SVO (Subject Verb Object) – skrót oznaczający typ zdania, w którym podmiot występuje przed orzeczeniem, a dopełnienie występuje na końcu oraz typ języka, w którym takie zdania są dominujące[1]. Jest to jeden z dwóch najpopularniejszych typów obok SOV, ten rodzaj składni jako podstawowy występuje w 41,79% języków[2].

Języki SVO

To m.in.: polski, angielski, albański, estoński, fiński, francuski, ganda, grecki, hausa, hebrajski, chiński, hiszpański, indonezyjski, islandzki, jawajski, joruba, kaszubski, khmerski, kicze, łotewski, macedoński, malajski, niemiecki, portugalski, rosyjski, rumuński, serbsko-chorwacki, słoweński, suahili, tajski, ukraiński, wietnamski, włoski, zulu[3].

Przykładowe zdanie SVO

  • He (podmiot) ate (orzeczenie) an apple (dopełnienie)
  • Er (podmiot) (orzeczenie) einen Apfel (dopełnienie)
  • Il (podmiot) a mangé (orzeczenie) une pomme (dopełnienie)
  • Он (podmiot) съел (orzeczenie) яблоко (dopełnienie)
  • Hän (podmiot) söi (orzeczenie) omenan (dopełnienie)
  • On (podmiot) zjadł (orzeczenie) jabłko (dopełnienie)

W językach pozycyjnych, np. w języku angielskim, taki szyk jest w zdaniach orzekających konieczny, gdyż miejsce w ciągu determinuje tu równocześnie funkcję w zdaniu. Przestawienie członów powoduje zmianę znaczenia lub czyni zdanie bezsensownym[4], por.

  • Peter killed a lion. vs. A lion killed Peter.
  • Peter brachte einen Löwen um. vs. Ein Löwe brachte Peter um.
  • Pierre a tué un lion. vs. Un lion a tué Pierre.
  • Pietari tappoi leijonan. vs. Leijona tappoi Pietarin.
  • Pietro uccise un leone. vs. Un leone uccise Pietro.

W języku polskim, który dysponuje bogatym systemem form fleksyjnych informujących o funkcji składniowej, szyk SVO jest tylko jedną z możliwości uporządkowania wyrażeń, niemniej jednak w wyrażeniach o szyku neutralnym z reguły składniki występują w takiej właśnie kolejności.

Gdy formy mianownika i biernika odpowiednich rzeczowników są identyczne i semantyka czasownika (całego zdania) nie pozwala na jednoznaczne ustalenie funkcji składniowych, zdanie staje się dwuznaczne, np.:

Radość ze zwycięstwa przyćmiła mu śmierć przyjaciela (a także Śmierć przyjaciela przyćmiła mu radość ze zwycięstwa) można rozumieć dwojako:

  • Radość ze zwycięstwa zajęła miejsce smutku po stracie przyjaciela.
  • Śmierć przyjaciela odebrała radość ze zwycięstwa.

W tej sytuacji zaleca się właśnie użycie szyku SVO[5]. Dla uniknięcia nieporozumień w zdaniach tego typu najlepiej jednak użyć strony biernej[6].

Przypisy

  1. Majewicz 1999 ↓, s. 214.
  2. Luke Maurits: Why are some word orders more common than others? A uniform information density account. [w:] School of Psychology, University of Adelaide [on-line]. [dostęp 2017-12-07].
  3. Languages List. [dostęp 2017-12-07].
  4. Swan 2015 ↓, s. 497.
  5. Słownik poprawnej polszczyzny, PWN, Warszawa 1995, ISBN 83-01-03811-X, s. 999
  6. Wielki słownik poprawnej polszczyzny, PWN, Warszawa 2004, str. 1559

Bibliografia


Witaj

Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.

Źródło

Zawartość tej strony pochodzi stąd.

Odsyłacze

Generator Margonem

Podziel się