową.
W języku polskim występuje 6 podstawowych wyrazów jednoliterowych, czyli potencjalnych sierotek:
Inne jednoznakowe sierotki to potencjalnie np.:
Uwaga: pojedyncze znaki mogą występować obok siebie, np.:
Te zjawiska mogą się łączyć, dając obok siebie nawet 4 pojedyncze znaki: otworzyć i w 1 l wody rozpuścić.
Ta sekcja od 2017-12 wymaga zweryfikowania podanych informacji: Należy podać (wiarygodne) źródła potwierdzające, że błędem może być pozostawianie dwuliterowych wyrazów na końcu wiersza. |
Sierotkami mogą też być wyrazy dwuliterowe. Według Oficjalnego Słownika Polskiego Scrabblisty jest ich 126[3]. Przykłady to:
Inne nieodmienne części mowy:
Niektóre części odmienne, często w przypadkach zależnych:
Ta sekcja od 2017-12 wymaga zweryfikowania podanych informacji: Należy podać (wiarygodne) źródła, potwierdzające że błędem może być pozostawianie trzyliterowych i dłuższych wyrazów na końcu wiersza. |
W języku polskim występuje około tysiąca wyrazów trzyliterowych[4]. Za potencjalne sierotki można uznać niektóre z nich – te ściśle związane logicznie i gramatycznie z innymi wyrazami. Należą do nich zwłaszcza nieodmienne części mowy jak spójniki (lub, ale, czy), przyimki (nad, pod, bez) i partykuły (nie, tak).
Jednocześnie niektóre wyrazy tego typu – to znaczy ściśle powiązane z innymi, zwykle nieodmienne – mają więcej niż 3 litery. Przykłady to spójniki (albo, więc, lecz), przyimki (przez) i partykuły (niech, tylko).
Reguła zabraniająca sierotek dotyczy zarówno tekstów ciągłych, jak i pojedynczych napisów wielowierszowych (tytuły, podpisy). Polską Normę PN-P-55366:1983, opisującą podstawowe zasady dotyczące wielkości wcięć, odstępów między wyrazami, dzielenia liczb na grupy cyfrowe, rozdzielania i przenoszenia, wyróżnień, znaków pisarskich, wyliczeń, wycofano w 2014.
Reguła ta obowiązuje wyłącznie dla składów w języku polskim i czeskim. W pozostałych językach albo nie jest znana, albo się jej nie przestrzega.
Unikaniu sierotek służą twarda spacja oraz bardziej elastyczna spacja niełamliwa. W ostateczności możliwe jest łamanie linii przed sierotką (jeśli nie powinna być na końcu linii) albo przed wyrazem poprzedzającym ją (jeśli nie powinna być na początku). Por. miękki enter – nie powinno przechodzić się do nowego akapitu. Miękki enter pozwala też uniknąć problemów z justowaniem, jeśli spacja niełamliwa jest niedostępna, a twarda spacja ma stałą szerokość.
Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.
Zawartość tej strony pochodzi stąd.