Siergiej Eisenstein
Сергей Михайлович Эйзенштейн
Ilustracja
Eisenstein ok. 1935 roku
Data i miejsce urodzenia

22 stycznia 1898
Ryga, Imperium Rosyjskie

Data i miejsce śmierci

11 lutego 1948
Moskwa, ZSRR

Zawód, zajęcie

reżyser, scenarzysta

podpis
Odznaczenia
Nagroda Stalinowska Zasłużony Działacz Sztuk RFSRR
Order Lenina Order „Znak Honoru” Medal „Za ofiarną pracę w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945” Medal „W upamiętnieniu 800-lecia Moskwy”

Siergiej Michajłowicz Eisenstein, ros. Сергей Михайлович Эйзенштейн (ur. 11 stycznia?/23 stycznia 1898 w Rydze, zm. 11 lutego 1948 w Moskwie) – rosyjski reżyser, scenarzysta, montażysta, operator filmowy, scenograf filmowy i teatralny oraz teoretyk filmu. Zaliczany do twórców radzieckiej szkoły montażu. Z jego nazwiskiem łączona jest koncepcja tzw. montażu atrakcji.

Życiorys

Był synem rosyjskiego architekta Michaiła Eisensteina.

Czołowy przedstawiciel socrealizmu w filmie. Jego twórczość wywarła wielki wpływ na reżyserów wielu pokoleń – zwłaszcza film Pancernik Potiomkin (1925) uznano za jedno z arcydzieł kina światowego.

Montaż traktował jako najważniejszy środek ekspresji. Pracując w teatrze odkrył podstawowe reguły montażu emocjonalnego, które opierały się na osiągnięciu napięcia i zagęszczenia ekspresji artystycznej w ścisłym związku z reakcjami widowni. Aktualizował on owe reguły zaczerpnięte z teatru na własne potrzeby, które z czasem zakończyły się narodzinami montażu atrakcji. Charakteryzowały się one akcentowaniem każdego agresywnego momentu teatru – czyli elementu poddającego odbiorcę oddziaływaniu zmysłowemu lub psychologicznemu, sprawdzony doświadczalnie i mający z matematyczną dokładnością wywoływać emocjonalne wstrząsy receptora. Takie działanie miało na celu porażać i hipnotyzować widzów. Wykorzystał swój pomysł w czasie realizacji między innymi filmów Pancernik Potiomkin (1925) i Październik (1927).

W swoich rozważaniach twierdził, iż ożywienie dramaturgii można osiągnąć nie tylko za pomocą momentów kulminacyjnych, ale dzięki łączeniu kadrów na podstawie innych zasad. Kadry, które nazywał komórkami, zalecał zderzać ze sobą, aby układały się w szeregi wyrażające ludzkie myśli na zasadzie podobnej do tworzenia znaczeń za pomocą hieroglifów. Obraz wody i obraz oka oznaczają – płacz, obraz ucha obok obraz drzwi – słuchanie, pies plus usta – szczekanie, usta plus dziecko – krzyk, usta plus ptak – śpiew, nóż i serce – smutek. Wiąże plany, które są opisowe, jednoznaczne i treściowo neutralne w konteksty o treści intelektualnej. Posługiwał się frazami-wskazówkami i symbolicznymi aluzjami. Uważał, że w kinie większą rolę niż absolutne odpowiedniki odgrywają właściwości plastyczne tworzywa i konkretne uczucia człowieka, które uwarunkowane są tematem utworu.

Eisenstein dążył zatem do rozszerzenia filmowych środków wyrazu poza prostą możliwość przedstawiania fabuły. Konwencjonalny film kieruje uczuciami widza natomiast montaż intelektualny umożliwia kierowanie całym procesem myślowym. W odróżnieniu od montażu narracyjnego, tutaj każde kolejne ujęcie służy rozwinięciu myśli zawartej w poprzednim – a nie posunięciu akcji na przód. Twierdził, że zadaniem reżysera jest stwarzanie spięć na obrazie i wyrażanie myśli za pomocą uzyskanych tą drogą nowych treści i aluzji. W celu wywołania chwilowego szoku należy każdy z elementów obrazu raptownie zmienić, skontrastować w następnym ujęciu. Dzięki czemu nie tylko opowiada on historię, ale równocześnie interpretuje i wyciąga wnioski. Montaż intelektualny napotykał na swojej drodze wiele trudności interpretacyjnych i zamierzony efekt nie docierał do wszystkich odbiorców. Dlatego w rzeczywistości nigdy nie wyszedł on poza granice eksperymentu.

Operatorem wszystkich jego filmów był Eduard Tisse. Joseph Goebbels stawiał niemieckim reżyserom twórczość Eisensteina, łączącą propagandową skuteczność z wysokimi walorami artystycznymi, jako wzór do stworzenia kinematografii nazistowskiej. Po zawarciu traktatu radziecko-niemieckiego, popularnie zwanego paktem Ribbentrop-Mołotow, Eisenstein stanął ze strony radzieckiej na czele komisji współpracy kulturalnej między obydwoma państwami, a 21 listopada 1940 odbyła się w moskiewskim teatrze Bolszoj premiera inscenizacji Walkirii Richarda Wagnera w jego reżyserii.

Odznaczenia i nagrody

Filmografia

Bibliografia

Linki zewnętrzne

  • Siergiej Eisenstein na portalu ruslink.pl
  • Bartosz Machalica, Życie niewyreżyserowane
  • Eisenstein w bazie film.org
  • Stal i groza
  • Film Iwan Groźny (cz. I i II) po rekonstrukcji cyfrowej, w pełnej wersji, legalnie i darmowo w sieci

Witaj

Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.

Źródło

Zawartość tej strony pochodzi stąd.

Odsyłacze

Generator Margonem

Podziel się